Zakopane
miasto i gmina | |||||
Panorama Zakopanego nocą z Gubałówki | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
Data założenia | 1578 | ||||
Prawa miejskie | 1933 | ||||
Burmistrz | Leszek Dorula | ||||
Powierzchnia | 84,26[1] km² | ||||
Wysokość | 750–2301 m n.p.m. | ||||
Populacja (31.12.2020) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Strefa numeracyjna | 18 | ||||
Kod pocztowy | od 34–500 do 34–504 | ||||
Tablice rejestracyjne | KTT | ||||
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |||||
49°17′58″N 19°57′07″E/49,299444 19,951944 | |||||
TERC (TERYT) | 1217011 | ||||
SIMC | 0963773 | ||||
Urząd miejski ul. Kościuszki 1334–500 Zakopane | |||||
Strona internetowa | |||||
BIP |
Zakopane – miasto w południowej Polsce, w województwie małopolskim, siedziba powiatu tatrzańskiego. Największa miejscowość w bezpośrednim otoczeniu Tatr, duży ośrodek sportów zimowych, potocznie nazywany zimową stolicą Polski. W jego granicach administracyjnych znajduje się znaczna część Tatrzańskiego Parku Narodowego (od Doliny Suchej Wody do Doliny Małej Łąki).
Według danych GUS z 31 grudnia 2020 r. miasto liczyło 26 846 mieszkańców[3], będąc tym samym drugim pod względem ludności – po Nowym Targu – miastem Podhala.
Położenie
Zakopane położone jest na Pogórzu Spisko-Gubałowskim, w Rowie Podtatrzańskim oraz w Tatrach, nad kilkoma potokami, których wody ostatecznie wpadają do rzeki Zakopianka (dopływu Białego Dunajca). Jest najwyżej położonym miastem Polski. W granicach administracyjnych miasta znajduje się część Tatr (z najwyższym punktem jakim jest wierzchołek Świnicy – 2301 m n.p.m.). Pomijając tereny TPN, miasto leży na wysokości 750–1126 m n.p.m. (Gubałówka), a część właściwa – zabudowana, do około 900 m n.p.m. Centralny punkt Zakopanego – skrzyżowanie ul. Krupówki i Kościuszki – znajduje się na wysokości 838 m n.p.m. Na północy rozciąga się pasmo Gubałówki, a na południu nad miastem góruje Giewont.
Według danych z roku 2017[1] miasto zajmuje obszar 84,26 km² (w tym: użytki rolne – 31%, użytki leśne – 57%), stanowiąc 17,89% powierzchni powiatu.
Sąsiaduje z gminami: Bukowina Tatrzańska, Kościelisko, Poronin, a także ze Słowacją.
W latach 1975–1998 Zakopane administracyjnie należało do województwa nowosądeckiego.
Warunki naturalne
Zanieczyszczenie powietrza
Położenie geograficzne utrudnia wentylację miasta, przez co spowija je smog, szczególnie w sezonie grzewczym. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia w 2016 roku Zakopane zostało sklasyfikowane jako 45. najbardziej zanieczyszczone miasto Unii Europejskiej[4][5].
Historia
Zakopane powstało jako osada na miejscu sezonowych osad pasterskich. Pierwszy (zaginiony) przywilej osadniczy wydał podobno Stefan Batory w 1578 r., który to przywilej został zatwierdzony przez króla Michała Wiśniowieckiego przywilejem osadniczym w 1670 r. (znanym tylko z odpisów – nie zachował się oryginał). W 1676 r. wieś liczyła 43 mieszkańców (wraz z Olczą i Poroninem). Pierwotnie osada należała do króla, później do cesarsko-królewskiego skarbu austriackiego. W 1770 r. Austria, pod pozorem utworzenia kordonu sanitarnego, przesunęła granice i zagarnęła starostwo nowotarskie z Zakopanem (oraz ziemię sądecką i czorsztyńską)[7].
