Zamek błyskawiczny

Zamki błyskawiczne z tworzywa sztucznego

Zamek błyskawiczny, suwak (ekler[1], gw. łódz. ekspres) – zapięcie służące do czasowego łączenia dwóch kawałków tkaniny. Powszechnie wykorzystywane zamiast guzików w kurtkach wierzchnich, bluzach, torbach, śpiworach, plecakach itp.

Największą popularność zamek błyskawiczny zyskał jednak w przypadku rozporków.

Zamek błyskawiczny tworzą dwa rzędy plastikowych lub metalowych przylegających do siebie ząbków, ustawionych w ten sposób, że ząbki jednego rzędu po zaciągnięciu suwaka wchodzą w wolne miejsca drugiego rzędu. Zdarza się, np. w przypadku odzieży artystycznej, że zęby zamka błyskawicznego tworzone są z drewna.

Pierwsze zapięcia podobne do dzisiejszego zamka błyskawicznego wynaleziono w połowie XIX wieku (Elias Howe, 1851 r.), ale nie utrzymały się na rynku. Inne, wykorzystujące system haczyków i oczek opatentowano w latach 90. XIX wieku (Whitcomb Judson), służyły do zapinania butów.

Współczesne rozwiązanie znane jest od roku 1913 jako wynalazek szwedzkiego inżyniera Gideona Sundbacka (patent w 1917 roku). Wykorzystywano je pierwotnie do kombinezonów lotniczych i łączenia płótna samolotowego. Popularność zdobyły w latach 20. i 30. XX wieku[2].

Zastosowanie

Początkowo buty i woreczki na tytoń były głównym zastosowaniem zamków; minęło kolejne dwadzieścia lat, zanim zamki znalazły zastosowanie w branży mody. W czasie II wojny światowej zamki zaczęto szeroko wszywać do spodni, spódnic i sukienek.


Przypisy

  1. hasło „ekler”. W: Słownik języka polskiego [on-line]. Wydawnictwo Naukowe PWN. [dostęp 2016-02-13].
  2. Mary Bellis Inventions Expert our editorial process Mary Bellis, The History of the Zipper, ThoughtCo [dostęp 2020-08-25] (ang.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Zipper animated (reversed).gif
Autor: Original version (Zipper animated.gif) by DemonDeLuxe (Dominique Toussaint).
Animation reversed by HappyDog (Mark Clements)., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Animated model of a zipper being undone.
Plastic- and Nylonzipper.jpg
Zamki błyskawiczne z plastiku i nylonu
Zipper animated.gif
Autor: DemonDeLuxe (Dominique Toussaint), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Animowany model zamka błyskawicznego.