Zapałów

Zapałów
	wieś
	; Cerkiew prawosławna Świętych Kosmy i Damiana
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	jarosławski
Gmina	Wiązownica
Liczba ludności (2011)	1333
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-544
Tablice rejestracyjne	RJA
SIMC	0612980
	Położenie na mapie gminy Wiązownica Zapałów
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Zapałów
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Zapałów
	Położenie na mapie powiatu jarosławskiego Zapałów
	50°05′25″N 22°52′37″E/50,090278 22,876944

Artykuł	50°5′25″N 22°52′37″E
- błąd	39 m
WD	50°7'N, 22°49'E
- błąd	19549 m
Odległość	949 m

Zapałów – wieś w Polsce położona na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, w gminie Wiązownica^[4]^[5].

Integralne części wsi Zapałów^[4]^[5]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0612996	Buczyna	część wsi
0613004	Kąty	część wsi
0613010	Nazarki	część wsi

Historia

Kaplica w Zapałowie zniszczona podczas walk w czerwcu 1915 roku.

Podczas walk w czerwcu 1915 roku wieś została prawie całkowicie spalona i zniszczona^[6]. Mieszkańcy zamieszkali w szałasach, beczkach i ruinach domów. Na pomoc przyjechała I kolumna sanitarna finansowana z funduszy Książęco-Biskupiego Komitetu Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny. Wyruszyła ona 22 sierpnia 1915 roku z Krakowa do powiatu cieszanowskiego i działała w tej okolicy do listopada tego roku. W Zapałowie został założony szpital. Początkowo w namiocie, a potem przeniesiono go do częściowo zniszczonego budynku straży skarbowej. Znalazło się w nim 30 łóżek. Po przyjeździe zastano we wsi ponad 100 osób chorych na dur brzuszny. W szpitalu podczas jego działalności leczono około 71 chorych. Równocześnie zaszczepiono przeciw tyfusowi i ospie około 800 osób i zdezynfekowano 80 studni^[7].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

We wsi znajduje się kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, a także prawosławna cerkiew parafialna pod wezwaniem Świętych Kosmy i Damiana (jest to dawna świątynia greckokatolicka zbudowana w latach 1926–1927).

Kościół

Cerkiew greckokatolicka

W 1801 roku zbudowano drewnianą cerkiew, a w 1845 roku była kanoniczna wizyta eparchy Iwana Snihurskiego. W latach 1926–1927 zbudowano murowaną cerkiew pw. Świętych Kosmy i Damiana. Parochia istniała, aż do 1947 roku.

Parochowie w Zapałowie

Lata	Paroch	Uwagi
1785(?)–1797	Jan Nazarkiewicz	zmarł 5 maja 1797 roku, w wieku 76 lat.
1796–1797	Jan Kaczmarski	komendariusz.
1797–1800	Tadeusz Witoszyński
1800–1842	Teodor Kiwerowicz	ur. w 1771 r., wyświęcony w 1799 r., w latach 1813-1840 dziekan dekanatu Oleszyckiego, zmarł 6 stycznia 1842 r.^[8].
1842–1896	Wiktor Kiwerowicz	ur. w 1811 r., wyświęcony w 1837 r., w latach 1838-1841 administrator w Gorzycach, w latach 1842-1896 paroch w Zapałowie, zmarł w 23 kwietnia 1896 r.^[9].
1896–1897	Aleksander Humecki	ur. w 1864 r., wyświęcony w 1892 r., w latach 1896-1897 administrator w Zapałowie, od 1898 r. kanonik^[10].
1897–1910	Jan Suchy	ur. w 1850 roku, wyświęcony w 1877 roku, od 1897 roku kanonik^[11].
1910–1911	Stefan Harabać	ur. w 1881 r., wyświęcony w 1909 r., administrator w Zapałowie^[12].
1911–1921	Lew Fedorowicz	ur. w 1875 r., wyświęcony w 1902 r., od 1911 r. kanonik^[13].
1921–1945	Bogdan Polański	ur. w 1878 r., wyświęcony w 1901 r.^[14].