W 1824 r. Zakopane wraz z częścią Tatr zostało sprzedane węgierskiej rodzinie Homolacsów. W XVIII wieku w Kuźnicach zbudowano hutę żelaza (w XIX wieku był to największy zakład metalurgiczny w Galicji). Rozkwit Zakopanego rozpoczął się w drugiej połowie XIX w., kiedy to właściwości klimatyczne Zakopanego zaczął popularyzować Tytus Chałubiński. W 1876 r. Towarzystwo Tatrzańskie otworzyło w Zakopanem szkołę snycerską. W 1886 r. zostało oficjalnie uznane za uzdrowisko. W 1889 r. Zakopane liczyło już 3000 mieszkańców. W okresie tym dobra zakopiańskie pozostawały w rękach Eichborna i Pelza, Niemców, którzy prowadzili rabunkową gospodarkę leśną. W 1888 r. Pelz zbankrutował i jego majątki ziemskie zostały wystawione na licytację. Do licytacji stanął Niemiec, książę Christian Hohenlohe, który zapowiedział zamknięcie stacji klimatycznej i ograniczenie dostępu do Zakopanego dla przyjezdnych. Drugim uczestnikiem przetargu był Żyd Jakub Goldfinger, właściciel miejscowej fabryki papieru, który zamierzał w dalszym ciągu rabunkowo eksploatować tatrzańskie lasy. Pierwszą licytację w lutym wygrał Goldfinger, ale została ona unieważniona. Drugą licytację dóbr zakopiańskich wyznaczono na dzień 9 maja 1889. W tymże też roku kupił je na licytacji za 460 002 złote i 3 centy (wraz z dużą częścią Tatr) hrabia Władysław Zamoyski – „mąż opatrznościowy” Tatr polskich, który stworzył podwaliny obecnego parku narodowego. Nabyte obszary Zamoyski nieoficjalnie nazwał „Państwo Zakopane”. Nowy właściciel – pomimo znacznych trudności – znacznie zmodernizował Zakopane, budując wodociągi, pocztę, szkoły, muzea i inne budynki użyteczności publicznej. Zakładał też telefony i zalesiał stoki górskie. Z jego inicjatywy w latach 1899–1901 wybudowano linię kolejową Chabówka – Zakopane. W Kuźnicach działała prowadzona przez matkę i siostrę Zamoyskiego Szkoła Domowej Pracy Kobiet, w której wykształcenie zdobyło ok. 6 tys. młodych kobiet[8][9]. Według austriackiego spisu ludności z 1900 r. w 1075 budynkach w Zakopanem na obszarze 6491 hektarów (gemeinde i gutsgebiete) mieszkało 5768 osób (gęstość zaludnienia 88,9 os./km²), z czego 5531 (95,9%) było katolikami a 234 (4,1%) wyznawcami judaizmu[10]. W 1933 r. Zakopane uzyskało prawa miejskie.
Przedstawiciele PPS zaboru rosyjskiego, PPSD Galicji i Śląska, Polskiego Stronnictwa Postępowego ze Lwowa, Stronnictwa Ludowego Galicji i grupy byłych narodowych demokratów na zjeździe w Zakopanem w sierpniu 1912 roku powołali Polski Skarb Wojskowy[11].
W czasie II wojny światowej Zakopane stało się punktem przerzutowym na Węgry. Część górali wstąpiła do proniemieckiej organizacji Goralenvolku. W piwnicach hotelu „Palace” mieścił się areszt Gestapo. Ze względu na okrutne tortury stosowane w czasie przesłuchań miejsce to zostało nazwane Katownią Podhala. Na początku marca 1940 w willi „Pan Tadeusz” przy Drodze do Białego miała miejsce III Metodyczna Konferencja NKWD i Gestapo, na której omówiono metody pracy operacyjnej przeciwko polskiemu podziemiu i wymieniono się informacjami[12].
W latach 1977–1994 było siedzibą gminy tatrzańskiej.
