Zamek w Krasnymstawie

Zamek w Krasnymstawie
Ilustracja
Zamek w 1794 roku na akwareli Zygmunta Vogla
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Miejscowość

Krasnystaw

Ukończenie budowy

XIV w.

Położenie na mapie Krasnegostawu
Mapa konturowa Krasnegostawu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zamek w Krasnymstawie”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Zamek w Krasnymstawie”
Położenie na mapie powiatu krasnostawskiego
Mapa konturowa powiatu krasnostawskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zamek w Krasnymstawie”
Ziemia50°59′13,739″N 23°10′30,179″E/50,987150 23,175050
Ruiny zamku w XIX wieku na rysunku Sierakowskiego

Zamek w Krasnymstawiezamek w Krasnymstawie w województwie lubelskim. Zniszczony w połowie XVII wieku, ostatecznie rozebrany w 1824 roku.

Gośćmi zamku byli m.in. królowie Polski: Władysław Jagiełło i Stanisław August Poniatowski.

Historia

Zamek w Krasnymstawie został zbudowany w XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego nad brzegiem Wieprza w odległości około 700 metrów na południe od drewnianego ruskiego grodu (dzisiejsza północno-wschodnia część miasta, okolice obecnego amfiteatru), w rejonie miejsca przeprawy przez rzekę. Dla zabezpieczenia fos zamkowych w razie opadnięcia poziomu Wieprza wykopano staw, który nazwano Krasnym Stawem; w późniejszym okresie nazwa stawu stała się także nazwą miasta, pierwotnie zwanego Szczekarzowem.

W ciągu wieków zamek był wielokrotnie niszczony przez najeźdźców (Tatarów, Szwedów, Kozaków), odbudowywany i rozbudowywany. W 1588 roku przebywał w nim przez rok pod strażą Marka Sobieskiego arcyksiążę Maksymilian III Habsburg, wzięty do niewoli w bitwie pod Byczyną; odwiedzał go tu kanclerz wielki koronny i hetman wielki koronny Jan Zamoyski, zwycięzca spod Byczyny. Wieża, w której osadzono Maksymiliana Habsburga, była odtąd zwana Wieżą Maksymilianowską.

W połowie XVII wieku zamek został częściowo zniszczony, ale stopniowo zaczęto go remontować. W lustracji z lat 1661-65 zamek opisano tak:

nad rzeką Wieprzem murem wkoło obwiedziony. Brama jest z przyjazdu Maksymilianowską nazwana, w której było izdeb 2 i komnat 2 i górne mieszkania funditius popalone i w niwecz obrócone, de novo potrzeba restaurować. Z tej bramy Maksymilianowskiej idąc drzwi do pokojów ósmi, w którech się sądy odprawowały, i te spalone i wniwecz obrócone. Ganki dookoła i baszt 3 i te popalone. W samym murze zamek, w którym są na dole izby: stołowa i drugie pokojowe z komnatami, alkierzami; także i górne takoweż izby z pokojowemi komnatami i alkierzami. Sklepy także dolne pod temiż izbami murowane. Do tych izdeb teraz piece, okna, posadzki, kominy i wszystkie necessaria preparują i gotują, bo przez ogień ten zamek był spustoszał i zrujnowany został, który WJMP starosta naprawuje. W tymże dziedzińcu izdebek 2 murowanych pod murem przy bramie drugiej. W jednej izdebce mieszkanie p. burgrabiego i komnatka, które było popalone, ale teraz nowo pobudowane. W drugiej kancelaryja i ta spalona była funditus, ale teraz nowo restaurowana.

W 1816 roku stały jeszcze dwie ściany. W 1824 roku resztki ruin rozebrano, a na fundamentach zamku zbudowano dwie stajnie dla garnizonu rosyjskiego stacjonującego w budynkach klasztoru augustianów. Materiał pochodzący z rozbiórki wykorzystywano do odbudowy miasta po pożarze w 1811 roku.

Relikty

W latach 70. XX wieku część dawnego terenu zamku uległa zniszczeniu w trakcie budowy amfiteatru; na pozostałej części prowadzono w latach 1984, 1985 i 1998 badania archeologiczne, w których trakcie odkryto pozostałości wału ziemnego otaczającego zamek od wschodu oraz fragmenty muru ogrodzeniowego zbudowanego z opoki i cegieł łączonych zaprawą wapienno-piaskową. Na podstawie tych badań można sądzić, że zamek otoczono pierścieniem wałów i fos oraz podwójnym murem obronnym w pierwszej połowie XVI wieku, natomiast XVIII wieku dobudowano górną partię muru ogrodzeniowego.

Z zamku zachowały nieliczne elementy architektoniczne, rozproszone w różnych miejscach:

Bibliografia

  • Elżbieta Sobczuk, „Rozwój przestrzenny Krasnegostawu w świetle źródeł pisanych oraz badań i nadzorów archeologicznych”, [w:] Archeologia Polski Środkowowschodniej, t. V, Lublin 2000, s. 136-145 [1]
  • Elżbieta Sobczuk, „Krasnostawski zamek”, „NESTOR”, Czasopismo Artystyczne, 2008, 1(3), s. 7.
  • Elżbieta Sobczuk, „Średniowieczny i nowożytny system obronny Krasnegostawu”, „NESTOR”, Czasopismo Artystyczne, 2008, 1(3), s. 9.
  • Krasnystaw, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 641.
  • Ludwik Grajewski, „Nieistniejący zamek w Krasnymstawie”, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 1988, 1, s. 49-54
  • Tadeusz Marian Nowak, „Czy plan kwadratowego zamku bastionowego, znajdujący się w rękopisie Artylerii Józefa Naronowicza Narońskiego, przedstawia zamek w Krasnymstawie?” Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 1988, 1, s. 55-57
  • „Ruiny zamku w Krasnymstawie. Więzienie Maksymiliana w Krasnymstawie z rysunku Sierakowskiego”, rysunek pióro, atram., 15,2x19,6; Rys. Pol. 2947, w: Rysunki z kolekcji J. I. Kraszewskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie, WAiF, s. 222, poz. 811, Warszawa 1961.
  • Jan Bodio, „Profesor doktor Wiktor Zin o zamku w Krasnymstawie”, NESTOR, 2008, 2(4), 5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Krasnystaw location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: ODbL
Location map of Krasnystaw, Poland
Ta mapa of Krasnystaw została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Krasnystaw zamek Vogel.jpg
Zygmunt Vogel "Widok zamku w Krasnymstawie" Rok 1794. Akwarela. 35,9 x 55,9 cm.
Krasnystaw zamek Sierakowskiego.jpg
Autor: Bornholm, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ruiny zamku w Krasnymstawie. Więzienie Maksymiliana w Krasnymstawie z rysunku Sierakowskiego, rysunek pióro, atram., 15,2x19,6; Rys. Pol. 2947, w: Rysunki z kolekcji J. I. Kraszewskiego w Muzeum Narodowym w Warszawie, WAiF, s. 222, poz. 811, Warszawa 1961.