Zamek w Krośnie Odrzańskim

Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
nr rej. L-81/1-2/A z 25.02.1958 i 31.12.1998[1]
Budynek bramny (po renowacji)
Państwo	Polska
Miejscowość	Krosno Odrzańskie
Adres	ul. Szkolna 1
Ukończenie budowy	XIII w.
Plan budynku
Położenie na mapie Krosna Odrzańskiego Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
Położenie na mapie województwa lubuskiego Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
Położenie na mapie gminy Krosno Odrzańskie Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim
52°02′52″N 15°06′02″E/52,047778 15,100556
Strona internetowa

Zamek

Zamek - widok zza Odry

Okolice zamku w XVIII w.

Zamek od strony wschodniej

Zamek Piastowski w Krośnie Odrzańskim – zamek w Krośnie Odrzańskim, zbudowany najprawdopodobniej na początku XIII w. w czasach księcia Henryka Brodatego (relikty muru w części północnej) w miejscu strategicznej przeprawy przez Odrę, usytuowany w północno-wschodniej części starego miasta. W XVI w. przebudowany w stylu renesansowym – skrzydło południowe (krużganki), pierwotnie otoczony fosą, w okresie nowożytnym także umocnieniami bastionowymi. Stan obecny – zamek czteroskrzydłowy, o kształcie nieregularnego czworoboku, częściowo w ruinie:

• skrzydło północne – prawdopodobnie najstarsze (relikty ściany gotyckiej o wątku wendyjskim)
• skrzydło zachodnie – częściowo odbudowane, budynek bramny z niską wieżą (izba muzealna)oraz budynek tzw. „wozowni”
• skrzydło południowe – renesansowe (krużganek)
• skrzydło wschodnie – najbardziej zniszczone

Ponadto bezpośrednio na wschód od zamku relikty umocnień szwedzkich z XVII w. i tzw. „domek ogrodnika”.

Historia

Już za panowania Henryka Brodatego zamek w Krośnie stał się ważną pograniczną warownią w systemie obronnym Dolnego Śląska, stając się jego ulubioną siedzibą.

Odegrał pewną rolę podczas wyprawy księcia przeciw Brandenburczykom oblegającym Lubusz w 1229 r. W 1238 r. zmarł w nim książę Henryk Brodaty. W czasie najazdu tatarskiego w 1241 schronienie na zamku znalazła Jadwiga Śląska. W miarę pogłębiania rozbicia dzielnicowego Polski, Krosno wraz z zamkiem pozostawało pod władaniem książąt z linii głogowskiej (z wyjątkiem krótkiej przynależności do dzielnicy księcia Henryka IV Prawego). W 1434 zostaje oblężony przez czeskich Husytów, którzy jednak nie zdobywają go i odstępują od szturmu po zapłaceniu przez księcia Henryka IX wysokiego okupu Po śmierci księcia Henryka XI miasto i zamek przeszły pod władanie Brandenburgii i zostały oblężone przez księcia żagańskiego Jana II Szalonego, ale pozostały niezdobyte do końca wojny.

W XVI w. zamek stał się siedzibą wdów po zmarłych elektorach brandenburskich. Za księżnej Katarzyny Brunszwickiej nastąpiła przebudowa zamku w stylu renesansowym. Kolejne zniszczenia przyniosła wojna trzydziestoletnia (1618-1648). Zamek został zajęty przez Szwedów, którzy okupowali Krosno z przerwami w latach 1631-1644 i wzmocnili istniejące dotychczas umocnienia, budując wieniec bastionów wokół zamku i miasta. Po raz kolejny zamek został zniszczony i obrabowany przez wkraczające do Krosna po zwycięskiej bitwie pod Kijami oddziały rosyjskie. Pod koniec XVIII w. oraz w wieku XIX. znaczenie zamku znacznie zmalało – przestał być rezydencją księżnych-wdów, a zmniejszyło się także jego znaczenie militarne. Jednakże największe zniszczenia przyniosła zamkowi II wojna światowa i zniszczenia dokonane przez oddziały sowieckie palące miasto.

Na przestrzeni ostatnich lat obiekt poddany został systematycznej odbudowie i renowacji.

Znane osoby zamieszkałe na zamku

• Henryk I Brodaty^[2]
• Święta Jadwiga Śląska
• Barbara Hohenzollern
• Elżbieta Charlotta Wittelsbach
• Jan Chrystian Brzeski
• Katarzyna Brunszwicka

Zamek obecnie

Ten artykuł od 2019-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Obecnie na zamku działa instytucja kulturalna pod nazwą Centrum Artystyczno-Kulturalne „Zamek”. Placówka znajduje się na Lubuskim Szlaku Wina i Miodu^[3] i Polskim Szlaku Krzyżowców^[4]. W budynku bramnym zamku znajduje się punkt informacji turystycznej. Obiekt można zwiedzać. Zobaczyć można m.in.: izbę regionalną ze zbiorami historycznymi, piwniczkę winiarsko-miodową, dawną kaplicę zamkową oraz lapidarium płyt nagrobnych i elementów z dawnego cmentarza. Z dziedzińca można obserwować renesansowe krużganki oraz nieodrestaurowane dotąd pozostałe fragmenty murów zamku^[2]. CAK Zamek organizuje wiele imprez plenerowych nawiązujących do historii Krosna Odrzańskiego.

Przypisy

Bibliografia

• Barbara Bielinis-Kopeć, Prace zabezpieczające i remontowo-konserwatorskie w zamku w Krośnie Odrzańskim. Adaptacja zabytki na cele muzealne i kulturalne. W: Lubuskie Materiały Konserwatorskie 2006-2007, tom 4, Zielona Góra 2007.

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona CAK Zamek
• Krosno Odrzańskie - turystyczna strona miasta
• Wirtualny spacer po zamku w Krośnie Odrzańskim