Zamek w Starych Tarnowicach

Zamek w Starych Tarnowicach
Symbol zabytku nr rej. A/639/66 z 2 maja 1966[1]
Ilustracja
Zamek w Starych Tarnowicach
Państwo

 Polska

Miejscowość

Tarnowskie Góry (Stare Tarnowice)

Adres

ul. Pyskowicka 39

Styl architektoniczny

styl renesansu

Rozpoczęcie budowy

1520

Ukończenie budowy

1570

Ważniejsze przebudowy

XIX wiek

Pierwszy właściciel

Piotr Wrochem

Kolejni właściciele

Baltazar Ohm-Januszewski,
Wacław Ohm-Januszewski i Anna Felicjana Ohm-Januszewska,
Kasper Hunter de Grandon,
Elżbieta de Jungret,
Krzysztof Fryderyk Kosiecki,
Karol Erdmann Larisch,
Jan Daniel Neugebauer,
Gottlieb von Büttner,
Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck,
Guido Henckel von Donnersmarck,
Kraft Henckel von Donnersmarck,
Państwowe Gospodarstwo Rolne

Obecny właściciel

Krystyna i Rajner Smolorz

Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Zamek w Starych Tarnowicach”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Zamek w Starych Tarnowicach”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Zamek w Starych Tarnowicach”
Ziemia50°26′25,12″N 18°48′43,68″E/50,440311 18,812133
Strona internetowa

Zamek w Starych Tarnowicach (niem. Schloss Alt-Tarnowitz[2]) – zabytkowy obiekt w Starych Tarnowicach, dzielnicy Tarnowskich Gór.

Historia

Pierwsza siedziba rycerska w Tarnowicach (obecnie dzielnicy Tarnowskich Gór) znajdowała się w okolicach kościoła parafialnego, gdzie zachowało się niewielkie wzniesienie będące pozostałością dawnego gródka rycerskiego – prawdopodobnie siedziby Adama de Tarnowice – najstarszego znanego z imienia mieszkańca osady wzmiankowanego w dokumentach pomiędzy 1310 i 1351 rokiem. Później Tarnowicami władał Święcisław, członek dworu księcia oleśnickiego Konrada II, wyznaczony w 1369 roku jako rozjemca przy sporze o podział księstwa bytomskiego. Ostatnimi znanymi rycerzami z Tarnowic są rycerz Sambor wzmiankowany w 1411 roku oraz Mikołaj i Teodor Włodkowie herbu Sulima, poświadczeni w 1415 roku. Siedziba w postaci gródka rycerskiego funkcjonowała w XIV i XV wieku i zastąpił ją zbudowany w XVI wieku w nowym miejscu zamek w stylu renesansowym z dziedzińcem i krużgankami. Otoczony z trzech stron dziedziniec pierwotnie był otwarty ku północy. Fundatorem nowego założenia był przypuszczalnie rycerski ród Włodków albo Piotr Wrochem będący właścicielem majątku w 1525 roku. Zamek był w następnych wiekach wielokrotnie przebudowywany. Między innymi zamurowano krużganki, przebudowano sień wjazdową, powiększono skrzydło północne.

W 1820 r. kupił od Gottlieba von Büttnera zamek wraz z okolicznymi dobrami hrabia Karol Łazarz Henckel von Donnersmarck ze Świerklańca. Dobra tarnowickie m.in. wraz z repeckimi zostały przekształcone przez hrabiego Guido w fideikomis dla jego młodszego syna Krafta, który odziedziczył je w 1916 roku. Nie zamieszkał on jednak w zamku, lecz na swoją na swoją siedzibę wybrał nowy pałac zbudowany w pobliżu Rept.

