Zamek w Siedlisku

Zamek w Siedlisku
Schloss Carolath
Ilustracja
Litografia z drugiej połowy XIX w.
Państwo

 Polska

Miejscowość

Siedlisko

Adres

pl. Zamkowy 12, 13, 14

Typ budynku

zamek

Rozpoczęcie budowy

1550

Ukończenie budowy

1560

Ważniejsze przebudowy

1598-1600, XVIII w., 1865–1875

Pierwszy właściciel

Franz Rechenberg

Kolejni właściciele

Georg von Schönaich

Położenie na mapie gminy Siedlisko
Mapa konturowa gminy Siedlisko, po lewej znajduje się punkt z opisem „Zamek w Siedlisku”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Zamek w Siedlisku”
Położenie na mapie powiatu nowosolskiego
Mapa konturowa powiatu nowosolskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Zamek w Siedlisku”
Ziemia51°46′05″N 15°48′38″E/51,768056 15,810556

Zamek w Siedlisku (niem. Schloss Carolath) – wybudowany w latach 1550–1560 w Siedlisku[1].

Położenie

Zamek położony jest w Siedlisku – wsi w Polsce, położona w województwie lubuskim, w powiecie nowosolskim, w gminie Siedlisko.

Opis

Po raz pierwszy zamek wzmiankowano w 1298 roku[2]. W 1360 r. Siedlisko otrzymał w lenno ród von Rechenberg[2]. W XV wieku Baltazar von Rechenberg zbudował na miejscu starszej warowni murowany zamek, którego fragmenty tkwią w ścianach południowego skrzydła[2]. W latach 1550–1560 Franz Rechenberg, właściciel dóbr siedliskich, wybudował murowany budynek, usuwając jedną ze ścian (wał z palisadą) wcześniejszej budowli. Budynek był zbudowany z kamienia polnego i cegły, jednak prawdopodobnie z powodu zbyt grząskiego gruntu ściany zaczęły pękać, grożąc zawaleniem. By temu zapobiec, wzmacniano je drewnianymi belkami.

W 1561 r. właścicielem Siedliska został Fabian von Schönaich[2]. W 1597 r. jego syn, Georg von Schönaich (1557-1619)[3], podpisał z Melchiorem Deckhardtem, budowniczym z Legnicy, umowę na budowę zamku, w konsekwencji czego powstała największa na Śląsku rezydencja manierystyczna[2]. Wiosną 1598 r. przystąpiono do budowy. W 1600 r. ukończono wschodnie skrzydło (które mieściło m.in. salę reprezentacyjną, a w niej 40 portretów króli). Następnie wybudowano skrzydło południowe (z salą reprezentacyjną, zwaną też książęcą albo balową w dolnej kondygnacji, ze sklepieniem wspartym na 12 kolumnach) i budynek bramny (mieszczący bibliotekę i zbrojownię). Nad wejściem do budynku bramnego kartusz z herbami: von Schöneich (po lewej) oraz von Landskron (po prawej), a pod nim sentencja łacińska: IEHOVAE DEXTERA NOSTRUM MUNIMENTU (prawo boże naszą ochroną). W 1601 r. budynek został zniszczony podczas pożaru[4]. W maju 1612 r. Walenty Säbisch, fortyfikator z Wrocławia, wykonał plany pomiarowe fortyfikacji bastionowych. Zostały one zrealizowane w ciągu następnych 2 lat przez Andrzeja Hindenbergera z Hoyerawert. W 1618 r. ukończono budowę zamkowej kaplicy, usytuowanej we wschodnim skrzydle, zbudowanej na planie prostokąta o wymiarach 19,3 × 15,1 m, zamkniętej od wschodu półkolistą apsydą. Jest to pierwsza na Śląsku kaplica zamkowa, wybudowana jako lektorium protestanckie. Budowla została nakryta sklepieniem kolebkowym i kolebkowo-krzyżowym, a jej ściany wewnętrzne obiegają 2-kondygnacyjne empory z maswerkowymi, kamiennymi balustradami, wsparte na kamiennych kolumnach z rzeźbionym ornamentem okuciowym. We wnętrzu kaplicy znajduje się m.in. renesansowa kamienna ambona, także zdobiona ornamentem okuciowym.

