Zamek w Przyszowej

Zamek w Przyszowej – średniowieczny obiekt obronny na górze Łyżka koło wsi Przyszowa w powiecie limanowskim w województwie małopolskim. Obiekt ten został zaklasyfikowany jako zamek w Katalogu grodzisk i zamczysk w Karpatach (1993) J. Marszałka.

Na zachód od Przyszowej, na płaskim szczycie wysokiej góry nazywanej Łyżka (niekiedy także Wyżka, Wyszka lub Łyska) (807 m n.p.m.[1]; niektóre źródła podają wysokość 802 m n.p.m.[2]), znajdują się pozostałości wału ziemnego i suchej fosy; układ terenu sugeruje, że wały mogły być podwójne. Według miejscowych podań w XIII wieku schroniła się tu przed Tatarami wraz ze skarbcem klasztornym święta Kinga, żona Bolesława Wstydliwego, założycielka zakonu klarysek w Starym Sączu. Według podania nazwa góry pochodzi od srebrnej łyżki upuszczonej lub zgubionej przez świętą Kingę w chwili odejścia z tego miejsca[3]. Legendy ludowe o skarbach klasztornych ukrytych przed Tatarami na górze Łyżka przytacza m.in. Żegota Pauli w pracy Podróże naukowe po Sądecczyznie[1].

W literaturze archeologicznej wysuwano przypuszczenie, że początkowo na górze Łyżka znajdował się obiekt obronny należący do kasztelanii sądeckiej, a później zameczek rycerski rodu posługującego się zawołaniem "Janina" lub "Jonina", które dało początek herbowi Janina[4].

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich wspomina, że według podań ludowych na górze Łyżka znajdują się "obszerne podziemia, dla bardzo ciasnych przejść i zepsutego powietrza niedostatecznie zbadane"[1]. W dniu 28 listopada 2004 roku speleolodzy ze Stowarzyszenia Speleoklub Beskidzki zlokalizowali na wschodnim stoku góry, na wysokości 700 m n.p.m., niewielką jaskinię o głębokości ok. 2 m; otrzymała ona nazwę katalogową Schronisko z Lisem, gdyż w środku zauważono lisa[2].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Przyszowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 235.
  2. ↑ a b B. Bubula, opis Schroniska z Lisem K.Bw – 02.32 na stronie Beskid Wyspowy [1]
  3. ↑ J. Marszałek, Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Warszawa 1993
  4. ↑ J. Marszałek, Katalog grodzisk i zamczysk w Karpatach, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Warszawa 1993