Zaniemyśl

Artykuł

52°9′24″N 17°9′36″E

- błąd

38 m

WD

52°9'N, 17°9'E

- błąd

2297 m

Odległość

1064 m

Zaniemyśl
wieś
Ilustracja
Pomnik powstańców
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

średzki

Gmina

Zaniemyśl

Wysokość

70 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

2530

Strefa numeracyjna

61

Kod pocztowy

63-020[1]

Tablice rejestracyjne

PSR

SIMC

0598546

Położenie na mapie gminy Zaniemyśl
Mapa konturowa gminy Zaniemyśl, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Zaniemyśl”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zaniemyśl”
Położenie na mapie powiatu średzkiego
Mapa konturowa powiatu średzkiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Zaniemyśl”
Ziemia52°09′24″N 17°09′36″E/52,156667 17,160000
Strona internetowa
Pomnik Ryszarda Berwińskiego

Zaniemyśl (niem. Santomischel) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie średzkim, w gminie Zaniemyśl. Siedziba gminy Zaniemyśl. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1742, zdegradowany w 1934, ponowne nadanie praw miejskich w 1941, degradacja w 1948[2]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

Miejscowość leży przy drodze wojewódzkiej nr 432.

Historia

Pierwszą informacją, która pojawiła się w dokumentach jest wzmianka z 1239 o miejscowości Niezamyśl, która później została włączona do granic Zaniemyśla. Pierwszymi właścicielami majątku byli Doliwowie. W 1331 miejscowa ludność pokonała tutaj 3 tys. oddział krzyżacki (Obrona łuku Warty). Jan Długosz w Rocznikach napisał, że przy tej okazji ludność zbudowała między jeziorami wały obronne[3][4]. Umocnienia te określa się jako Wały Zaniemyskie[5][6].

21 maja 1742 dzięki staraniom Mateusza Ponińskiego król August III nadał prawa miejskie osadzie pod nazwą Zaniemyśl. Osada posiadała znajdujący się w centrum rynek, na którym umożliwiono organizację jarmarków. W 1815 Edward Raczyński otrzymał od Józefa Jaraczewskiego wyspę zwaną Wyspą Edwarda. W latach 1840-1842 wybudowano kościół św. Wawrzyńca, którego fundatorami byli Raczyński i Jaraczewski. W drugiej połowie XIX wieku w granice miasta włączono wieś Niezamyśl. W latach 1854-1855 wybudowano kolejny kościół pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny. W 1910 w Zaniemyślu powstała wąskotorowa linia kolejowa łącząca go ze Środą Wielkopolską.

W 1918 niektórzy mieszkańcy Zaniemyśla i okolic uczestniczyli w powstaniu wielkopolskim. Dwadzieścia lat później wzniesiono pomnik Powstańców Wielkopolskich, który zniszczony przez Niemców został odbudowany w 1999.

W 1934 Zaniemyśl utracił prawa miejskie.

W trakcie II wojny światowej wielu mieszkańców straciło życie w walce z niemieckimi okupantami. Ku czci poległych na zaniemyskim cmentarzu utworzono zbiorową mogiłę poległych oraz głaz z tablicą upamiętniającą żołnierzy Armii Krajowej z terenu miejscowości.

Po wojnie Zaniemyśl ponownie zaliczono do miast, status ten utracił w 1948[7].

Sport

W Zaniemyślu działa klub piłkarski UKS Kłos Zaniemyśl, który gra w klasie okręgowej.

Komunikacja

Do miejscowości dojeżdżają dwie linie autobusowe do Poznania, obsługiwane przez Kombus (560 i 561), które zaczynają swój bieg na przystanku Zaniemyśl/Kościół, a kończą na pętli Franowo. Zaniemyśl znajduje się w strefie taryfowej D ZTM Poznań.[8]

Atrakcje turystyczne i kulturowe

Obiekty:

Imprezy kulturalne:

  • Zaniemyskie Bitwy Morskie,
  • Dożynki,
  • Festyn dla niepełnosprawnych.

