Zamek Odrzański

Zamek Odrzański (nieistniejący)
Zamek Odrzański (Heinrich Kote, ok. 1620)
Państwo	Polska
Miejscowość	Grabowo pod Szczecinem
Zniszczono	1677
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zamek Odrzański (nieistniejący)
53,438156°N 14,575907°E/53,438156 14,575907

Zachowany ołtarz z kościoła Zamku Odrzańskiego (obecnie w Sownie)

Zachowana ambona z kościoła Zamku Odrzańskiego (obecnie w Sownie)

Zamek Odrzański (Oderburg, Aderburg) – niezachowana siedziba książąt Pomorza Zachodniego, Gryfitów, w Grabowie (wówczas pod Szczecinem).

Historia

W 1360 książę Barnim III sprowadził kartuzów i ufundował im klasztor w podszczecińskiej wsi Grabowo^[1]. W 1364 teren klasztoru został powiększony o ogrody odkupione od zakonu cysterek^[2]. Liczne nadania, jakie na rzecz klasztoru czynili książęta pomorscy, pozwoliły zakonnikom wznieść okazałą siedzibę z bogatym wyposażeniem. W skład kompleksu klasztornego wchodziła trzynawowa, dwuwieżowa bazylika z wirydarzem otoczonym przez trzy skrzydła klasztorne^[3]. W XVI w., w okresie reformacji kartuzi opuścili Szczecin, a posiadłości klasztorne przekształcone zostały w domenę książęcą. W połowie XVI w. książę Barnim XI postanowił przekształcić dawne zabudowania klasztorne w rezydencję książęcą. Decyzja ta spowodowana była poważnymi zniszczeniami Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie jakie powstały w wyniku pożaru w 1551^[1]. Książę był także fundatorem wyposażenia kaplicy książęcej w Oderburgu, które dotrwało do naszych czasów i obecnie znajduje się w kościele w Sownie^[1].

W 1612 na Zamku Odrzańskim książę szczeciński Filip II wydał wystawny bankiet na cześć króla czeskiego Macieja wybranego na cesarza^[3][2].

W 1619 w lochach Oderburga osadzona została, posądzana o czary, pomorska szlachcianka Sydonia von Borck. Była tu również torturowana podczas toczącego się przeciw niej śledztwa^[3][2].

W czasie wojny trzydziestoletniej, król szwedzki Gustaw II Adolf rezydował na Zamku Odrzańskim^[2]. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej, władający ziemią szczecińską Szwedzi nie wykazywali żadnego zainteresowania Oderburgiem, który stopniowo popadał w ruinę. Część murów zamku została rozebrana w 1652^[3]. Ostatecznie Oderburg został zburzony w 1677^[2], podczas oblężenia Szczecina przez Brandenburczyków. Zachowały się tylko fundamenty i niewielkie fragmenty ścian^[2]. Teren dawnego Zamku Odrzańskiego został gęsto zabudowany kamienicami w XIX w. Dziewiętnastowieczna zabudowa została niemal całkowicie zniszczona w czasie II wojny światowej^[3].

W związku z brakiem jakichkolwiek pozostałości po Zamku Odrzańskim, jego dokładna lokalizacja nie jest obecnie znana. Najczęściej jest on sytuowany na wzniesieniu^{53°26′17,4″N 14°34′33,3″E/53,438156 14,575907}, w okolicach bramy głównej dawnej Stoczni Szczecińskiej, w pobliżu ul. Łyskowskiego, Dubois i ul. Firlika^[2].

Opis

Zamek Odrzański składał się z tzw. „Dużego Domu” - będącego siedzibą księcia, kościoła oraz zabudowań gospodarczych: browaru, piekarni, stajni. Nad całością górowały trzy wieże^[1]. Fasada zamku ozdobiona była marmurowymi figurami księcia Barnima XI i jego małżonki^[1]. Zamek otaczały rozległe ogrody, w których hodowano zwierzęta (sarny, jelenie, kucyki)^[1].

Wizerunki Zamku Odrzańskiego zachowały się na rysunkach Heinricha Kotego z ok. 1620.

Przypisy