Części Zakopanego
- Wg TERYT jest ich 69
- Antałówka
- Bachledówka
- Bachledzki Wierch
- Bilinówka
- Bogówka
- Bory
- Brzeziny
- Buńdówki
- Bystre
- Chłabówka
- Choćkowskie
- Chyców Potok
- Ciągłówka
- Furmanowa
- Galicówka
- Gawlaki
- Gładkie
- Gubałówka
- Guty
- Harenda
- Hrube Niżnie
- Hrube Wyżnie
- Huty
- Janosówka
- Jaszczurówka
- Kalatówki
- Kamieniec
- Klusie
- Kotelnica
- Koziniec
- Króle
- Krzeptówka
- Krzeptówka-Potok
- Krzeptówki-Potok
- Kuźnice
- Łosiówki
- Mraźnica
- Mrowce
- Murowaniec
- Myślenickie Turnie
- Oberconiówka
- Olcza
- Pardałówka
- Piszczory
- Pod Skocznią
- Rybkówka
- Skibówki
- Słodyczki
- Sobczakówka
- Spadowiec
- Sperkówka
- Stachonie
- Stary Młyn
- Strążyska
- Szymaszkowa
- Tatary
- Toporowa Cyrla
- Topory
- Ubocz
- Ustup
- Walkosze
- Walowa Góra
- Wojdyły
- Za Cieszymianką
- Zajączyniec
- Zoniówka
- Zwierzyniec
- Zwijacze
- Żywczańskie
Demografia
Dane z 31 grudnia 2014[13]:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 27 556 | 100 | 14 767 | 53,6 | 12 789 | 46,4 |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 327,0 | 175,3 | 151,8 |
- Piramida wieku mieszkańców Zakopanego w 2014 roku[14].
Transport
Do Zakopanego dojeżdża linia kolejowa nr 99. Pociągi dojeżdżają do ostatniej stacji tej linii, do stacji Zakopane.
Przewozy autobusowe zapewnia szereg przewoźników zarówno w ramach regularnych, całorocznych linii, jak i okresowych, uruchamianych dodatkowo w sezonach turystycznych. Komunikacja z miejscowościami sąsiednimi zapewniana jest przez regularne linie prywatnych przewoźników.
Po mieście kursują linie przewoźników prywatnych (tzw. busy), których przystanek początkowy znajduje się pod barem FIS koło ronda przy dworcach kolejowym i autobusowym. Zapewniają komunikację z centrum miasta do sąsiednich miejscowości, początków szlaków turystycznych prowadzących w Tatry i okolice Zakopanego oraz obiektów turystycznych (np. wyciągów i tras narciarskich) – m.in. do wylotów dolin: Chochołowskiej, Kościeliskiej, Małej Łąki, Strążyskiej, Białego, do Kuźnic – dolna stacja kolei linowej na Kasprowy Wierch, tras narciarskich pod Nosalem, Jaszczurówki, Toporowej Cyrhli, Brzezin, Zazadniej, Wierchporońca, na Głodówkę, do granicy na Łysej Polanie, Palenicy Białczańskiej (droga do Doliny Roztoki i Morskiego Oka), do Bukowiny Tatrzańskiej, Poronina, Białego Dunajca, Małego Cichego, Murzasichla, Olczy, na Szymoszkową Polanę, do dolnej stacji kolei krzesełkowej „Butorowy Wierch”, do Kościeliska i Witowa.
Tabor to prywatne mikrobusy zabierające od dziesięciu do 22 osób, z możliwością zabrania bagażu (plecaka), a zimą nart. Niektóre z nich przystosowane są do transportu osób niepełnosprawnych.
Od kwietnia 2016 roku funkcjonuje komunikacja miejska w Zakopanem obsługiwana przez spółkę komunalną Tesko autobusami Solaris Urbino 8,9 LE. Miejski transport obejmuje okrężną linię nr 14 przez Ustup i Olczę. Od 1 września 2016 uruchomiono kolejną linię autobusową (nr 11) między Krzeptówkami a Cyrhlą.
W 2014 r. przy ul. Kamieniec przy Szpitalu Powiatowym im. dr. Tytusa Chałubińskiego oddano do użytku lądowisko dla śmigłowców sanitarnych LPR i TOPR.
