Zalesie Dolne

Zalesie Dolne

część miasta Piaseczna
Stacja kolei wąskotorowej Zalesie Dolne w Piasecznie
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miasto	Piaseczno
W granicach Piaseczna	1 lipca 1952
SIMC	0921473
Położenie na mapie Piaseczna Zalesie Dolne
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zalesie Dolne
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Zalesie Dolne
Położenie na mapie powiatu piaseczyńskiego Zalesie Dolne
Położenie na mapie gminy Piaseczno Zalesie Dolne
52°03′12″N 20°59′18″E/52,053333 20,988333
Portal Polska

Zalesie Dolne (dawn. Miasto-Las Zalesie^[1]) – kiedyś samodzielna miejscowość, w której skład wchodziły dzielnice: Zalesie Las, Zalesie Ogród oraz Zalesie Adamów. Od 1 lipca 1952 roku część podwarszawskiego Piaseczna.

Zalesie Dolne powstało w wyniku parcelacji dóbr wilanowskich w okresie dwudziestolecia międzywojennego na fali mody miast-lasów i miast ogrodów. O wyróżniającej się tożsamości tego miejsca decyduje fakt, że do dzisiaj układy urbanistyczne 3 osiedli składających się na Zalesie Dolne pozostały w zasadzie nie zmienione. Otaczające je od strony wschodniej tereny „Górek Szymona” i dolina rzeki Jeziorki wraz ze stawami żabienieckimi, aż do Ośrodka „Wisła” stanowią unikatowy, cenny przyrodniczo i krajobrazowo obszar.

Tadeusz Żmudziński w drugiej połowie lat dwudziestych XX wieku pisał o Zalesiu Dolnym: „tu, gdzie wszystko przecież jakby umyślnie składa się po temu, by stworzyć rozkoszny zakątek, poświęcony wytchnieniu i pokrzepieniu zdrowia. Gdzie znajdziecie taką ziemię i takie powietrze, i takie lasy jak w Piasecznie i jego najbliższej okolicy; gdzie znajdziecie warunki przyrody, które by w stopniu równie wybitnym odpowiadały wymaganiom zdrowotności? Wysokie położenie nad poziomem morza, grunt przepuszczalny, a mimo to obfitujący w wodę do picia i do kąpieli, osłona przed wiatrami, powietrze, nasycone balsamiczną wonią i przepojone ozonem sosnowych lasów – to są skarby, których nikomu (...) marnować nie wolno.”^[2]

Historia administracyjna

Dawniej samodzielna miejscowość, do 1952 w gminie Jazgarzew w powiecie grójeckim. 20 października 1933 utworzono gromadę Miasto Las Zalesie w granicach gminy Jazgarzew, składającą się z samego letniska Miasto Las Zalesie^[3].

Podczas II wojny światowej w Generalnym Gubernatorstwie, w dystrykcie warszawskim. W 1943 gromada Miasto-Las Zalesie liczyła 637 mieszkańców^[4].

1 lipca 1952 gromadę Miasto Las Zalesie wyłączono z gminy Jazgarzew i włączono do Piaseczna^[5] w nowo utworzonym powiecie piaseczyńskim^[6].

Znane obiekty

Willa „Siedziba”

Tablica informacyjna upamiętniająca szkołę założoną przez Ewę Krauze w willi „Siedziba”