W 1710 roku rozpoczęto rozbudowę barokową[2]. Prowadził ją Jacob Wagner ze Wschowy i Stefano Spinetti[2]. Powstały zachodnie i północne skrzydła zamku, które razem z wcześniejszymi zamykały dziedziniec o wymiarach 46  × 56 m. Elewacje nowych skrzydeł zostały ozdobione pilastrami i gzymsami, a nad wejściem do skrzydła zachodniego wmurowano kartusz z datą 1715. 24 sierpnia 1757 r. ukończono budowę mostu przy bramie wjazdowej; cokoły jego balustrady ozdobiono rzeźbami postaci mitologicznych i dwoma heraldycznymi lwami z tarczami. Powstała także ujeżdżalnia przy nowym dziedzińcu od północy[2].

W latach 1865–1875 przebudowano w stylu neorenesansowym środkową część skrzydła południowego i założono ogród z fontannami; na osi skrzydła północnego zbudowano przejazd, prowadzący na dziedziniec gospodarczy, przy którym w drugiej połowie XIX w. powstały stajnie i inne budynki gospodarcze. W 1945 zamek użytkowały wojska radzieckie, które opuszczając budowlę podpaliły ją[2].

Zachowały się kaplica i budynek bramny. Zamek odgruzowano i częściowo odbudowano (budynek bramny i skrzydło wschodnie z kaplicą) w latach 1964–1974 przy współudziale harcerskiego szczepu „Makusynów”.

12 sierpnia 2003 r. zamek został sprzedany mieszkańcowi Nowej Soli za kwotę 257 000 zł. W 2007 r. odkupił go obywatel Włoch, Giulio Piantini, prezes firmy Arcobaleno[5][6][4]. Przy zamku znajduje się mauzoleum Wandy von Schönaich. Obecny właściciel planuje odbudowę zamku przeznaczenie go na cele hotelowe i konferencyjne[7]. Zamek wraz z parkiem, mauzoleum księżnej Wandy Henckel von Donnesmarck z początku XX wieku oraz trzema domami folwarcznymi (pl. Zamkowy 12, 13 i 14) z początku XIX wieku tworzy zespół zamkowy.

Siedliski zamek
Budynek bramny
Budynek bramny
Kaplica zamkowa
Ruiny
Ruiny
Portal w skrzydle płn. z herbami von Schöneich (wariacja, po lewej) oraz von Landskron (po prawej)
Portal w skrzydle płn. z herbami von Schöneich (wariacja, po lewej) oraz von Landskron (po prawej)
Bastion zamkowy
Mauzoleum. Herby nad wejściem: v. Carolath (L), v. Henckel-Donnersmarck (P)
Zamek w Siedlisku w XVIII w.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 53. [dostęp 2014-12-01].
  2. a b c d e f g h i Lubuskie Materiały Konserwatorskie 2020, Tom 17, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, ISSN 1733-0491, s.97
  3. Georg II. von Schönaich, Freiherr, auf Beuthen, mąż Elisabeth von Schönaich von Landskron,a.d.H.Obsendorf (1562-1614).
  4. a b Jacek Gilewicz: Siedlisko. Fundacja Promemoria. [dostęp 2013-03-15]. (pol.).
  5. Zamek rycerski w Siedlisku. amb software, 2010. [dostęp 2013-03-15]. (pol.).
  6. Tomasz Mietlicki: Podstrona. [dostęp 2013-03-15]. (pol. • niem.).
  7. Zabytkowe rezydencje w krajobrazie przygranicznych regionów, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2017.

Media użyte na tej stronie

Lubusz Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lubusz Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.18 N
  • S: 51.33 N
  • W: 14.40 E
  • E: 16.60 E
Nowa Sól County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Nowa Sól County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 52.05 N
  • S: 51.63 N
  • W: 15.43 E
  • E: 16.03 E
Siedlisko kapli.JPG
Autor: Mohylek, Licencja: CC BY-SA 3.0
kaplica niedaleko zamku w Siedlisku (powiat nowosolski)
Siedlisko1 (js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Siedlisko, budynek bramny
Siedlisko2 (js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Siedlisko, kaplica zamkowa
Carolath-Wappen Hdb.png
Wappen derer von Schöneich-Carolath
Siedlisko10 (js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ruine von Schloss Carolath
Siedlisko7 (js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Siedlisko
Herb Landskron.jpg
Herb Landskron
Siedlisko3.jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Siedlisko
Siedlisko4 (js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ruine von Schloss Carolath
Siedlisko6 (js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Siedlisko
Siedlisko9 (js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Siedlisko