Kultura i sztuka
Znaczenie dla kultury polskiej
(przykłady stylu zakopiańskiego)
Pod koniec XIX wieku Zakopane stało się ośrodkiem kulturalnym, odwiedzanym (lub zamieszkanym) przez takie sławne postacie polskiej kultury jak: Henryk Sienkiewicz, Władysław Orkan, Stanisław Witkiewicz, Stefan Żeromski, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Jan Kasprowicz, Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Stanisław Ignacy Witkiewicz i inni. Stanisław Witkiewicz (ojciec) jest autorem tzw. stylu zakopiańskiego (zwanego też od jego nazwiska witkiewiczowskim) w budownictwie. Z pobytem letników, a później także osiedlającej się w Zakopanem inteligencji nastąpił rozwój turystyki i taternictwa. W 1873 r. zawiązało się Towarzystwo Tatrzańskie, którego celem było propagowanie wiedzy o Tatrach, badanie ich, ułatwienie turystyki, ochrona przyrody i popieranie miejscowego rozwoju. Wśród inicjatorów powstania Towarzystwa był Tytus Chałubiński, ks. Józef Stolarczyk, Walery Eljasz-Radzikowski i inni. Działalności tego Towarzystwa Zakopane zawdzięcza pierwsze oświetlenie, organizację poczty i telegrafu, budowę Dworca Tatrzańskiego. Rozwój taternictwa i powtarzające się wypadki były powodem powołania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (1909). Inicjatorem jego powstania był przede wszystkim Mariusz Zaruski. Z pobytem letników związana jest także historia teatru w Zakopanem. Pierwsze przedstawienia wystawiane były przez zespoły amatorskie tworzone przez gości, ale już w 1892 r. Zakopane odwiedza zespół teatralny złożony z zawodowych aktorów. Powołany w 1900 r. Związek Przyjaciół Zakopanego zainicjował powstanie stałego teatru amatorskiego, a od 1904 r. sezonowego zespołu zawodowego. W Zakopanem występowała Helena Modrzejewska, Antonina Hoffman, Irena i Ludwik Solscy i inni. W latach międzywojennych działał w Zakopanem Teatr Formistyczny.
Z działalnością Związku Przyjaciół Zakopanego związana jest także budowa pomnika Tytusa Chałubińskiego i powstanie pierwszych stowarzyszeń sportowych.
Do najsławniejszych zabytków zaliczane są: barokowy drewniany kościółek obok Cmentarza Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku; góralska zabudowa drewniana; budowle w stylu zakopiańskim; wille (np. Koliba, Pod Jedlami, Atma i inne).
Muzea i galerie sztuki
- Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego
- Muzeum Przyrodnicze Tatrzańskiego Parku Narodowego
- Muzeum Kornela Makuszyńskiego
- Muzeum Jana Kasprowicza w willi „Harenda”
- Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma”
- Galeria Antoniego Rząsy
- Galeria Kamiland
- Galeria Ryszarda Orskiego[15]
- Galeria Władysława Hasiora
- Galeria „Pegaz”, działająca przy Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki (KMPiK) w latach 1963–1977[16]
- Miejska Galeria Sztuki
- Muzeum Walki i Męczeństwa
Media lokalne
Gazety
- Tygodnik Podhalański
- Gazeta Krakowska – lokalne wydanie
- Tatry (czasopismo) – kwartalnik TPN
Radio
- Radio Eska Małopolska – 106,8 MHz
- Radio Plus Podhale – 107,9 MHz
- Radio Alex – 105,2 MHz
- Twoje Radio Zakopane (sieć Radio AM) – 1485 kHz
- Radio Kraków – 100,0 MHz
Turystyka i sport
Znajduje się tu jeden z ośmiu w Polsce centralnych Ośrodków Przygotowań Olimpijskich, w którym znajduje się nowoczesna infrastruktura sportowa, m.in. hotel, boisko piłkarskie i lekkoatletyczne, hala sportowa, basen, skocznie narciarskie, trasa biegowa i rolkowa, trasa narciarska oraz tor łyżwiarski.