Po II wojnie światowej zamek i dobra tarnowickie zostały znacjonalizowane. Zamek stał się własnością PGR-u. W ciągu następnych dziesięcioleci coraz bardziej niszczał. W 2000 r. właścicielami stali się Rajner i Krystyna Smolorzowie, którzy podjęli się całkowitej renowacji zamku i otoczenia. W zamek wmontowany został renesansowy portal z datą 1545 roku pochodzący z pałacu w Płoninie. Z tamtego pałacu pochodzi również altana wybudowana w zamkowym parku[3][4].

Pod koniec 2010 zakończył się remont zamku oraz jego otoczenia (oranżerii, stodoły). W czerwcu 2011 nastąpiło oficjalne otwarcie Centrum Sztuki i Rzemiosła Dawnego.

Galeria

  • Galeria
  • Zamek w 2008 roku, przed remontem

    Zamek w 2008 roku, przed remontem

  • Zachodnie wejście do zamku z renesansowym portalem z pałacu w Płoninie

    Zachodnie wejście do zamku z renesansowym portalem z pałacu w Płoninie

  • Dziedziniec zamkowy

    Dziedziniec zamkowy

  • Elewacja północna

    Elewacja północna

  • Stodoła

    Stodoła

  • Obora, obecnie hotel

    Obora, obecnie hotel

  • Stajnia, obecnie gospoda

    Stajnia, obecnie gospoda

  • Wnętrze stajni, obecnie gospody

    Wnętrze stajni, obecnie gospody

  • Oficyna I

    Oficyna I

  • Oficyna II

    Oficyna II

Zobacz też

Literatura

  • J.Krawczyk, A.Kuzio-Podrucki, Zamki i pałace Donnersmarcków. Schlösser der Donnersmarcks, Radzionków 2003.
  • M. Wroński, Gródek rycerski, czyli „zagadkowy pagórek na polu organisty” w Tarnowicach Starych, „Zeszyty Tarnogórskie”, nr 1, Tarnowskie Góry 1986, s. 5–14.
  • M. Wroński, Z dziejów rycerstwa i szlachty regionu tarnogórskiego (właściciele wsi Tarnowice Stare na przestrzeni wieków), „Zeszyty Tarnogórskie”, nr 2, Tarnowskie Góry 1986, s. 3–18.

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
  2. ↑ Schloss Alt-Tarnowitz, Dresden 18: Druck Trau & Claus, [ok. 1900] [dostęp 2020-10-23], (widokówka).
  3. ↑ Zamek Niesytno w Płoninie – Czy tylko portal?. niesytno.pl. [dostęp 2015-06-17].
  4. ↑ Zamek Niesytno w Płoninie – Więcej Płoniny w Starych Tarnowicach. niesytno.pl. [dostęp 2015-06-17].

Linki zewnętrzne

Zabytki Tarnowskich Gór

Herb TarnowskieGory.svg

UNESCO[A]
Zamki i pałace
Obiekty sakralne
Pozostałe budynki
Zabytkowe parki
Inne obiekty
Obiekty zniszczone
  1. ↑ obiekty objęte wpisem pod nazwą Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach
Zamki i pałace na Górnym Śląsku
Istniejące
Nieistniejące

Upper Silesia coat of arms.png

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Upper Silesia coat of arms.png
Historical coat of arms of Upper Silesia (Oberschlesien). The region is now in Poland and there exists the voivodship of Silesia, but it has different borders.
Tarnowskie Góry County location map 2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Tarnowskie Góry County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.6412 N
  • S: 50.3183 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.154 E
Stare Tarnowice zamek p.jpg
Autor: Przykuta, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zamek w Starych Tarnowicach (Tarnowskie Góry), Polska, województwo śląskie, przed remontem
Tarnowskie góry, zamek w Tarnowicach Starych, wejście zach..JPG
Autor: Bazie, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Tarnowskie Góry, zamek, XVI w., wejście zachodnie z renesansowym portalem z datą 1545 roku, pochodzący z pałacu w Płoninie.
Tarnowskie Góry location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Tarnowskie Góry, Poland
Ta mapa of Tarnowskie Góry została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.