Zamek w Drzewicy

Zamek w Drzewicy
Symbol zabytku nr rej. 47A z 28 kwietnia 1980
Ilustracja
Zamek w Drzewicy, widok z mostu od strony zachodniej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Drzewica

Styl architektoniczny

gotycko-renesansowy

Rozpoczęcie budowy

1527

Ukończenie budowy

1535

Zniszczono

1814

Położenie na mapie Drzewicy
Mapa konturowa Drzewicy, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Zamek w Drzewicy”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Zamek w Drzewicy”
Położenie na mapie powiatu opoczyńskiego
Mapa konturowa powiatu opoczyńskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zamek w Drzewicy”
Położenie na mapie gminy Drzewica
Mapa konturowa gminy Drzewica, po prawej znajduje się punkt z opisem „Zamek w Drzewicy”
Ziemia51°26′58,13″N 20°28′42,24″E/51,449480 20,478400

Zamek w Drzewicy – zamek zbudowany w latach 1527–1535 z inicjatywy arcybiskupa gnieźnieńskiego Macieja Drzewickiego, w stylu gotycko-renesansowym. Wybudowany na skraju miasta, nad rzeką Drzewiczką, otoczony dwiema fosami i dzielącym je wałem ziemnym. Budowla stanęła na planie regularnego, zbliżonego do kwadratu prostokąta. W jej systemie obronnym istotną rolę odgrywały cztery kwadratowe wieże usytuowane w narożach założenia. Obiekt spłonął w 1814 roku, jest dziś dobrze zachowaną, po koronę murów, ruiną. Dzięki temu, że zamek nie był przebudowywany, jest to jedna z lepiej zachowanych rezydencji z 1 poł. XVI wieku w Polsce.

Historia

Budowlę wzniesiono w latach 1527–1535 z inicjatywy prymasa Macieja Drzewickiego herbu Ciołek w jego rodowych posiadłościach. Po ponad dwóch wiekach zamek przejmują Sołtykowie a następnie Szaniawscy. W drugiej połowie XVIII wieku zamek zostaje ofiarowany bernardynkom, które straciły w pożarze swój dawny klasztor ufundowany w 1630 roku przez Annę z Bąkowca-Drzewicką. W 1814 roku pożar trawi również zamek w Drzewicy. Według jednego z podań, po zakończonych roratach nie zgasiły świec od których spłonął cały budynek.

Od tego czasu nikt więcej nie zamieszkiwał zamku, który popadał w coraz większą ruinę.

W latach 1948-49 i później 1985-86 na zamku prowadzone były pierwsze badania zamku i prace archeologiczne. W 1952 roku powstał projekt zabezpieczania i zadaszenia zamku.

W 1990 roku ruiny zamku kupił Antoni Borzewski z Warszawy. W 2017 roku rozpoczęły się na zamku prace zabezpieczające.

Zamek w Drzewicy

Architektura

Zamek gotycko renesansowy powstały z kamienia i cegły, pierwotnie zapewne otynkowany. Założony na planie prostokąta o ściętych narożach, do których przylegają cztery wieże na rzucie kwadratu. Wnętrze dziedzińca zamyka od zachodu budynek mieszkalny, niegdyś z dwiema wieżami alkierzowymi przyległymi do murów - południowego i północnego. W południowo-wschodniej części dziedzińca dawny budynek usługowy z prostokątną kaplicą wysuniętą ryzalitowo poza obwód muru wschodniego. Wieże były pięciokondygnacyjne, podpiwniczone, północno-zachodnia - górą ośmioboczna. Wieża północno-wschodnia jest większa od pozostałych, podparta szkarpami, w której znajduje się brama.

Zamek w Drzewicy – wieża bramna

Budynek mieszkalny jest założony na rzucie prostokąta, jednotraktowy, trzykondygnacyjny. Na każdym piętrze znajdują się cztery pomieszczenia, z których krańcowe łączą się z odpowiednimi izbami w wieżach. W przyziemiach po stronie południowej sklepienia kolebkowe, w pozostałej części niegdyś znajdowały się stropy. Izby krańcowe posiadały również wykusze latrynowe. Wzdłuż elewacji od dziedzińca ślady zewnętrznych ganków drewnianych z wyłącznym dostępem z alkierzy. Niegdyś część mieszkalna przykryta była dwoma dwuspadowymi, równoległymi dachami, ujętymi od północy i od południa dwudzielnymi szczytami ceglanymi. Każdy był rozdzielony kominem przykrytym koroną, podzielony był na tynkowane pola pionowym i poziomym laskowaniem ceglanym zwieńczonym trójarkadowo. Budynek pierwotnie służący jako usługowy po osiedleniu się w nim bernardynek został całkowicie przebudowany. Część północna została zamieniona na kaplicę o wysokości dwóch kondygnacji. Na łuku oddzielającym część zachodnią od prezbiterium znajdują się pozostałości polichromii z końca XVIII wieku. Na zewnętrznym ryzalicie budynku, od wschodu, znajduje się dwudzielny szczyt ceglany, wsparty na wysuniętych wspornikach kamiennych gzymsu wieńczącego ścianę, analogiczny jak w budynku głównym.

Zamek niegdyś posiadał system obronny składający się z dwóch fos rozdzielonych wałem ziemnym. Do zamku prowadził most zwodzony.

Mimo tego, że zamek jest częściową ruiną, jest to najlepiej zachowana rezydencja z 1 poł. XVI wieku w Polsce, ponieważ od czasu powstania nie był w znaczący sposób przebudowywany.

Bibliografia

  • K. Błaszczyk Drzewica - Zamek. Z nowszych badań nad zamkiem w Drzewicy [w:] Sztuka Polski Środkowej Architektura średniowieczna i nowożytna, Studia Katedra Historii Sztuki UŁ, Wyd. Piątek Trzynastego, Łódź 2002.
  • Bohdan Guerquin, Zamek w Drzewicy, [w:] Teka Konserwatorska z 1952 roku, Zeszyt 1, wyd. Państwowe Wydawnictwa Techniczne, Ministerstwo Kultury i Sztuki – Zarząd Ochrony i Konserwacji Zabytków, Warszawa 1952, s. 5-31.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Łódź Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Łódź Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.45 N
  • S: 50.78 N
  • W: 17.95 E
  • E: 20.75 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
JKRUK 20080122 DRZEWICA ZAMEK DSC09231.jpg
Autor: Jrkruk Jarosław Kruk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zamek w Drzewicy,nad rzeką Drzewiczką, widok z mostu, od strony zachodniej
Drzewica (js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY 3.0
Drzewica, ruiny zamku
JKRUK 20080122 DRZEWICA ZAMEK DSC09240.jpg
Autor: Jrkruk Jarosław Kruk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zamek w Drzewicy,nad rzeką Drzewiczką, widok od południowo zachodniej, od strony do Końskich