Od 2002 roku corocznie na Wielkiej Krokwi odbywa się Puchar Świata w skokach narciarskich. Wielokrotnie odbywał się także Puchar Świata w kombinacji norweskiej. W mieście tym trzykrotnie odbywały się mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym: w latach 1929, 1939 oraz w 1962 oraz Mistrzostwa Świata w Narciarstwie Alpejskim 1939. Dwukrotnie odbyła się tu Zimowa Uniwersjada 1993 i 2001. W 1974 roku na trasie K Nosalu odbył się Puchar Świata w narciarstwie alpejskim w slalomie. W 2008 roku oraz 2022 odbyły się tutaj Mistrzostwa Świata juniorów w skokach narciarskich i kombinacji norweskiej. Miasto kandydowało do organizacji Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym 2011 (przegrana z Oslo), Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym 2013 (przegrana z Val di Fiemme), Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym 2015 (przegrana z Falun) i Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym 2017 (przegrana z Lahti)[17]. Miasto starało się też, bezskutecznie, o organizację w 2006 r. Zimowych Igrzysk Olimpijskich (wygrał Turyn)[18]. W latach 2013–2014 czynione były starania o organizację Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 2022 r. wraz z Krakowem oraz ośrodkiem narciarskim Jasna Niskie Tatry na Słowacji[19].
- Mistrzostwa Świata rozegrane w Zakopanem:
- Mistrzostwa Świata w Narciarstwie Klasycznym 1929
- Mistrzostwa Świata w Narciarstwie Alpejskim 1939
- Mistrzostwa Świata w Narciarstwie Klasycznym 1939
- Mistrzostwa Świata w Narciarstwie Klasycznym 1962
- Mistrzostwa Świata w Biathlonie 1969
- Mistrzostwa Świata Juniorów w Narciarstwie Klasycznym 2008 oraz 2022
- Mistrzostwa Świata Juniorów w Łyżwiarstwie Szybkim 2009
- Mistrzostwa Europy rozegrane w Zakopanem:
- Uniwersjady rozegrane w Zakopanem:
Liczne sanatoria i domy wypoczynkowe oraz duża baza noclegowa[20] czynią z Zakopanego miejscowość atrakcyjną dla turystów. Główną atrakcją turystyczną są Tatry. Inne to:
- kolej linowo-terenowa na Gubałówkę
- kolej linowa na Kasprowy Wierch
- kolej krzesełkowa na Butorowy Wierch
- skocznia narciarska Wielka Krokiew
- Teatr im. Stanisława Ignacego Witkiewicza
- liczne festiwale i imprezy folklorystyczne (Jesień Tatrzańska i Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich)
Piłka nożna
W Zakopanem działają dwa kluby piłkarskie – jednym z nich jest KS Zakopane, który powstał w 2007 r. w wyniku fuzji ZKP Zakopane i Jutrzenki Zakopane. Obecnie gra w rozgrywkach IV ligi małopolskiej. Swoje spotkania rozgrywa na obiekcie przy ul. Orkana 6.
Od sezonu 2015/2016 reaktywowany został Zakopiański Klub Piłkarski Zakopane. Po udanym sezonie 2015/16, w którym piłkarzom ZKP udało się wywalczyć miejsce premiowane awansem w podhalańskiej C-klasie, obecnie grają oni w rozgrywkach podhalańskiej klasy B.