Szlaki turystyczne:

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1604 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  2. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 84-85.
  3. ↑ Dlugossi Ioannis Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae..., Lib. IX, Warszawa 1978 s. 162, tłum. polskiej. Mrukówna 1975, komentarze do 1331 r. S. Cynarski, s. 202-203
  4. ↑ Tadeusz Marian Nowak Władysław Łokietek-polityk i dowódca, wyd. Książka i Wiedza 1978, s. 212-213
  5. ↑ Fogel J., W kwestii "Wałów zaniemyskich", Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza, t. IX, 1975, s.235-238
  6. ↑ http://www.archeo.uw.edu.pl/swarch/Swiatowit-r1986-t36-s83-89.pdf
  7. ↑ Rocznik Statystyczny (stan na 1 kwietnia 1947) wylicza Zaniemyśl jako jedno ze 131 miast województwa poznańskiego (także mapa Polski WIG z 1945 podaje Zaniemyśl jako miasto). Według Rocznika Statystycznego z 1948 liczba miast województwa poznańskiego wynosi już 129 (bez Brójec i Górzycy, wymienionych w wykazie miast z 1947, następnie zniesionych, vide Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918-1963, Warszawa, 1964). Liczba miast woj. poznańskiego spada do 128 dopiero w 1950 (Rocznik Statystyczny), co jest przesłanką o zniesieniu statusu miejskiego Zaniemyśla (brak odpowiedniego Dziennika Ustaw)
  8. ↑ Strona główna » KPA Kombus, www.kombus.pl [dostęp 2021-04-06].
  9. ↑ Średzka Kolej Powiatowa - szczegółowe informacje
  10. ↑ Powiat Średzki, www.powiatsredzki.pl [dostęp 2019-10-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-23].
  11. ↑ Włodzimierz Łęcki, Znakowane piesze szlaki turystyczne Województwa Wielkopolskiego - ocena stanu istniejącego -projekt nowego układu, www.wktp.pttk.pl/znakowane-piesze-szlaki-turystyczne-wojewodztwa-wielkopolskiego.pdf, Poznań 2011.
Gmina Zaniemyśl
Wsie
Osady
Osady leśne
Integralne
części wsi
Nieofic. cz. wsi

POL gmina Zaniemyśl COA.jpg

Powiat średzki (1919–1975)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1919–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–54 i 1973–75)
Gromady (1954–72)
Miasta i miasteczka zdegradowane reformą gminną z 1933–1934

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem, (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta, (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta, (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) – pismem pochyłym określono okres funkcjonowania jednostki na prawach miasteczka (ciąg lat bądź rok zmiany statusu jednostki z miasta na miasteczko) lub rok włączenia danej jednostki do innej; (6) OTP – osiedle typu miejskiego (Ukraina); (7) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Gminy miejskie

Źródła: Dz.U. z 1933 r. nr 35, poz. 294, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 422, Dz.U. z 1934 r. nr 48, poz. 420, Dymitrow M., 2015, Pojęcie miejskości w świetle reformy gminnej w Polsce międzywojennej, [in] Krzysztofik R., Dymitrow M. (Eds), Degraded and restituted towns in Poland: Origins, development, problems / Miasta zdegradowane i restytuowane w Polsce. Geneza, rozwój, problemy, University of Gothenburg, Gothenburg, s. 61–63 / 65–115.

Media użyte na tej stronie

Greater Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Greater Poland Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.70 N
  • S: 51.05 N
  • W: 15.68 E
  • E: 19.19 E
Powiat średzki (województwo wielkopolskie) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu średzkiego, Polska
POL Szlak czerwony.svg
Czerwony szlak turystyczny.
POL Szlak czarny.svg
Czarny szlak turystyczny.
Zaniemysl pomnik.jpg
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik powstańców wielkopolskich w Zaniemyślu
POL gmina Zaniemyśl COA.jpg
Herb wsi Zaniemyśl.
Zaniemyśl (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Zaniemyśl, Polska
Ryszard Bewiński Monument in Zaniemyśl 01.jpg
Autor: Rafał M. Socha (Azymut), Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik Ryszarda Berwińskiego w Zaniemyślu