Zamach stanu w Etiopii (1960)

Pucz wojskowy w Etiopii w 1960
Cesarz Haile Selassie I
Czas	13 grudnia – 20 grudnia 1960
Miejsce	Addis Abeba i okolice
Wynik	unieszkodliwienie puczystów
Strony konfliktu
siły rządowe puczyści (wojsko) komuniści
Dowódcy
Hajle Syllasje I Abiye Abebe Germame Neway Mengistu Neway Tsigue Dibou Gebayehu
brak współrzędnych

Pucz wojskowy w Etiopii w 1960 r., znany też jako ”Zamach grudniowy” – nieudana próba przejęcia władzy w kraju przez wojskowych z otoczenia cesarza Haile Selassiego I oraz komunistów. Na czele przewrotu stali Germame Neway (gubernator prowincji Dżidżigi), gen. Mengistu Neway (dowódca gwardii cesarskiej), gen. Tsigue Dibou (szef cesarskiej policji) oraz płk Workneh Gebayehu (szef ochrony pałacu).

Przebieg

Do buntu doszło 13 grudnia 1960 r., podczas wizyty cesarza i przedstawicieli dworu w Brazylii. Spiskowcy przejęli władzę nad stolicą kraju Addis Abebą, aresztowali wiernych cesarzowi arystokratów i urzędników oraz odcięli łączność telefoniczną w mieście. W specjalnym komunikacie radiowym pod groźbą rozstrzelania następca tronu Asfa Uesen ogłosił powstanie rządu ludowego na którego czele miał stanąć. Cesarz poinformowany o zamachu natychmiast przerwał podróż i powrócił w kierunku kraju, jeszcze tego samego dnia lądując w Monrowii, skąd nawiązał kontakt ze swoim zięciem gen. Abiye Abebe, gubernatorem Erytrei. 15 grudnia wierne cesarzowi wojsko okrążające dotąd miasto weszło na przedmieścia stolicy. Siłami lojalistów dowodzili gen. Merid Mengesza, Assefa Ayena i Kebede Gebre. Początkowo gen. Mengistu Neway nie zarządził obrony, ostatecznie jednak poprosił o pomoc studentów. W mieście wybuchła strzelanina, zginęło kilkaset osób – głównie przypadkowych ofiar i gapiów. 16 grudnia spiskowcy i przedstawiciele rady rewolucyjnej bronili się już tylko w pałacu cesarskim, szturmowanym przez kapitana Deredżi Haile Mariama. Pucz upadł, a niedobitki gwardzistów wycofały się za miasto, gdzie zostały wymordowane przez chłopów i oddziały wojska. Wśród ciał zabitych w pałacu odnalezione zostało ciało gen. Dibou, które wywieszono na widok publiczny. Płk. Workneh Gebayehu okrążony na przedmieściach miasta popełnił samobójstwo, jego ciało lud wywiesił przed Katedrą św. Jerzego.

Cesarz wyznaczył nagrodę za ujawnienie miejsca pobytu pozostałych żyjących przywódców spisku. Tydzień po zamachu okrążeni przez chłopów spiskowcy próbowali popełnić samobójstwo. Germame Neway zginął na miejscu. Gen. Mengistu Neway przeżył strzał w głowę i został postawiony przed trybunałem wojennym, który za zdradę skazał go na śmierć.

Sytuacja społeczna w czasie puczu

Większość społeczeństwa Etiopii pozostała wierna cesarzowi nie wierząc spiskowcom bądź nie rozumiejąc ich obietnic. Z powodu słabo rozwiniętej komunikacji w kraju i małego dostępu do radia wielu obywateli nie wiedziało nawet o przewrocie do jakiego doszło w stolicy. Wojsko i cesarza poparł nawołując do potępienia spiskowców także patriarcha Basilios.

Skutki puczu

Po próbie puczu w 1960 zaczął się okres bardziej konserwatywnego sprawowania władzy. Część uprawnień konstytucyjnych z 1955 została cofnięta, a kraj zaczął być z powrotem rządzony metodami bardziej autorytarnymi. Haile Selassie związał się od tego czasu na stałe z Zachodem i odciął od wszelkich związków z radykalnymi ruchami rewolucyjnymi, które powstawały w tym czasie licznie w wielu ościennych państwach afrykańskich.

Bibliografia

• Ryszard Kapuściński: Cesarz, Wyd. Czytelnik, Warszawa, 1980 r., ​ISBN 83-07-00156-0​)