Zamek Frydenholm

Zamek Frydenholm (dun. Frydenholm) – powieść duńskiego pisarza Hansa Scherfinga z 1962^[1].

Geneza

Dzieło zostało wydane po wieloletniej pracy publicystycznej autora w dzienniku Komunistycznej Partii Danii Land og Folk. Była wolnym nawiązaniem do utworu Idealister (pol. Idealiści) wydanego w Szwecji w 1943. W powieści Scherfing dokonał bezlitosnego osądu społeczeństwa duńskiego okresu II wojny światowej, ukazując meandry działania polityków socjaldemokratycznych, którzy oficjalnie współpracowali z okupantami niemieckimi. Skrytykował postawy arystokracji, przemysłowców, a także drobnomieszczaństwa, które w dużej mierze poparło nazizm niemiecki^[1].

Treść

Powieść w rodzaju gorzkiej satyry ma charakter reportażowy, dokumentujący napięcia społeczne w Danii. Poprzez kreację fikcji autor ukazał paradokumentalną relację z duńskiego życia politycznego okresu wojennego. Zastosował nie używane wówczas szeroko w powieściach sposoby narracji, takie jak wywody o kulisach działań duńskiej policji, nazistów duńskich, jak również cytatów z publicystyki, aluzji do przeszłości okupacyjnej znanych powszechnie polityków, czy zwierzeń autobiograficznych. Kreacja świata przedstawionego w powieści została w głównej mierze podporządkowana chęci ukazania na sposób reportażowo-publicystyczny, korzeni klęski i zdrady części polityków, którzy przygotowali się do niej na długo przed wojną, jak również refleksji rodzącej się w duńskim społeczeństwie i jego stopniowe przechodzenie na pozycje antynazistowskie (nie dotyczyło to szczególnie zagorzałych kolaborantów)^[1].

Autor wykluczył szczególnie drobiazgowe dociekanie motywów kierujących bohaterami. Nie przeprowadził też głębszych analiz psychologicznych tych postaci. Skupił się na sporządzeniu wiarygodnego, sfabularyzowanego reportażu z przeszłości kraju. Główne stronnictwa są już uformowane, a duński świat polityczny uporządkowany i podzielony między socjaldemokratów, liberałów, policjantów, kolaborantów, komunistów i niemieckich agentów. Ludzie związani z tymi ugrupowaniami to osoby o ugruntowanych poglądach, które dokonały kluczowych wyborów. Zgodnie z komunistycznymi przekonaniami autora ukazał on komunistów jako osoby konsekwentne i ofiarne, socjaldemokratów jako chytrych zdrajców, wielki kapitał i latyfundystów jako apolitycznych dorobkiewiczów, a kapitalistów jako obłudników karających za poglądy ludzi inaczej myślących. Kapitalistom przypisuje wspieranie rasizmu i nazizmu. Według autora to komuniści odkrywają, że w społeczeństwie kapitalistycznym nie ma miejsca na prawdziwą sprawiedliwość i to oni pragną głębokich zmian strukturalnych na gruncie walki klas. Powieść jest według Witolda Nawrockiego pieśnią na cześć wolności i niezależności, na cześć komunistów, którzy jako pierwsi podjęli walkę z rodzimymi kolaboracjonistami i niemieckim okupantem^[1].

Przypisy