Zamek w Świrzu

Zamek w Świrzu
Ilustracja
Zamek, front
Państwo Ukraina
MiejscowośćŚwirz
Typ budynkuzamek
ArchitektPaweł Grodziski
InwestorŚwirscy
Ukończenie budowyXV wieku
Ważniejsze przebudowyXX wieku
Zniszczono1648 r., 1914 r., 19391945
Pierwszy właścicielŚwirscy
Kolejni właściciele

Aleksander Cetner, Tadeusz Komorowski

Położenie na mapie obwodu lwowskiego
Mapa konturowa obwodu lwowskiego, blisko centrum na prawo znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Świrzu”
Położenie na mapie Ukrainy
Ziemia49°39′09″N 24°25′55″E/49,652500 24,431944

Zamek w Świrzu – wznieśli w XV wieku Świrscy herbu Szaława z Romanowa[1][2].

Historia

W 1427 roku w miejscowości Świrz przebywał król Władysław Jagiełło, jednak nie wiadomo czy już wtedy istniała tu warownia, ponieważ pierwsza wzmianka o zamku pochodzi dopiero z 1530 roku.

W 1648 r. podczas Powstania Chmielnickiego warownię zdobyli Kozacy. W 1649 roku zginął w bitwie pod Zborowem ostatni z rodu rotmistrz Paweł Świrski, w związku z czym zamek przeszedł w ręce kasztelana halickiego i chorążego podolskiego Aleksandra Cetnera herbu Przerowa[3]. Nowy właściciel rozbudował zamek do kształtu obecnego, umieszczając na wieży bramnej swój herb Przerowa i swojej żony Hanny Zamoyskiej. W 1672 r. zamek zdobyli Turcy, jednak powtórne ich oblężenie w 1675 roku było dla nich niepomyślne, bo warownia wzmocniona o załogę zamku w Pomorzanach obroniła się. W latach 20. XIX wieku właścicielami przestała być rodzina Cetnerów i zamek często zmieniał właścicieli. W 1907 roku zamek kupiła Irena z Wolańskich Pinińska, która następnie wyszła za generała Roberta Lamezana-Salinsa (oboje zostali pochowani w krypcie kaplicy zamkowej w Świrzu). Zamek po remoncie udostępniono zwiedzającym. Podczas I Wojny światowej zamek w 1914 roku został spalony przez wycofujących się Rosjan i następnie niszczał jako ruina bez sklepień i dachów. Gruntowną odbudowę przeprowadził gen. Lamezan-Salins w latach 1920–1926. Córka generała Irena wyszła za mąż za Tadeusza Bór Komorowskiego herbu Korczak, który zamieszkał w zamku w 1930 roku. W czasie II wojny światowej zamek ponownie zdewastowano. Po 1945 roku mieściła się w nim szkoła traktorzystów i internat dla uczniów.

W latach 1975–1983 obiekt poddano pracom remontowo-konserwatorskim w celu umieszczenia w nim domu pracy twórczej[1], jednak przez wiele lat pozostawał opuszczony.

Od 2018 roku zamkiem zarządza Centrum Kulturalne „Zamek Świrz”, które w okresie letnim udostępniło zamek dla zwiedzających.

Architektura

Zamek w Świrzu
Zamek, front
Zamek, dziedziniec
Zamek, drugi dziedziniec
Zamek, wieża
Zamek, bok
Zamek, tył
Zamek, brama
Zamek, ściana frontowa
Zamek, fragment elewacji

Zamek zbudowano na planie nieregularnego czworoboku na wzgórzu wznoszącym się nad stawem. W obrębie zabudowań znajdują się dwa dziedzińce: główny o charakterze reprezentacyjnym i dziedziniec gospodarczy. Oba posiadające osobne wjazdy dziedzińce położone są na różnych poziomach i łączą je schody. Wjazd główny mieści się w wieży bramnej na osi skrzydła zamykającego od południa dziedziniec reprezentacyjny. Nad bramą dawniej znajdowały się dwa herby: Aleksandra Cetnera (Przerowa) i Hanny Zamoyskiej umieszczone na niej po 1649 roku. Od strony wjazdu do zamku znajdują się w narożach dwie czworoboczne baszty ze strzelnicami. Główne zabudowania mieszkalne znajdowały się po przeciwległej stronie od wjazdu. Nad jednym z okien umieszczono płaskorzeźbę przedstawiającą gryfa. Na tablicy wmurowanej w ścianę zamku umieszczono po jednej z renowacji napis po łacinie:

HAEC DOMUS TEMPORE

BELLI COMBUSTA ANNO

DOMINI MCMXVII REEDIFICATA

Przypisy

  1. a b Tokarski J.,: Lwów i okolice. Bielsko-Biała: Wyd. Pascal, 2007, s. 317. ISBN 978-83-7304-776-1.
  2. K. Niesiecki - Herbarz Polski, tom VIII, s. 584-587
  3. Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 577-584, ISBN 83-04-04229-0, ​ISBN 83-04-03701-7​ (całość).

Bibliografia

  • Jacek Tokarski, Lwów i okolice, Bielsko-Biała: Wyd. Pascal, 2007, s. 317-318, ISBN 978-83-7304-776-1, OCLC 749499813.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lviv Oblast location map.svg
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Районы Львовской области с 17 июля 2020 года.
SwirzZamekFragment.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fragment elewacji zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
46-233-0009 Svirzh Castle RB 18 2.jpg
Autor: Rbrechko, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 46-233-0009
Свірж подвіря замку.jpg
Autor: Sw909az3, Licencja: CC BY-SA 4.0
Вид на вїздну браму
SwirzZamekTyl.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tył zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
ZamekSwirz.JPG
Autor: Tomasz Leśniowski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ściana frontowa zamku w Świrzu na Ukrainie. Zamek stanowił pierwotnie własność książąt Świrskich, od XVII wieku należał do rodu Cetnerów, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648, zdobyty przez Turków w 1672. Po pierwszym rozbiorze Rzeczypospolitej znalazł się na obszarze zaboru austriackiego. Ostatnimi właścicielami przed 1939 byli Irena z Lamezanów i jej mąż Tadeusz Komorowski, późniejszy dowódca Armii Krajowej i powstania warszawskiego
Legenda zamek.svg
Symbol zamku do legendy mapy
Свірж 2015.jpg
Autor: Sw909az3, Licencja: CC BY-SA 4.0
Нижній двір
46-233-0009 Svirzh Castle RB.jpg
Autor: Rbrechko, Licencja: CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 46-233-0009