Szlaki turystyczne
Zakopane jest punktem wyjściowym dla następujących pieszych szlaków turystycznych w Tatry i Pogórze Spisko-Gubałowskie:
- Droga pod Reglami: Zakopane-Murowanica – Wielka Krokiew – Dolina Białego (wylot) – Dolina Strążyska (wylot) – Dolina Małej Łąki (wylot) – Kiry (Dolina Kościeliska – wylot)
- Zakopane-Murowanica – Nosal – Nosalowa Przełęcz – Kuźnice – Myślenickie Turnie – Kasprowy Wierch
- Zakopane-Kuźnice – Dolina Jaworzynka – Przełęcz między Kopami
- Zakopane-Kuźnice – Boczań – Przełęcz między Kopami – Schronisko PTTK „Murowaniec” na Hali Gąsienicowej – Czarny Staw Gąsienicowy – Zawrat – Dolina Pięciu Stawów Polskich – Schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich – Świstowa Czuba – Wolarnia nad Kępą – Schronisko PTTK nad Morskim Okiem
- Zakopane-Kuźnice – Hotel górski PTTK Kalatówki (opcjonalnie) – Schronisko PTTK na Hali Kondratowej – Kondracka Przełęcz – Giewont
- Zakopane-Kuźnice – Klasztor Albertynek na Kalatówkach
- Zakopane-Jaszczurówka – Dolina Olczyska – Wielki Kopieniec (opcjonalnie) – Zakopane-Toporowa Cyrla
- Zakopane-Toporowa Cyrhla – Dolina Suchej Wody – Rówień Waksmundzka – Dolina Waksmundzka – Droga Oswalda Balzera, stąd:
- Palenica Białczańska
- Wodogrzmoty Mickiewicza – Dolina Rybiego Potoku – Schronisko PTTK nad Morskim Okiem – Czarny Staw – Rysy
- Zakopane-Pod Skocznią – Dolina Białego – Ścieżka nad Reglami
- Zakopane – Buńdówki – Dolina Strążyska – Dolina Grzybowiecka – Grzybowiec – Wyżnia Kondracka Przełęcz pod Giewontem
- Zakopane – Krzeptówki – Dolina za Bramką
- Zakopane – Butorowy Wierch – Gubałówka
- Zakopane – okolice źródeł potoku Szymoszków
- Zakopane Dom Turysty PTTK – Gubałówka – Mietłówka – Płazówka – Witów – Przysłop Witowski – Magura Witowska
- Zakopane – Nowe Bystre
- Zakopane-Ciągłówka – Furmanów Wierch – Ząb – Szaflary
- Zakopane-Antałówka – Zakopane-Harenda – Furmanów – Gubałówka
- Zakopane-Murowanica – Nosal – Nosalowa Przełęcz – Kuźnice – Myślenickie Turnie – Kasprowy Wierch
Religia
- Kościół rzymskokatolicki (10 parafii i 2 klasztory; zobacz: dekanat Zakopane):
- Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej
- Sanktuarium Matki Bożej Objawiającej Cudowny Medalik w Zakopanem – na Olczy
- Sanktuarium Najświętszej Rodziny
- Sanktuarium Świętego Antoniego z Padwy (oo. bernardyni)
- Kościół parafialny Świętego Krzyża w Zakopanem
- Kościół parafialny Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Zakopanem
- Kościół parafialny Miłosierdzia Bożego w Zakopanem (Cyrhla)
- Kościół parafialny Miłosierdzia Bożego w Zakopanem (Chramcówki)
- Kościół parafialny św. Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie
- Stary Kościółek Matki Bożej Częstochowskiej
- Kościół Rektoralny Matki Bożej Nieustającej Pomocy na Górce
- Kościół Rektoralny Matki Bożej Królowej Świata (Salwatorianów)
- Klasztor Albertynek na Kalatówkach
- Klasztor Albertynów na Śpiącej Górze
- Klasztor Bonifratrów na Krzeptówkach pw. św. Augustyna
- Klasztor Karmelitanek Bosych przy ul. Kościelnej
- Klasztor Urszulanek na Jaszczurówce
- Kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jaszczurówce
- Kaplica Matki Boskiej Jaworzyńskiej Królowej Tatr na Wiktorówkach
- Kaplica Matki Bożej Różańcowej na Gubałówce
- Kościoły protestanckie:
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – zbór w Zakopanem[21]
- Kościół Boży w Polsce – Kościół Jezusa Chrystusa w Zakopanem[22]
- Kościół Boży w Chrystusie – Kościół Boży w Chrystusie w Zakopanem[23]
