Zakrzewo (powiat złotowski)

Ten artykuł od 2012-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zakrzewo

wieś
Szkoła im.ks.Domańskiego, rok 1969
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	złotowski
Gmina	Zakrzewo
Liczba ludności	1620
Strefa numeracyjna	67
Kod pocztowy	77-424[1]
Tablice rejestracyjne	PZL
SIMC	0533989
Położenie na mapie gminy Zakrzewo Zakrzewo
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zakrzewo
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Zakrzewo
Położenie na mapie powiatu złotowskiego Zakrzewo
53°24′39″N 17°09′18″E/53,410833 17,155000
Strona internetowa

Kościół św. Marii Magdaleny

Zakrzewo (niem. Zakrzewo) – wieś krajeńska w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie złotowskim, w gminie Zakrzewo^[2][3], przy drodze wojewódzkiej nr 188.

Wieś leży przy strategicznie ważnej do 1945 r linii kolejowej (dawnej "Ostbahn" z Królewca) Tczew-Küstrin Kietz, a dokładniej na jej odcinku Chojnice-Piła. W miejscowości odbywa się cykliczna impreza muzyczna Blues Express.

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa pilskiego.

Nazwa miejscowości

W roku 1935 niemieckie władze nazistowskie dokonały zmiany historycznej nazwy Zakrzewo na nazwę Buschdorf, brzmiącą bardziej "niemiecko"^[4]: Busch – krzak, krzew, Dorf – wieś. Przemianowanie to dokonane zostało nie bez trudności^[5]: na taką zmianę trzeba było formalnej zgody miejscowej rady gminnej, która w Zakrzewie do roku 1925 składała się z samych Polaków, a i potem, do r. 1935, stosunek liczbowy Polaków do Niemców w niej był jak około 9:1. Jurysdykcji władzy gminnej nie podlegało jednak nazewnictwo obiektów kolejowych, toteż zmiany nazwy stacji kolejowej w tej wsi dokonano już w roku 1925; kiedy w pewien czas po przemianowaniu dworca landrat jako przewodniczący wydziału powiatowego zaproponował przemianowanie również przynajmniej miejscowej poczty (było bowiem dość para­doksalne, że bilet kolejowy kupowało się do Buschdorf, a list adresowało się do Zakrzewa), rada gminna nie zgodziła się na ten projekt. W lutym 1928 r. landrat raz jeszcze zażądał zmiany nazwy wsi, tym razem jednak oferując przyłączenie do gminy 200 morgów lasu. I tym razem jednak rada gmin­na nie dała się przekonać, oferta nie została przyjęta: wieś nadal nazywała się Zakrzewo, a stacja kolejowa – Buschdorf. Ustawą samorzą­dową z 30 stycznia 1935 r., która wprowadziła zasadę nomi­nacji w ustalaniu składu rady gminnej, władze niemieckie doprowadziły do sytuacji, że pomimo większości polskiej we wsi, to do jej rady gminnej wchodził już tylko jeden Polak, który nie był w stanie przeszkodzić uchwale o zmianie nazwy Zakrze­wo na Buschdorf. Związek Polaków w Niemczech zaprotestował prze­ciwko temu postępowaniu u ministra spraw wewnętrznych, lecz dowiedział się, że przemianowanie Zakrzewa nastąpiło na podstawie rzekomo jednomyślnej uchwały rady gminnej. Dalsze protesty zaprzeczające temu nieprawdziwemu uzasadnieniu nie odniosły już skutku i do końca II wojny światowej wieś nazywała się Buschdorf. Przywrócona w 1945 nazwa Zakrzewo została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946^[6].

Integralne części wsi

Historia

Stare osiedle wielkopolskie, pierwsza wzmianka w 1491^[7]. W 1511 w Zakrzewie została utworzona rzymskokatolicka parafia św. Marii Magdaleny^[8]. Wieś szlachecka, własność wojewody płockiego Piotra Potulickiego, około 1580 roku leżała w powiecie nakielskim województwa kaliskiego^[9].

W latach 1772–1945 pod panowaniem Prus. Silny ośrodek polskości, w którym działał ks. dr Bolesław Domański. Po wojnie także osiedlili się Polacy z innych regionów Polski.

Przed wojną dzięki inicjatywie księdza Bolesława Domańskiego w Zakrzewie powstał silny ruch spółdzielczy, kulturalny i sportowy. Większość zapoczątkowanych wtedy inicjatyw jest kontynuowana i rozwijana: Spółdzielczy Bank Ludowy, Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, Dom Polski, Chór Tęcza i Klub Sportowy Jedność.

W grudniu 1937 Rada Naczelna Związku Polaków w Niemczech przygotowując organizowany w marcu 1938 w Berlinie zjazd Związku ogłosiła tzw. "Odezwę Zakrzewską" skierowaną do rodaków w Niemczech; podpisał ją m.in. ksiądz Bolesław Domański będący wtedy przewodniczącym V Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech^[10].

W 1966 wieś została odznaczona Orderem Sztandaru Pracy II klasy za wytrwałość w zachowaniu ducha narodowego^[7]. W 2019 Sejmik Województwa Wielkopolskiego podjął decyzję o przekazaniu gminie Zakrzewo środków na utworzenie w miejscowym Domu Polskim Centrum Idei Rodła^[11].

Kościół

W Zakrzewie znajduje się kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny.

Oświata

• Publiczna Szkoła Podstawowa im. ks. dr Bolesława Domańskiego
• Przedszkole Publiczne im. Królewny Śnieżki
• Gimnazjum im. Zjednoczonej Europy (do czasu likwidacji gimnazjów w Polsce)

Osoby związane z Zakrzewem

• Z Zakrzewem była związana artystka Janina Kłopocka, której malowidła zdobią salę widowiskową w Domu Polskim. Janina Kłopocka zaprojektowała również Rodło – symbol graficzny Związku Polaków w Niemczech.
• W Zakrzewie urodził się Józef Horst harcmistrz Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech, działacz narodowy mniejszości polskiej w międzywojennych Niemczech, członek Związku Polaków w Niemczech ścięty przez nazistów w Brandenburgu.
• Z Zakrzewa pochodzi znany lekarz prof. Antoni Horst. W czasie wojny organizował on z ramienia Rady Głównej Opiekuńczej sieć szpitali które między innymi udzielały pomocy Powstańcom Warszawskim w czasie akcji Burza. W okresie tak zwanej odwilży po Wypadkach Poznańskich został Rektorem Akademii Medycznej w Poznaniu. Był też inicjatorem powstania Instytutu Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu.
• W Zakrzewie urodził się 4 lutego 1904 r. Jan Łangowski, działacz Związku Polaków w Niemczech.
• Alfons Tomke - "Zasłużony dla Gminy Zakrzewo"^[12].

Zobacz też

• Zakrzewo Złotowskie

Przypisy

Bibliografia

• Edmund Osmańczyk: Niezłomny proboszcz z Zakrzewa. Warszawa: Czytelnik, 1989. ISBN 83-07-01992-3.