Zamek w Łomży

Zamek w Łomży − dwór książąt mazowieckich, a następnie po 1526 roku niewielki zamek królewski, który znajdował się w Łomży między ulicą Senatorską i Ulicą Dworną. Zamek znajdował się od strony rzeki Narew, jednak na podstawie dotychczasowych badań nie można ustalić dokładnego zarysu pierwotnego założenia obronnego. Opis z 1636 roku wymienia wieżę, obok której była studnia i baszta przykryta dachem gontowym.

Historia

Pierwszy dwór książęcy zbudował w Łomży książę Janusz I Starszy pomiędzy latami 1404-1421. W 1421 roku książę sprzedał dwór wraz z dochodami z miasta wójtowi Stanisławowi z Łomżycy. W 1453 roku kapituła płocka podjęła uchwałę w sprawie zobowiązań, jakie narzucił jej książę Bolesław IV w sprawie budowy zamku w Łomży. W XVI wieku obiekt został rozbudowany z inicjatywy królowej Bony Sforzy. W 1575 roku sporządzono inwentarz dworu, dzięki któremu znany jest jego wygląd. W tym czasie zamek składał się z budynku od strony Narwi, w którym zatrzymywał się król, Domu Kancelarii, trzeciego domu, piekarni, łaźni, budynku kuchni i sadu. Po śmierci króla Zygmunta Augusta w dworze w 1572 roku zamieszkiwała przez dwa miesiące jego siostra Anna Jagiellonka, która przyjmowała w nim posłów starających się o jej rękę^[1].

W XVII wieku dwór był już zniszczony. Wzmianki zaznaczają, że we wszystkim jednak dworze ruina niemała. Niedługo po tej relacji zamek został opuszczony, z wyjątkiem budynku zwanego „skarbcem”, który być może należał do gotyckiego dworu książąt mazowieckich. Mieściło się tam Archiwum Akt Ziemi Łomżyńskiej aż do 1824 roku, kiedy dom ten został rozebrany. Przed II wojną światową w rejonie gdzie stał zamek znajdowała się dzielnica żydowska z synagogą, przedszkolem, szkołami i innymi budynkami.

Badania archeologiczne

Badania archeologiczne prowadzone w 1967 roku pod kierunkiem Tadeusza Żurowskiego określiły jednoznacznie teren między ulicą Senatorską a ulicą Dworną jako miejsce, na którym wznosił się zamek. Podczas badań częściowo odsłonięto róg budynku wykonanego z cegły datowanej na początek XV wieku, fundamenty drugiego domu oraz liczne znaleziska. Wyniki tych badań pozwalają przypuszczać, że zamek został zbudowany na początku XV wieku.

Zamek w Szurze

W XVI wieku w Łomży znajdował się drugi zamek, w starej lokalizacji miasta Łomży w przysiółku Szur – ok. 3 km od miasta. Założycielem jego miał być Kazimierz Wielki ok. roku 1340.

Bibliografia

• Zamki Mazowsza – Łomża. zamki-mazowsza.turystyka.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-16)].
• Łomża, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 699 .

Przypisy