Zamek Bąkowiec

Zamek Bąkowiec

nr rej. 790/67 z 7.10.1967[1]
Państwo	Polska
Miejscowość	Zawiercie
Adres	Zamkowa 70
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego Zamek Bąkowiec
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zamek Bąkowiec
Położenie na mapie województwa śląskiego Zamek Bąkowiec
50°33′02,296″N 19°31′14,355″E/50,550638 19,520654

Zamek Bąkowiec – pozostałości zamku rycerskiego na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. W rejestrze zabytków^[1], a także na stronach internetowych, jest opisany jako Zamek Bąkowiec w Morsku, faktycznie jednak znajduje się w Skarżycach (obecnie dzielnica Zawiercia)^[2].

Historia

Należy do tzw. Orlich Gniazd. Początki zamku nie mają udokumentowanej historii. Być może pierwszą drewnianą warownie wznieśli w XIV w. Toporczykowie którzy od nazwy dóbr Morsko przybrali nazwisko Morskich. Prawdopodobnie byli rycerzami rabusiami, za co król Władysław Łokietek odebrał im Morsko i oddał wieś w 1327 r. klasztorowi w Mstowie. W dokumentach z tego okresu nie wspomina się czy w Morsku istniał zamek jednak przez analogię można przyjąć, że w czasach Kazimierza Wielkiego wzniesiono strażnicę w ramach umocnień na pograniczu Śląska i Małopolski. Możliwe jest również że zamek zbudował książę Władysław Opolczyk, który pod koniec XIV w. przez krótki czas był panem tych okolic. Pierwszą wzmiankę o zamku Bąkowiec (Bancowecz) i jego dziedzicu Mikołaju Strzale zapisano w 1390 r. Wiadomo, że od 1392 r. burgrabią zamku był Piotr z Marcinowic herbu Lis, a w latach 1413–1434 klucz bąkowiecki należał do Jana z Sieciechowic. W 1435 r. zamek wraz z przynależnymi dobrami przejął kasztelan sądecki Krystyn z Koziegłów i jego potomni. Na przełomie XV i XVI w. Morsko posiadali Włodkowie i im przypisuje się wybudowanie nowego murowanego zamku. Wspomina o nim dokument z 1531 r., kiedy jego właścicielem był Piotr Zborowski. Następnie przeszedł w posiadanie rodziny Brzeskich, a po nich w ręce rodu Giebułtowskich. Od XVII w. zamek był już w ruinie.

Od XVII aż do XIX w. wieś i ruiny dawnego zamku były własnością rodziny Heppenów. Około 1927 r. wzgórze z ruinami zamku kupił architekt Witold Danielewicz Czeczott, który wybudował tu przed 1933 r. dom przy wykorzystaniu murów zamkowych. Po 1945 r. od wdowy po nim, Janiny Czeczott, willę kupiły Zabrzańskie Zakłady Naprawcze Przemysłu Węglowego i stworzyły na działce ośrodek wypoczynkowy budując kawiarnię z tarasem i wyciąg narciarski. W 1961 r. przeprowadzono konserwację ruin, a w 1967 r. wpisano ruiny do rejestru zabytków pod nr 790/67. W 1999 r. ośrodek wypoczynkowy wraz z ruinami zamku kupiła firma KEM z Dąbrowy Górniczej.

Architektura

Zamek Bąkowiec zbudowano na wyniosłej skale Tygrys na planie nieregularnego wieloboku wykorzystując niewielką powierzchnię szczytu skały i przylegającego do niej otoczenia^[2]. Kamienna brama której fragmenty zachowały się do dziś prowadziła na mały dziedziniec otoczony murem i czworokątnymi pomieszczeniami położonymi na przeciwległych stronach skały w układzie amfiladowym. Półkoliste baszty w narożnikach pełniły rolę obserwacyjną i obronną.

Zewnętrzne mury zbudowano ze starannie dopasowanych kamieni wapiennych, a wewnętrzne partie budowano z kamiennego gruzu zalewanego dużą ilością zaprawy wapiennej. Od strony wschodniej do skały przylegał dziedziniec gospodarczy którego bronił stożkowy nasyp ziemny z owalną basztą oraz suchą fosą. Od strony południowej zamek był zabezpieczony kamiennym murem którego resztki są jeszcze widoczne. Dostęp do zamku był wyłącznie pieszy przez cały system pomostów i drabin. Pomimo dogodnego położenia i dość silnych fortyfikacji które powodowały, że był praktycznie nie do zdobycia przy wykorzystaniu średniowiecznych technik oblężniczych nie odegrał w historii ważniejszej roli.

Przypisy