Cerkiew prawosławna

Po II wojnie światowej władze państwowe zamieniły cerkiew w Zapałowie na skład nawozów sztucznych, a po zamknięciu magazynu planowano jej rozebranie. Po licznych protestach wiernych w roku 1966 władze zezwoliły na utworzenie parafii prawosławnej. Po powołaniu parafii nastąpił sprzeciw biskupa rzymskokatolickiego Ignacego Tokarczuka, który prowadził kampanię sprzeciwu wobec prawosławia, wskutek tego przy nowej parafii pozostali nieliczni. Początkowe lata były pełne wrogości i dyskryminacji ze strony miejscowych katolików. Początkowo w parafii posługiwali duchowni z Warszawy (kanclerz o. Sawa), Białostocczyzny i diecezji. W 1989 roku ustały prześladowania i rozpoczął się czas tolerancji i zainteresowania. W latach 1992-1996 przeprowadzono wstępną renowację cerkwi^[15].

Parafia Świętych Kosmy i Damiana przynależy do dekanatu przemyskiego (z siedzibą w Kalnikowie), diecezji przemysko-gorlickiej, Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Proboszczowie w Zapałowie.: 1966–1967. ks. Jerzy Krysiak.; 1984–1987. ks. Jerzy Plis.; 1988–1989. ks. Sławomir Kondratiuk.; 1989–2002. ks. Aleksander Kulik.; 2002–2008. ks. Jarosław Kadyło^[16].; 2008–2018. o. mitrat dr Jan Plewa.

Kościół rzymskokatolicki

W 1911 roku poświęcono murowany kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. W 1919 roku istniała już Ekspozytura w Zapałowie, której ekspozytem został ks. Józef Czerkies^[17]. W 1927 roku utworzono parafię, która objęła: Zapałów, Wólkę Zapałowską, Ryszkową Wolę i Surmaczówkę. Proboszczem nowej parafii został ks. Józef Czerkies^[18].

Z powodu upływu czasu kościół wymagał remontu. Gdy w 2012 roku rozpoczęto remont, okazało się że popękane mury groziły zawaleniem, dlatego większość murów rozebrano, a pozostawiono tylko ścianę frontową, którą wkomponowano w nowo budowany kościół. 7 grudnia 2014 roku abp Józef Michalik poświęcił nowy kościół.

1 września 2019 roku odbyła się konsekracja kościoła, której dokonał abp Adam Szal.

Oświata

Początki szkolnictwa parafialnego w Zapałowie są datowane na 1830 rok, gdy powstała szkoła parafialna przy miejscowej cerkwi (schola parochialis). W 1872 roku powstała szkoła trywialna (z ruskim językiem nauczania). W latach 1873-–1874 szkoła była parafialna, a w latach 1874-1879 szkoła była filialna, a od 1879 roku 1-klasowa. W 1912 roku w Zapałowie utworzono "szkołę eksponowaną" (z polskim językiem nauczania). 21 maja 2013 roku odbyła się uroczystość nadania Szkole Podstawowej i Gimnazjum Publicznego w Zapałowie imienia Jana Pawła II.