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Zakopane (w tym grupa j. migowego) (Sala Królestwa)[24][25]
- Prawosławie
- Punkt duszpasterski (podlegający parafii w Krakowie). Nabożeństwa są celebrowane co drugą niedzielę w rzymskokatolickim kościele Matki Bożej Częstochowskiej („starym kościółku”) przy ulicy Kościeliskiej[26]
- Buddyzm:
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie[27]:
- Bansko, Bułgaria
- Polonezköy, Turcja
- Opatija, Chorwacja
- Poprad, Słowacja (od 25 czerwca 1993)
- Saint-Dié-des-Vosges, Francja (od 14 lipca 1990)
- Siegen, Niemcy (od 21 kwietnia 1989)
- Sopot, Polska (od 20 marca 1993)
- Stryj, Ukraina (od 6 czerwca 2004)
- Vysoke Tatry, Słowacja (od 5 września 2003)
Zobacz też
- Puchar Świata w skokach narciarskich w Zakopanem
- Spotkania z Filmem Górskim w Zakopanem
- Dom Turysty im. Mariusza Zaruskiego w Zakopanem
- Klub Wysokogórski Zakopane
- Synagoga w Zakopanem
- Cmentarz wojenny nr 378 – Zakopane
- Nowy Cmentarz w Zakopanem
- Cmentarz żydowski w Zakopanem
- RTON Gubałówka
- Funt zakopiański
- Rzeczpospolita Zakopiańska
- Kategoria:Ludzie związani z Zakopanem
- Komunikacja miejska w Zakopanem
- Goralenvolk
Przypisy
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2017 r.. Główny Urząd Statystyczny, 2017-07-19. [dostęp 2017-07-27].
- ↑ Zakopane - dane demograficzne. polskawliczbach.pl, 2020-12-31. [dostęp 2021-12-07].
- ↑ Zakopane (małopolskie) » mapy, nieruchomości, GUS, noclegi, szkoły, regon, atrakcje, kody pocztowe, wypadki drogowe, bezrobocie, wynagrodzenie, zarobki, tabele, edukacja, demografia, Polska w liczbach [dostęp 2021-12-07] (pol.).
- ↑ Przerażający raport ws. Jakości powietrza. Polskie miasta na czele listy. 2016-05-14.
- ↑ Nowy Targ, Sucha Beskidzka i Proszowice wśród najbardziej rakotwórczych miast w Polsce. „Dziennik Polski”, 2015-01-05. Warszawa.
- ↑ Rówień Krupowa Dolna i Górna w Zakopanem - ezakopane.pl, ezakopane.pl [dostęp 2021-09-14] (pol.).
- ↑ Historia Zakopanego - Zakopane, Tatry i Podhale - Zakopiański Portal Internetowy - z-ne.pl, z-ne.pl [dostęp 2020-06-11] .
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Historia i Zakopane. Jak hrabia Zamoyski uratował Zakopane, Ekologia.pl, 2011.
- ↑ Tatry na starej fotografii. Oficjalna strona Jacka Ptaka. Szkoła Domowej Pracy Kobiet Jadwigi Zamoyskiej., www.jacekptak.com.pl [dostęp 2022-10-20] .
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XII. Galizien. Wien: 1907.
- ↑ Wanda Kiedrzyńska, Powstanie i organizacja Polskiego Skarbu Wojskowego 1912–1914, w: „Niepodległość”, t. XIII zeszyt 1 (33), 1936, s. 79.
- ↑ Witold Wasilewski, Współpraca niemiecko-sowiecka a zbrodnia katyńska, Pamięć i Sprawiedliwość, 1.2009, s. 50–55.
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2015-09-17].
- ↑ Zakopane w liczbach. Zakopane - Dane demograficzne, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Galeria Ryszarda Orskiego.
- ↑ Galerie malarstwa i grafiki. z-ne.pl. [dostęp 2013-04-03].
- ↑ Urząd Miasta Zakopane: Gratulujemy Lahti. [dostęp 2012-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-10-11)].
- ↑ Igrzyska Olimpijskie na Krupówkach? newsweek.pl [dostęp 2018-04-18].
- ↑ SPORTOWETEMPO.PL – Kraków chce Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2022. [dostęp 2012-10-20].
- ↑ Noclegi w Zakopanem - pokoje, pensjonaty, domy gościnne, noclegi.pl [dostęp 2019-07-22] (pol.).
- ↑ Zbory, adwent.pl [dostęp 2021-11-11] .
