Zamek w Chocimiu

Zamek w Chocimiu

Zamek w Chocimiu od frontu
Państwo	Ukraina
Obwód	czerniowiecki
Miejscowość	Chocim
Położenie na mapie obwodu czerniowieckiego Zamek w Chocimiu
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zamek w Chocimiu
48°31′19″N 26°29′54″E/48,521944 26,498333

Widok zamku

(c) Daniel Baránek, CC BY-SA 3.0

Dziedziniec zamku

Cerkiew w pobliżu zamku

Zamek w Chocimiu (ukr. Хотинська фортеця, tur. Hotin Kalesi) – budowla obronna w Chocimiu, na Ukrainie, usytuowana na wysokim, skalistym brzegu Dniestru^[1] w obwodzie czerniowieckim. Budowa zamku rozpoczęła się w roku 1325, a prace nad nią trwały do 1380 roku. Zamek był przedmiotem pasma remontów.

Dzieje

Przypuszczalnie pod koniec XI wieku w Chocimiu istniała mała osada. W 1140 roku na przeciwległym, prawym brzegu Dniestru wzniesiona została drewniana forteczka należąca do Księstwa Halickiego, by w 1199 r. przejść pod władanie Księstwa Halicko-Wołyńskiego.

W latach 1250–1264 książę Daniel Halicki i jego syn Lew rozbudowali forteczkę. Wzmocnili palisadę i wykopali głęboką fosę. W północnej części budowli wzniesiono nowe budynki.

W roku 1340 resztka spalonej forteczki przejęta została przez mołdawskiego księcia Dragosa, lennika Królestwa Węgier^[2]. Po 1375 roku ziemie te zostały pod wpływem Mołdawii. Dopiero pod rządami mołdawskiego księcia Stefana III Wielkiego kamienna forteca została znacznie rozbudowana, m.in. wzniesiono kaplicę od strony rzeki i gotycki pałac. Za jego kierunkiem powstały nowe ściany szerokie na 6 metrów i wysokie na 40 metrów, zbudowano także trzy wieże, głębokie sutereny dla żołnierzy, a dziedziniec powiększył się o 10 metrów. Od XIV do XVI wieku zamek służył jako rezydencja hospodarów – książąt mołdawskich^[2]. Im też zawdzięczamy obecny wygląd zamku.

W 1476 roku dzięki Stefanowi Wielkiemu twierdza wytrzymała oblężenie armii sułtana Mehmeda II Zdobywcy. Pod koniec XVI wieku Mołdawia została poddanym księstwem Imperium Osmańskiego. Od tego czasu wewnątrz stacjonowali tureccy janczarzy obok oddziałów mołdawskich. Po włączeniu tych ziem do tureckiej strefy wpływów twierdza została ponownie rozbudowana i wzmocniona.

W 1538 roku twierdza została zdobyta przez wojska polskie hetmana Jana Tarnowskiego^[2]. Siły Rzeczypospolitej podkopały ściany fortecy i wysadziły trzy wieże od południa i część zachodniej ściany. Dawną część południową wyburzono i wzniesiono o 20-25 metrów dalej na południe pomiędzy 1540 a 1544 rokiem. Polacy wznieśli też nową bramę z mostem zwodzonym. W 1563 roku Dymitr Wiśniowiecki na czele pięciuset kozaków zaporoskich zdobył fortecę i utrzymywał ją przez jakiś czas.

W 1600 Piotr Mohyła, były władca zarówno Mołdawii i Wołoszczyzny, i jego brat Jeremi, z polskim poparciem, schronili się w fortecy przed władcą Mołdawii, Wołoszczyzny i Siedmiogrodu, Michałem Walecznym. W 1615 polska armia na krótko znów zajęła Chocim^[2], jednak pięć lat później ponownie dostał się on pod panowanie mołdawsko-tureckie – zawarty rozejm ustalił granicę na Dniestrze.

Na przełomie września i października 1621 r. armia Rzeczypospolitej Obojga Narodów pod dowództwem hetmana Jana Chodkiewicza w sile 35 tysięcy żołnierzy, wspierana przez 40 tysięcy kozaków pod wodzą Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego, Jacka Nerodycza-Borodawki i przy znacznym wsparciu Mołdawian odniosła w bitwie pod Chocimiem^[2] zwycięstwo nad armią turecką sułtana Osmana II, liczącą około 150 000 ludzi, przy czym ośrodkiem polskiej obrony był nie zamek chocimski, a otoczony wałami i 8-kilometrowym łukiem szańców ziemnych obóz^[3].

8 października 1621 r. Osman II podpisał traktat pokojowy w Chocimiu, kończąc tym samym dalszą ekspansję Rzeczypospolitej. Granica pomiędzy Koroną a Księstwem Mołdawskim (wasalem Imperium Osmańskiego) została potwierdzona.

Niedługo potem sojusznik Księstw Mołdawii i Wołoszczyzny, Bohdan Chmielnicki, zajął fortecę chocimską do wiosny 1650 roku. W 1672 roku Turcy zdobyli miasto Żwaniec na lewym brzegu Dniestru, rok później odzyskane przez Polaków. Od 1673^[2] roku wojska Jana Sobieskiego prowadziły kampanię przeciwko Turkom^[4].

W 1699 r. twierdza chocimska przejęta została przez Mołdawię na mocy traktatu pokojowego w Karłowicach. W 1711 r. Chocim znów przeszedł pod wpływy Turków jako część Hospodarstwa Mołdawskiego. Zbudowano wtedy z pomocą francuskich inżynierów nowe fortyfikacje.

Panorama twierdzy w Chocimiu (lipiec 2011)

Twierdza w Chocimiu z lotu ptaka

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz M. Nowak, Jan Wimmer: Historia oręża polskiego 963-1795. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1981. ISBN 83-214-0133-3.
• Janusz Pajewski: Buńczuk i koncerz: Z dziejów wojen polsko-tureckich. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1978.
• Władysław A. Serczyk: Na dalekiej Ukrainie: Dzieje Kozaczyzny do 1648 roku. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1984. ISBN 83-08-01214-0.
• Stanisław Sławomir Nicieja, Twierdze kresowe Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Iskry, Warszawa, 2006, s. 47–54, ISBN 83-244-0024-9.

Linki zewnętrzne

• Zamek w Chocimiu na filmie z drona.
• Archiwalne widoki zamku w bibliotece Polona