Zobacz też

gromada Zapałów

Przypisy

↑ Wieś Zapałów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-03-13] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-13].
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1586 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ ^a ^b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Trzy lata działalności K.B.K. : sprawozdanie Książęco-Biskupiego Komitetu pomocy dla dotkniętych klęską wojny za lata 1915-1917., 1918, s. 123 [dostęp 2021-07-13] (pol.).
↑ Kolumny sanitarne w Galicji, „Nowości Illustrowane” (44), 30 października 1915, s. 6-10 .
↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXX (str. 78) (dostęp 2017-09-13)
↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXLII (str. 74) (dostęp 2017-09-13)
↑ Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1897 (str. 219) (dostęp 2017-09-13)
↑ Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1898 (str. 219) (dostęp 2017-09-13)
↑ Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1911 (str. 281) (dostęp 2017-09-13)
↑ Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1912 (str. 281) (dostęp 2017-09-13)
↑ Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1924 (str. 44) (dostęp 2017-09-13)
↑ Przegląd Prawosławny nr 10(376) październik 2016. Historia parafii prawosławnej w Zapałowie
↑ Przegląd Prawosławny. ks. Jarosław Kadyło
↑ Elenchus Cleri Dioeceseos Rit(us) Lat(ini) Premisliensis 1919 (s. 23) {dostęp 2017-09-15]
↑ Schematismus Universi Venerabilis Cleri Saecularis et Regularis Dioecesis Rit(us) Lat(ini) Premisliensis pro Anno Domini 1927 (s. 64) [dostęp 2017-09-15]

Linki zewnętrzne

Zapałów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 397 .
Polska Niezwykła – przewodnik

[pwl-1] Wieś Zapałów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-03-13] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[nsp-2] GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-13].

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1586 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-5] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[6] Trzy lata działalności K.B.K. : sprawozdanie Książęco-Biskupiego Komitetu pomocy dla dotkniętych klęską wojny za lata 1915-1917., 1918, s. 123 [dostęp 2021-07-13] (pol.).

[7] Kolumny sanitarne w Galicji, „Nowości Illustrowane” (44), 30 października 1915, s. 6-10 .

[8] Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXXX (str. 78) (dostęp 2017-09-13)

[9] Schematismus Universi Venerabilis Cleri Dioeceseos Graeco Catholicae Premisliensis pro Anno Domini MDCCCXLII (str. 74) (dostęp 2017-09-13)

[10] Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1897 (str. 219) (dostęp 2017-09-13)

[11] Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1898 (str. 219) (dostęp 2017-09-13)

[12] Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1911 (str. 281) (dostęp 2017-09-13)

[13] Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1912 (str. 281) (dostęp 2017-09-13)

[14] Shimatism’ Vsego Klira Greko-Katoličeskogo Eparhij Soedinenyh’ Peremyskoj, Samborskoj i Sânockoj na God’ ot’ Rozd. Hr. 1924 (str. 44) (dostęp 2017-09-13)

[15] Przegląd Prawosławny nr 10(376) październik 2016. Historia parafii prawosławnej w Zapałowie

[16] Przegląd Prawosławny. ks. Jarosław Kadyło

[17] Elenchus Cleri Dioeceseos Rit(us) Lat(ini) Premisliensis 1919 (s. 23) {dostęp 2017-09-15]

[18] Schematismus Universi Venerabilis Cleri Saecularis et Regularis Dioecesis Rit(us) Lat(ini) Premisliensis pro Anno Domini 1927 (s. 64) [dostęp 2017-09-15]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Wsie	Cetula Manasterz Mołodycz Nielepkowice Piwoda Radawa Ryszkowa Wola Surmaczówka Szówsko Wiązownica Wólka Zapałowska Zapałów
Osady	Biała Góra Chrapy
Osada leśna	Łapajówka
Przysiółki	Buczyna Hutki Karczmarze Kopań Maczugi Mielniki Pod Piwodą (Piwoda) Pod Piwodą (Wiązownica) Skuratki Wola Mołodycka Zastawne
Integralne części wsi	Baty Bednarowo (Nielepkowice) Bednarowo (Wiązownica) Buchta Buczyna (Zapałów) Cegielnia Chodanie Cienkie Czeterboki Dół Folwark Galuchy Goryle Góra Górki Grobla Hojsaki Hule Ignasze Kąty Koguty Kopina Kościelne Krzewnosy Kubachy Kudryki w Lesie Kudryki za Potokiem Maje Murowanka Na Górce Nadsanie Nazarki Pocholaje Pod Pastwisko Popod Las Setna Sidory Skibiaki Stawy Surmaczów-Kolonia Szówsko Duże Szówsko Małe Tarnawiec Wola Zadworze Zagrobelne Zarzecze
Dawne wsie	Zaradawa

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne