Zamek w Nowym Korczynie

Zamek w Nowym Korczynie

Państwo	Polska
Miejscowość	Podzamcze koło Nowego Korczyna
Styl architektoniczny	gotyk, renesans
Inwestor	król
Rozpoczęcie budowy	XIV w.
Ważniejsze przebudowy	1403-1408, 1517
Zniszczono	1657, 1702, 1776
Pierwszy właściciel	Kazimierz III Wielki
Położenie na mapie gminy Nowy Korczyn Zamek w Nowym Korczynie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zamek w Nowym Korczynie
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Zamek w Nowym Korczynie
Położenie na mapie powiatu buskiego Zamek w Nowym Korczynie
50°17′45,73″N 20°48′40,08″E/50,296036 20,811133

Zamek w Nowym Korczynie – zamek królewski wzniesiony przez Kazimierza Wielkiego w XIV wieku, na prawym brzegu Nidy – naprzeciw Nowego Miasta Korczyna. Zniszczony podczas potopu szwedzkiego oraz w pożarze w 1702 roku, rozebrany w 1776 roku. W połowie XVI wieku znajdował się na terenie powiatu wiślickiego województwa sandomierskiego^[1].

Architektura

Był zbudowany na planie regularnym, otoczony przez odnogi rzeki i położony na sztucznym wzniesieniu o wymiarach u podstawy 100x100 m. Wjazd do zamku znajdował się od strony zachodniej przez most zwodzony i następnie droga skręcała na północ w stronę miasta przez bramę zwaną Samborzem i kolejny most. Z wyjątkiem strony północnej, która była usytuowana bezpośrednio przy rzece, zamek otoczony był fosą. Na zamku znajdowała się sypialnia królewska, domy mieszkalne oraz budynki gospodarcze. Budowlę wzniesiono z wypalanej cegły. Głównymi obiektami były dwa budynki, od południa i od północy. Od południowego zachodu wznosiła się wieża. Mur obwodowy z cegły wybudowano na kamiennych fundamentach. Była tu także kaplica pw. Świętej Trójcy i św. Stanisława.

W latach 1403-1408 zamek został rozbudowany przez Jagiełłę. Dobudowano m.in. skarbiec oraz salę górną.

W XVI wieku zamek stopniowo przebudowywano, przekształcając go w renesansową rezydencję. Pierwsza przebudowa miała miejsce w 1517 r. Jej inicjatorem był kanclerz wielki koronny Krzysztof Szydłowiecki. Inwentarze z XVII wieku wspominają o więzieniu, które mieściło się w murowanej wieży, w południowo-zachodnim narożniku budowli. Z zewnątrz do murów tej wieży przylegał drewniany budynek, w którym znajdował się browar i rezydencja burgrabiego.

Historia

Zamek w Nowym Korczynie w czasach Kazimierza Wielkiego był jednym z najważniejszych ośrodków dóbr królewskich w Małopolsce. Bywał tu dwór królewski oraz odbywały się liczne zjazdy. Na zamku przyjmowane były także poselstwa zagraniczne. Zamek był ulubioną siedzibą także króla Władysława Jagiełły, który bywał tu 83 razy. W 1403 r. Jagiełło gościł tu kilku książąt piastowskich. W 1404 r. król przyjął na nowokorczyńskim zamku poselstwo moskiewskie, a w 1409 r. poselstwo krzyżackie, które doręczyło królowi pisemne wypowiedzenie wojny.

W 1438 r. na zamku przebywała delegacja czeskich husytów, którzy zaproponowali koronę Czech królewiczowi Kazimierzowi. Zjazd rycerstwa, który odbył się tu w 1456 r. oficjalnie przyjął wiadomość o śmierci króla Władysława i obwołał królem jego brata Kazimierza. 6 października 1479 w zamkowej izbie większej hołd polskiemu królowi złożył Wielki Mistrz Krzyżacki Martin Truchsess. Na nowokorczyńskim zamku odbywały się sądy dla powiatów wiślickiego i pilźnieńskiego oraz zjazdy szlacheckie. Zimowało tutaj przeszło 100 koni z królewskiej stajni. Na początku XV wieku planowano nawet przeniesienie tu skarbca z Wawelu.

Zamek został zniszczony podczas potopu szwedzkiego w 1657 r. Uległ również pożarowi w 1702 r. W 1776 r. jego pozostałości rozebrano. Na pewien czas pozostawiono jedną z baszt, w której jeszcze w 1789 r. znajdował się areszt. Współcześnie nie ma widocznych śladów po zamku. Na terenie dawnej budowli postawiono zabudowania wsi Podzamcze.

Badania archeologiczne

• lata 60. XX wieku - I.Górska

Bibliografia

• Dariusz Kalina, Waldemar Gliński, "Zamek w Nowym Mieście Korczynie" [w:] "Późnośredniowieczne zamki w dawnym województwie sandomierskim", Kielce 2005, ISBN 83-921638-1-8
• Irena Górska "Archeologiczne badania na terenie średniowiecznego zamku w Nowym Korczynie powiat Busko" [w:] Badania archeologiczne w okolicy Wiślicy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1963
• BohdanB. Guerquin BohdanB., Zamki w Polsce, KrzysztofK. Racinowski (ilust.), Warszawa: „Arkady”, 1984, ISBN 83-213-3239-0, OCLC 835911338 .
• MichałM. Jurecki MichałM., GrzegorzG. Matyja GrzegorzG., Ponidzie. W świętokrzyskim stepie, Kraków: „Bezdroża”, 2004, ISBN 83-89676-16-8, OCLC 830623047 .
• SławomirS. Wróblewski SławomirS., Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Nowy Sącz: Wydawnictwo Goldruk, 2006, ISBN 83-924034-5-2, ISBN 978-83-924034-5-6, OCLC 177364896 .
• Tomasz Olszacki, Zamek w Nowym Korczynie, [w:] Patronat artystyczny Jagiellonów, red. M. Walczak, P. Węcowski w: Studia

Jagiellonica, t. 1, red. M. Koczerska, M. Walczak, P. Węcowski, Kraków 2015, wyd. Societas Vistulana, 419 ss. ISBN 978-83-61033-93-60

Przypisy