- ↑ Adresy kościołów, kosciolbozy.pl [dostęp 2021-11-11] .
- ↑ Zbory, kbwch.pl [dostęp 2021-11-11] .
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-12] .
- ↑ Co łączy Zakopane, Nowy Targ i Krościenko nad Dunajcem?, 24tp.pl, 10 kwietnia 2022 [dostęp 2022-04-11] .
* Świadkowie Jehowy wznawiają publiczną działalność na Podhalu, podhale24.pl, 24 czerwca 2022 .
* Po dwóch latach pandemicznych obostrzeń wózki z biblijną literaturą wróciły pod Giewont, 24tp.pl, 28 czerwca 2022 . - ↑ Dionizy (Awksietijuk), Ważna informacja, Zakopane, diecezjalp.cerkiew, 20 lutego 2022 [dostęp 2022-03-21] .
- ↑ UMZ, Miasta partnerskie, Zakopane - oficjalny serwis internetowy [dostęp 2021-08-19] (pol.).
Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona internetowa Zakopanego
- Strona internetowa Biura Promocji Zakopanego
- Zakopane, wś, pow. nowotarski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 300 .
- Historyczna "Bibliografia Zakopiańska" oraz archiwalne widoki i publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona
- Zakopane na portalu polska-org.pl
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
- N: 50.59 N
- S: 49.07 N
- W: 18.92 E
- E: 21.55 E
Autor: mik Krakow, Licencja: CC BY-SA 2.0
Muzeum Karola Szymanowskiego w willi Atma w Zakopanem, fot. K. Schubert MIK 2019
Czarny szlak turystyczny.
Zielony szlak turystyczny.
Żółty szlak turystyczny.
Niebieski szlak turystyczny.
Czerwony szlak turystyczny.
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Autor: Margoz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Andrzeja Chramca przed Urzędem Miasta w pl:Zakopanem
Autor: Bismarck, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Józefa Kurasia w Zakopanem.
Autor: Piotrekwas, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Willa drewn. „Koliba”, Zakopane
Autor: Piotrekwas, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Willa „Oksza”, Zakopane - widok ogólny
Autor: Aneta Pawska, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zakopane, Willa Pod Jedlami
Willa Witkiewiczówka
Autor: Platanacero, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zakopane, pomnik Kornela Makuszyńskiego, poniżej znajduje się figurka Koziołka Matołka.
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stacja kolejowa w Zakopanym
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Wincentego Galicy przy ul. Zaruskiego w Zakopanem
Autor: Polskawliczbach, Licencja: CC BY-SA 2.5 pl
Piramida wieku mieszkańców Zakopanego, 2014
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Tytusa Chałubińskiego i Sabały w Zakopanem
Mapa Zakopanego w skali 1:100 000 (fragment). Zobacz też mapę w całości
Autor: Maciej Szczepańczyk (Wikimedia account: Mathiasrex), Licencja: CC BY 2.5
Pomnik przedstawiający Władysława Zamoyskiego (Zakopane, Polska).
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Władysława Hasiora "Prometeusz Rozstrzelany" w Zakopanem
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zakopane Kościół Świętej Rodziny
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Willa "Obrochtówka" w Zakopanem
Zakopane. Widok ogólny. Pocztówka wysłana w 1916 roku. Wydawca: Wydawnictwo Salonu Malarzy Polskich w Krakowie.
Autor: Kapitel, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Grunwaldzki przy Placu Wolności w Zakopanem
Autor: ptk78@wp.pl, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Widok na Zakopane/Tatry z Harendy (View of Zakopane/Tatry from Harenda)
Autor: Andrzej Otrębski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zakopane - kolej linowo-terenowa na Gubałówkę
Autor: Zbigniew Figiel, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wileka Krokiew - widok z przodu.
Autor: User:Piotrus, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zakopane. Zespół dworsko-parkowy w Kuźnicach, okolice i wnętrza. pl:Melecjusz Dutkiewicz - ul. Kościeliska i kościoł p.w. św. Klemensa. Najstarsza znana fotografia Zakopanego, 1860 r.