1. Szkoła Podstawowa nr 2 im. Ewy Krauze popularnie zwana Krauzówką, wybudowana w czynie społecznym i oddana do użytku w 1955 roku, dzięki staraniom i pracy patronki.
2. Szkoła średnia: aktualnie Zespół Szkół nr 2 im. Emilii Plater, dawniej Liceum Ogólnokształcące „Platerówka”.
3. Kościół murowany: kamień węgielny pod nowy murowany kościół położył w połowie sierpnia 1980 kardynał Stefan Wyszyński. Nowoczesna bryła projektu Andrzeja Piłatowskiego i Wojciecha Szymborskiego doskonale wpisuje się w leśne otoczenie.
4. Tablica poświęcona pamięci Leony, Józefa i Tadeusza Zawadzkich na zewnętrznej ścianie kościoła w Zalesiu Dolnym.
5. Zabytkowy budynek stacji kolejki wąskotorowej.
6. „Dom Zośki”: drewniana willa projektu Karola Sicińskiego z 1929 roku, zakupiona przez prof. Józefa Zawadzkiego. Nazwa pochodzi od pseudonimu konspiracyjnego syna profesora Tadeusza Zawadzkiego „Zośki”. Willa posiada szczególną wartość historyczną ze względu na powiązanie z rodziną Zawadzkich, której zaangażowanie w sprawy kraju sprawiło, że willa stała się miejscem spotkań konspiracyjnych najwyższych działaczy Polskiego Państwa Podziemnego. W czasie okupacji bywali tutaj m.in. Aleksander Kamiński, Piotr Pomian, Jan Zieja, a nawet przez pewien czas generał Stefan Rowecki ps. Grot.[2]. Willa wpisana do rejestru zabytków.
7. Willa „Siedziba”: drewniana willa projektu Karola Sicińskiego. Wybudowana w połowie lat dwudziestych dla Heleny i Władysława Radwanów. W 1927 roku założono w niej Towarzystwo Przyjaciół Miasta-Lasu Zalesie. W czasie okupacji willa była wykorzystywana jako szpital polowy, potem była miejscem tajnego nauczania. Po wojnie, w tym domu Ewa Krauze założyła pierwszą szkołę podstawową w Zalesiu Dolnym (tzw. „Stara Krauzówka”). Willa wpisana do rejestru zabytków.
8. Willa „Sanoczanka”: zamieszkiwał w niej pochodzący z Sanoka Władysław Studziński^[7][8].
9. Wille z lat 30. XX wieku:

• willa „Runo” z 1933 roku przy ulicy Dębowej (proj. Borys von Zinserling, willa w stylu „okrętowym”);
• replika willi „Pod skrzydłami” ( proj. oryginalny Marian Lalewicz);
• willa przy ul Anny Jagiellonki 17 (z detalem w stylu art déco);
• willa „Jast” z 1933 roku;
• willa „Halusin” z 1932 ( proj. Karol Siciński);
• willa przy ul Jodłowej 2.

Osoby związane z miejscowością

• Maria Dąbrowska – szwagierka Wacława Dąbrowskiego i przyjaciółka domu. Chętnie bywała w willi „Kropka”. O swoich wizytach w latach trzydziestych, czterdziestych i w czasie okupacji pisze w swoich Dziennikach^[9].
• Wacław Dąbrowski
• Wanda Dąbrowska – ps. Jan Dewan. W 1932 roku Wanda i Wacław Dąbrowscy nabyli działkę w Zalesiu. W 1937 została na niej wzniesiona willa w stylu dworkowym "Kropka". Dąbrowscy, zakochani w Zalesiu, związani byli z tym miejscem do końca życia^[10].
• Lech Koliński – architekt, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie
• Kuba Sienkiewicz – lekarz neurolog, muzyk, lider zespołu „Elektryczne Gitary”.
• Józef Wilkoń – ma tu swój dom i pracownię.
• Stefan Wyszyński – kardynał, Prymas Polski. W Zalesiu Dolnym przy ulicy Modrzewiowej mieszkali ojciec i siostra Prymasa. Druga siostra mieszkała przy ulicy Kordeckiego. Siostra Prymasa Stanisława Jarosz była nauczycielką w miejscowej szkole.
• Anna Zawadzka
• Józef Zawadzki
• Leona Zawadzka
• Tadeusz Zawadzki – ps. Zośka, bohater książki Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”.
• Paweł Zarzeczny – dziennikarz, mieszkał w Zalesiu Dolnym.

