Zamek Liptowski

Zamek Liptowski
Zamek Liptowski na witrażu Janka Alexy’ego w Bratysławie
Państwo	Słowacja
Zniszczono	1474
Położenie na mapie kraju żylińskiego Ruiny zamku Liptowskiego
Położenie na mapie Słowacji Ruiny zamku Liptowskiego
49°08′52″N 19°25′48″E/49,147778 19,430000

Zamek Liptowski (również: Stary Zamek Liptowski, Zamek Sielnicki; słow. Liptovský hrad, Liptovský Starý hrad, Sielnický hrad) – ruiny średniowiecznego zamku obronnego na południowym skraju Gór Choczańskich, w Liptowie, obecnie na pograniczu powiatów Liptowski Mikułasz i Rużomberk. Był to najwyżej położony zamek na terenie dzisiejszej Słowacji, jak i jeden z najwyżej położonych zamków w całej Europie Środkowej.

Ruiny wznoszą się na szczycie Sestrč (993 m n.p.m.) w grupie Sielnickich Wierchów (słow. Sielnické vrchy), pomiędzy Doliną Sesterską na wschodzie a Doliną Kalameńską na zachodzie, ponad dzisiejszymi wsiami Bukovina i Kalameny. Zamek stał na skalistym wierchu, z dwóch stron obrywającym się pionowymi skalnymi ścianami, a z dwóch opadającym bardzo stromymi stokami. W podszczytowych skałach znajduje się niewielka jaskinia, która była zamieszkana przez człowieka już w eneolicie. Na szczycie natomiast znajdowało się otoczone półokrągłym wałem ziemnym grodzisko kultury halsztackiej, z którą zapewne są związane dawniejsze znaleziska przedmiotów brązowych.

Zamek został zbudowany z rozkazu króla Węgier Beli IV na miejscu starszego, opuszczonego grodziska z I w. p.n.e., zapewne krótko po wielkim najeździe „tatarskim” z lat 1241-1242. Po raz pierwszy był wzmiankowany pisemnie w 1262. Strzegł zachodniej części Kotliny Liptowskiej, w tym ruchliwego szlaku handlowego biegnącego Doliną Sesterską na Orawę i dalej do Polski. Władali nim: potężny Mateusz Czak oraz zwoleński żupan Doncz. Od 1340 r. był siedzibą żupanów Liptowa. Należało do niego potężne „państwo” feudalne, do czasu budowy zamków w Likawie i Liptowskim Hradku obejmujące cały Liptów, a nawet niektóre wsie po północnej stronie wału Gór Choczańskich (np. Malatiná).

Pierwotny zamek składał się z wieży mieszkalnej i niewielkiego dziedzińca otoczonego murem z dwoma bramami. W ciągu XIII i XIV w. był wielokrotnie niszczony i znów odbudowywany. W latach 1431-1434 znajdował się we władaniu wojsk husyckich. Zniszczony w 1447 jako gniazdo rycerzy-rozbójników, od 1454 pozostawał we władaniu Pongráca, który odbudował część mieszkalną założenia, a sam zamek umocnił wysuniętym murem kurtynowym.

Po nim od 1459 zamkiem władał polski magnat Piotr Komorowski, który sprzyjał Jagiellonom w ich usiłowaniach zdobycia tronu węgierskiego. Po nieudanej wyprawie w 1471 młodziutkiego Kazimierza Jagiellończyka po koronę Świętego Stefana, Maciej Korwin zmusił Komorowskiego do oddania zamku, który w 1474 rozkazał spalić i zburzyć. Uczyniono to tak skutecznie, że do naszych czasów dochował się na powierzchni jedynie niewielkie fragmenty murów.

W latach 80. XX wieku zamek był terenem rozległych prac archeologicznych, w trakcie których dobrze poznano jego rozwój architektoniczny oraz zabezpieczono odnalezione wykopaliska, w tym fragmenty murów pałacu mieszkalnego, cysternę na wodę i część murów obronnych.

Pozostałości zamku są dostępne dla zwiedzających. Na zamek prowadzą znakowane szlaki turystyczne:

• czerwony z Bukoviny przez Sedlo pod Kráľovou – ok. 2 h
• żółty z Kalamen przez Sedlo pod Kráľovou – ok. 1 h 45 min
• żółty z Kalamen przez Sedlo poľana – ok. 2 h 15 min

Bibliografia

• Adamec Vladimír, Jedličková Nora: Slovensko. Turistický lexikon, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1991, ​ISBN 80-7096-152-X​.
• Szczerba Tadeusz: Choczańskie Wierchy i okolica. Przewodnik turystyczny. Wydawnictwo Ryszard M. Remiszewski – RMR, Gliwice 2001, ​ISBN 83-904352-9-2​.
• BarbaraB. Zygmańska BarbaraB., Góry Choczańskie. Przewodnik turystyczny, Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 2003, ISBN 83-7005-455-2, OCLC 749318301 .