Zamach na Fiodora Berga w Warszawie

Zamach na generała Fiodora Berga

Wojsko rosyjskie demoluje Pałac Zamoyskich po zamachu na Berga

Zamach na Fiodora Berga w Warszawie – nieudany zamach na życie namiestnika Królestwa Polskiego generała Fiodora Berga, przeprowadzony 19 września 1863 w Warszawie w czasie powstania styczniowego, z inspiracji członka Rządu Narodowego i naczelnika wojskowego miasta stołecznego Warszawy Ignacego Chmieleńskiego. Akcję przygotowali Włodzimierz Lempke i Paweł Landowski.

19 września po południu, w czasie powrotu namiestnika Berga na Zamek Królewski, na Nowym Świecie spadło na jego powóz kilka bomb z poddasza Pałacu Zamoyskich. Wybuch zranił kilka koni z eskorty i towarzyszącego Bergowi adiutanta.

Sprawców nie udało się schwytać, jednak wojsko rosyjskie wzięło odwet na mieszkańcach budynku. Za rzekomy udział w tym zamachu aresztowany i skazany na 8 lat ciężkich robót został między innymi Stanisław Antoni Zamoyski (1834–1881). Pałac splądrowano doszczętnie. Wszystkich mężczyzn zabrano do Cytadeli Warszawskiej. Meble, obrazy, książki, rękopisy wyrzucano na bruk. Żołnierze rosyjscy, roztrzaskali i spalili fortepian niegdyś należący do Fryderyka Chopina oraz cenne pamiątki po kompozytorze zgromadzone przez jego siostrę, co Cyprian Kamil Norwid upamiętnił w wierszu Fortepian Szopena. Zniszczono cenną bibliotekę i wszystkie prace mieszkającego w tym gmachu sławnego polskiego orientalisty Józefa Szczepana Kowalewskiego. Rosjanie rozkradli srebra i lepszą odzież. Publicznie potem sprzedawali zrabowane suknie jedwabne po 1 rublu za sztukę. Resztę ruchomości zebrano w stos i podpalono obok pomnika Mikołaja Kopernika.

Bibliografia

• Stefan Kieniewicz: Warszawa w powstaniu styczniowym. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1983. ISBN 83-214-0303-4.
• Franciszka Ramotowska: Tajemne państwo polskie w powstaniu styczniowym. Warszawa: DiG, 2000. ISBN 83-7181-148-9.