Zamek Książąt Śląskich w Bytomiu
 Współczesna makieta zamku w Bytomiu z przełomu XV i XVI wieku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje | 2 (budynek mieszkalny) |
| Rozpoczęcie budowy | ok. 1284 |
| Ukończenie budowy | przed 1299 |
| Zniszczono | |
| Pierwszy właściciel | książę Kazimierz bytomski |
| Kolejni właściciele | 1312- 1354/69[1] Piastowie bytomsko-kozielscy |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
 50°20′51,3557″N 18°55′30,5792″E/50,347599 18,925161 | |
Zamek książęcy w Bytomiu – XIII-wieczna siedziba Piastów bytomsko-kozielskich, wzniesiona na terenie stołecznego miasta księstwa – Bytomia. Zamek został rozebrany około XVI wieku.
Historia
Zamek w Bytomiu został wzniesiony najprawdopodobniej pomiędzy 1284 a 1299 roku przez protoplastę linii bytomskiej – księcia bytomskiego Kazimierza[2], w okolicach północno-wschodniej części obecnego Placu Grunwaldzkiego[3][4].
Informacje o wyglądzie zamku zawarte są w dokumentach książąt: oleśnickiego – Konrada II i cieszyńskiego – Przemysława I[5]. Siedziba książęca została wzniesiona na planie prostokąta i była budowlą piętrową. Według części naukowców fortyfikacja powstała poza murami miasta, ale była z nimi połączona[6]. Zamek w swojej głównej części wzniesiono z kamienia, ale część zabudowań wykonano z drewna. Za kamienną warowną bramą znajdował się dziedziniec ze studnią, kamienna część mieszkalna (tzw. Steinhaus) ze schodami, budynki gospodarcze i budowla drewniana (Blochwerk). Ponad zamkiem wznosiła się wieża, która była uzupełnieniem książęcej siedziby.
Zamek do połowy lat 50. XIV wieku stanowił faktyczną siedzibę książąt bytomskich i do tego czasu pozostawał zamieszkały[2]. Jednak po wygaśnięciu lokalnej linii Piastów, w 1369 roku Księstwo bytomskie zostało podzielone pomiędzy księstwa Oleśnickie i Cieszyńskie, których władcy byli najbliżej spokrewnieni z władcami Bytomia. Także zamek został podzielony: części zachodnia (z wieżą i bramą) i północno-zachodnia (część Steinhausa) przypadły Konradowi II oleśnickiemu, a część wschodnia (reszta Steinhausa, zabudowania gosp.) i południowo-wschodnia (studnia, większość murów) Przemysławowi I cieszyńskiemu[7]. Od tej pory zamek stracił swoje znaczenie i zaczął podupadać, ponieważ nowi właściciele rezydowali na swoich zamkach w Cieszynie i Oleśnicy.
Zamek istniał co najmniej do początku XVI wieku[2]. Później zamek został kompletnie rozebrany, a uzyskany z niego budulec wykorzystano przy wznoszeniu innych budowli.
Przypisy
- ↑ Ostatnim Piastem bytomskim był książę Bolesław, który zmarł w 1354 lub 1355, ale przez kilka lat zamek stanowił część oprawy księżnej-wdowy Małgorzaty;
- ↑ a b c Jedynak 2004 ↓, s. 77.
- ↑ Jedynak 2004 ↓, s. 90.
- ↑ Lokalizację zamku udało się ustalić dopiero podczas wykopalisk w 2004 - Zamek w Bytomiu, dostęp: 28 maja 2010;
- ↑ Chodzi o dwa dokumenty dotyczące podziału zamku bytomskiego, wystawione przez książąt 26 stycznia 1369, oraz o dokument Przemysława I z 30 kwietnia 1369;
- ↑ Poza miastem swoje zamki wznosili wszyscy bracia Kazimierza: Mieszko cieszyński, Bolko I opolski i Przemysław raciborski, stąd hipoteza o takim samym umiejscowieniu zamku bytomskiego;
- ↑ Dokument Przemysława I z 26 stycznia 1369: (...) księciu Konradowi, naszemu szwagrowi, przypada ta część zamku, w której znajduje się słup z wieżyczką (...). Dokument Konrada z 26 stycznia 1369: (...) księciu Przemysławowi, szwagrowi naszemu, przypada ta część zamku, w której znajduje się "Blochwerk" i studnia (...), za: J. Drabina, J. Horwat, Z. Jedynak, Bytom średniowieczny: przekazy źródłowe (1123- 1492), Opole 1985.
Bibliografia
- Drabina J., Horwat J., Jedynak Z., Bytom średniowieczny: przekazy źródłowe (1123- 1492), Opole 1985.
- Zdzisław Jedynak: Lokalizacja średniowiecznego zamku bytomskiego w świetle źródeł archiwalnych i badań archeologicznych. W: Bytom i jego dziedzictwo. W 750-lecie nadania praw miejskich (Materiały z interdyscyplinarnej konferencji naukowej w Bytomiu w dniach 18-19 listopada 2004 r.). Gabriela Bożek (red.). Urząd Miejski w Bytomiu, cop. 2004. ISBN 83-85871-40-3.
- Zamek w Bytomiu – dostęp: 28 maja 2010.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Historical coat of arms of Upper Silesia (Oberschlesien). The region is now in Poland and there exists the voivodship of Silesia, but it has different borders.
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
makieta z zamkiem w Bytomiu, przedstawia przełom XV i XVI wieku, opracowanie merytoryczne pod kierunkiem prof. Franciszka Maurera, wykonanie: Andrzej Dzienyński, 2004, prezentowana w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu na wystawie „Kościół Świętego Ducha oczami archeologa”