Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie

Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie

(niem.) Schloss Neurode

nr rej. A/935/1559 z 16.03.1966
Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Nowa Ruda
Adres	ul. M. J. Piłsudskiego 2
Typ budynku	zamek
Styl architektoniczny	Barok
Ukończenie budowy	XIV wiek
Ważniejsze przebudowy	1536–1550, 1593, 1675–1677, 1700–1730, 1796
Zniszczono	1428, 1622
Położenie na mapie Nowej Rudy Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie
50°34′46,49″N 16°30′01,02″E/50,579581 16,500283

Galeria:Zamek Stillfriedów

Brama

Skrzydło

Skrzydło

Zamek od strony skarpy

Zamek od strony skarpy

Zamek Stillfriedów w Nowej Rudzie – dawna rezydencja baronów von Stillfriedów, wzniesiona jako dwór obronny w końcu XIV w. w Nowej Rudzie.

Historia

Pierwsza historyczna wzmianka o zamku pochodzi z 1352. Podczas najazdu w 1428 spalony przez husytów. Rezydencja została rozbudowana na zamek w latach 1536–1550, 1593, 1633–1645 i 1675–1677 już za czasów Stillfriedów. Obecny kształt pochodzi z gruntownej przebudowy w latach 1700–1730 według projektu znanego włoskiego architekta Andrei Carove. Wtedy to rozebrano wieżę. Później znacznie przebudowany w 1796; między innymi rozebrano przedzamcze i mury obronne. Friedrich August Stillfried 9 lipca 1810 sprzedał swoje ziemie wraz z zamkiem szwagrowi brata, hrabiemu Antonowi von Magnisowi z Bożkowa. Tak zakończył się 338-letni okres władania rodziny Stillfriedów nad Nową Rudą. W latach 1819–1868 w sali reprezentacyjnej odprawiane były nabożeństwa dla tutejszej wspólnoty ewangelickiej. Od lat 80. XIX wieku zamek był siedzibą zarządu kopalń; po 1945 dyrekcji Kopalni Węgla Kamiennego Nowa Ruda, w latach 1954–1975 powiatu noworudzkiego, a do 2001 ZOZ. W 2004 przeszedł w ręce prywatne.

Właściciele

• 1472–1482 – Georg (Jerzy) I von Stillfried und Rattonitz (1420–1482)^[1]
• 1482–1483 – Paweł von Stillfried und Ratienitz^[1]
• 1482–1492 – Georg (Jerzy) II von Stillfried und Ratienitz (1459–1492)^[1]
• 1492–1518 – Georg (Jerzy) III von Stillfried (zm. 1518)
• 1518–1524 Jakob von Stillfried und Rattonitz (1483–1524/9)^[1]
• 1524–1554 – Georg (Jerzy) IV von Stillfried (1506–1554)^[2]
• 1554–1566 – Róża Schaffgotsch, żona Jerzego IV
• 1566–1572 Georg (Jerzy) V von Stillfried (1548–1586)^[2], wł. Jugowa, Zacisza, Drogosławia od 1572
• 1572–1580 Henryk von Stillfried (zm. 1580), wł. Nowej Rudy
• 1586 – Georg (Jerzy) VI von Stillfried
• 1586–1615 – Henryk von Stillfried – Starszy (1519–1615)^[3]
• Jan (Hans) von Stillfried Rattonitz (1549–1609), wł. Drogosławia, Jugowa od 1600
• 1615–1637 – Bernhard I von Stillfried (1567–1537)
• 1637–1669 – Bernhard II von Stillfried (1611–1669)^[3]
• 1669–1702 – Bernhard III von Stillfried und Rattonitz (1641–1702)^[4]
• 1702–1720 – Raymund Erdmann Anton baron Stillfried von Rattonitz (1672–1720)
• 1720–1739 – Johann Joseph I baron Stillfried von Rattonitz (1695–1739)
• 1739–1761 – Anna von Stillfried hrabina von Salburg (1703–1761)^[5], żona Johanna Josepha I
• 1761–1767 – Michael Raymund baron Stillfried und Rattonitz (1730–1796)
• 1767–1773 – Augustyn von Stillfried
• 1773–1796 – Michał Rajmund von Stillfried
• 1796–1805 – Johann Joseph (Jan Józef) II, hrabia Stillfried und Rattonitz (1762–1805)^[6]
• 1805–1810 Fryderyk August von Stillfried^[5]

Architektura

Okazały zamek czteroskrzydłowy z wewnętrznym dziedzińcem wznosi się na krawędzi skarpy górnego miasta. Budynek posiada pięcioosiowy dwukondygnacyjny ryzalit dzielony pilastrami z salą półtorakondygnacyjną na piętrze; gładkie elewacje, okna w opaskach z naczółkami, nad oknami oculusy. Pozostałe skrzydła nakryte są łamanymi dachami.

Rezydencie Stillfriedów

• Dwór Dolny we Włodowicach
• Dwór Górny w Nowej Rudzie
• Dwór Stillfriedów w Drogosławiu
• Pałac w Jugowie

Przypisy

Bibliografia

• Nowa Ruda studium historyczno-urbanistyczne, T. 2, Iwona Rybka-Ceglecka; współpraca przy katalogu zabytków Magdalena Kirycz, Beata Sebzda; archeologia Maria Sikorska, Donata Wiśniewska; plansze Emilia Dymarska, Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego, Wrocław, 2001, s. 30–34
• Słownik geografii turystycznej Sudetów, Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie, T. 11, pod red. Marka Staffy, Wrocław: Wyd. I-Bis 1995, s. 269–262, ISBN 83-85773-12-6.
• Behan Andrzej, Nowa Ruda: przewodnik historyczno-turystyczny, Wydawnictwo Maria, Nowa Ruda 2006, s. 107–111, ISBN 83-60478-08-2.
• Nowa Ruda przewodnik, zespół redakcyjny, FOZN, Nowa Ruda 2006, s. 68–71.