Zamek krzyżacki w Królewcu

Zamek królewiecki

Nieistniejący dzisiaj zamek królewiecki, ilustracja z ok. 1895
Państwo	Prusy Wschodnie
Miejscowość	Królewiec
Styl architektoniczny	gotyk
Rozpoczęcie budowy	XIII w.
Zniszczono	1945 (działania wojenne), 1968 (wyburzenie ruin)
Położenie na mapie obwodu kaliningradzkiego Zamek królewiecki
Położenie na mapie Rosji Zamek królewiecki
54°42′36″N 20°30′38″E/54,710000 20,510556

Zamek królewiecki – gotycki zamek krzyżacki z XIII w., kilkukrotnie przebudowywany (m.in. w XVI i XVIII w.), będący – obok miejscowej katedry – jednym z symboli Królewca. W 1968 roku ruiny zamku zostały w całości wyburzone.

Historia budowy

W czasach pruskich znajdował się tu gród Tuwangste (także: Twangste, Twangst, Twongst, Twoyngst). Nazwa ta wywodziła się z pruskiego słowa "wangus" i oznaczała ścinanie drzewa dębowego, które było symbolem Perkuna. Po podboju Sambii przez Krzyżaków w 1255 zamek nazwano Regiomontium (Królewska Góra) na cześć króla czeskiego Przemysła Ottokara II, który uczestniczył w wyprawie.

Zamek był wielokrotnie rozbudowywany m.in. w XVI i XVIII w. (m.in. Joachim Ludwig Schultheiß von Unfried). Po inkorporacji Prus Królewskich do Polski zamek był od 1457 siedzibą wielkiego mistrza krzyżackiego, od 1525 książąt pruskich. W 1701 w kościele zamkowym odbyła się koronacja króla Fryderyka I, a w 1861 Wilhelma I.

Od czasów średniowiecznych do zamku przylegała wolnizna Burgfreiheit (Wola Zamkowa), później powstały Tragheim, Altroßgarten, Neue Sorge i Sackheim. Przed II wojną światową umieszczono w części zamku muzeum. W czasie wojny przechowywano tu zrabowaną z Carskiego Sioła Bursztynową Komnatę. Od tego momentu jej losy są nieznane. Mogła spłonąć lub zostać wywieziona w nieznanym kierunku.

Sala lustrzana w zamku

Zniszczenie zamku

Zamek królewiecki został całkowicie strawiony przez pożary w następstwie bombardowań Królewca, przeprowadzonych przez lotnictwo brytyjskie w sierpniu 1944. Bombardowania przetrwały tylko grube mury zewnętrzne. Dalsze zniszczenia nastąpiły w czasie zdobywania miasta przez Armię Czerwoną w kwietniu 1945.

W wyniku postanowień poczdamskich Królewiec został przyłączony do ZSRR, a w 1946 przemianowany na Kaliningrad. Pozostałości zamku zostały wysadzone w powietrze w 1968 jako symbol pruskiego militaryzmu, mimo protestów studentów i intelektualistów. Wyburzenie zainicjował i dopilnował ówczesny I sekretarz Komitetu Obwodowego KPZR w Kaliningradzie Nikołaj Konowałow^[1]. Na miejscu zburzonego zamku postawiono Dom Sowietów.

Plany rewitalizacji

Od upadku ZSRR planowana była rewitalizacja śródmieścia i zamku. Odbudowa zamku, na czym szczególnie zależało władzom miejskim, miała się odbywać z funduszy rosyjskiego ministerstwa kultury, a plan odbudowy poparł prezydent Władimir Putin podczas swojej wizyty w Kaliningradzie w 2005.

W latach 2001–2008 na terenie, gdzie znajdowały się ruiny zamku, prowadzono prace wykopaliskowe, finansowane przez niemiecki tygodnik „Der Spiegel”. W trakcie wspomnianych prac odkryto pewną ilość pamiątek historycznych, m.in. w czerwcu 2005 natrafiono na srebrną skrzynkę, zawierającą medale i monety.

Zwolennikiem odbudowy jest architekt Artur Sarnitz. Z drugiej strony, rozbiórka Domu Sowietów, stojącego obok miejsca dawnego zamku, miała przeciwników, utrzymujących, że budowla-pomnik jest już częścią historii miasta.

18 marca 2017 r. pełniący obowiązki gubernatora obwodu kaliningradzkiego Anton Alichanow poinformował o rezygnacji z odbudowy zamku, o której dyskutowano w mieście od kilku lat^[2].

Galeria ilustracji

Przypisy

Bibliografia

• Caspar Stein: Das Alte Königsberg. Eine ausführliche Beschreibung der drei Städte Königsberg... anno 1644, Hamburg, Verein für Familienforschung in Ost- und Westpreußen, 1998, ISBN 3-931577-14-7 (reprint wyd. Königsberg 1911)
• Adolf Boetticher: Die Bau- und Kunstdenkmäler in Provinz Ostpreußen, H. 7., Königsberg, Königsberg, Teichert, 1897
• Friedrich Lahrs: Das Königsberger Schloß, Stuttgart, Kohlkammer, 1956
• Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreußens. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreußen (Deutschordensland Preußen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Deutscher. Kunstverlag, 1993, ISBN 3-422-03025-5
• Prusy Wschodnie – dokumentacja historycznej prowincji. Zbiory fotograficzne dawnego Urzędu Konserwatora Zabytków w Królewcu (=Ostpreußen – Dokumentation einer historischen Provinz. Die photographische Sammlung des Provinzialdenkmalamtes in Königsberg), oprac. i red. bazy danych Jan Przypkowski, Warszawa, Instytut Sztuki PAN, [2006], ISBN 83-89101-44-0
• Sławomir Popowski,:Miasto niedokończone, w: „Polityka'”2008, nr 15 (2649), s.12

Linki zewnętrzne

• Putin für Wiederaufbau des Königsberger Schlosses – Artykuł w jęz. niemieckim odnośnie do odbudowy zamku
• Zamek królewiecki (i miasto) na starych pocztówkach
• Zdjęcie zamku zniszczonego w 1945
• Kaliningrad Castles – Losy zamku królewieckiego (tekst w jęz. angielskim). kaliningradcastles.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-12)].