Przyroda

Domy i wille budowano i buduje się tu wśród starego lasu. Mieszkańcy oraz odwiedzający mogą podziwiać piękny krajobraz kulturowy. Przyroda i cywilizacja uzupełniają się tutaj wzajemnie.

Na terenie Zalesia Adamowa występuje cenny drzewostan w postaci mazowieckiej odmiany grądu, reprezentowanego przez drzewostany dębowo – grabowe z udziałem lipy i klonu. Są to cieniste lasy z bogatym runem i rozwiniętą dolną warstwą krzewów.

Na terenach piasków wydmowych w okolicach Górek Szymona występują najczęściej sosny pospolite oraz charakterystyczne sosny karłowate.

Na terenie Zalesia znajduje się 37 pomników przyrody, co stanowi większość pomników przyrody zarejestrowanych na terenie gminy Piaseczno – gł. dąb szypułkowy Quercus robur i sosna pospolita Pinus silvestris. 16 hektarów zajmują ogólnodostępne parki leśne, w tym chętnie odwiedzane przez mieszkańców Piaseczna Górki Szymona.

Organizacje społeczne

Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego – stowarzyszenie obywatelskie powołane do życia w 1991 roku jako kontynuator i spadkobierca tradycji działającego w okresie II Rzeczypospolitej (od 12 września 1927 roku do wybuchu II wojny światowej) Towarzystwa Przyjaciół Miasta-Lasu Zalesie. Celem Towarzystwa Przyjaciół Zalesia Dolnego jest prowadzenie działalności zmierzającej do zaspokojenia duchowych, intelektualnych i kulturalnych potrzeb lokalnej społeczności oraz inicjowanie działań mających na cele wszechstronny rozwój Zalesia Dolnego^[11].

Wydarzenia kulturalne

Festiwal Otwarte Ogrody w Zalesiu Dolnym – impreza organizowana dorocznie pod koniec sierpnia przez Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego od 2008 roku. Mieszkańcy Zalesia otwierają swoje prywatne ogrody, gdzie odbywają się spotykania o charakterze kulturalnym, integracyjnym i edukacyjnym. Organizowane są wystawy, koncerty, warsztaty, dyskusje oraz wycieczki. Festiwal ma na celu:

• dyskusję na poziomie społeczności lokalnej na temat ochrony dziedzictwa i środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń;
• integrację i zrównoważony rozwój społeczności lokalnej;
• promocję miejscowości;
• wzmacnianie współpracy pomiędzy "miastami-ogrodami" położonymi wokół Warszawy i w innych częściach Polski w celu wymiany doświadczeń i wspólnego realizowania projektów w oparciu o filozofię zrównoważonego rozwoju;
• wypracowanie międzynarodowego programu współpracy dla miejscowości biorących udział w projekcie^[12].

Zobacz też

• Piaseczno
• Miasto-ogród

Przypisy

Bibliografia

• Mirosława Walczykowska, Zalesie Dolne nasze miejsce na ziemi. zeszyt II, Piaseczno: Biuro Promocji i Informacji Gminy Piaseczno, Piaseczno 2009.
• Mirosława Walczykowska, Zofia Gola-Podkowińska, Irena Krowicka, Bogumił Zieliński, Zalesie Dolne nasze miejsce na ziemi. zeszyt I: Zalesie przed wojną. Historia "Platerówki"., Piaseczno: Biuro Promocji i Informacji Gminy Piaseczno, Piaseczno 2004
• Zalesie Dolne, kwartalnik, Towarzystwo Przyjaciół Zalesia Dolnego, Piaseczno 2010
• Tadeusz Jan Żmudziński, Piaseczno. Miasto królewskie i narodowe 1429-1833. Część I: od X.X. Mazowieckich do Odrodzenia Polski., Zarząd Miasta Piaseczno, Piaseczno 1933

Linki zewnętrzne

• Strona Zalesia Dolnego