Zapalenie tkanek okołowierzchołkowych

Znaczący ubytek kości pomiędzy korzeniami spowodowany zakażeniem.

Zapalenie tkanek okołowierzchołkowych (łac. periodontitis) – proces patologiczny toczący się w tkankach okołowierzchołkowych zęba. Przyczyną zwykle jest namnożenie się bakterii chorobotwórczych znajdujących się w kanale korzeniowym zęba, w niektórych przypadkach do zapalenia tkanek okołowierzchołkowych może dojść bez udziału infekcji bakteryjnej np. na skutek przepchnięcia leków lub narzędzi stosowanych w leczeniu kanałowym – wówczas zapalenie tkanek okołowierzchołkowych ma charakter schorzenia jatrogennego.

Przebieg

Przebieg zapalenia tkanek okołowierzchołkowych może być dwojaki: burzliwy połączony z licznymi objawami bólowymi lub też przewlekły – bezbólowy. W przebiegu ostrego ropnego zapalenia tkanek okołowierzchołkowych ze względu na zasięg wyróżniamy trzy fazy:

• Ropień okołowierzchołkowy
• Ropień podokostnowy
• Ropień podśluzówkowy

Diagnostyka

Dla lekarza stomatologa pomocny w zdiagnozowaniu zapalenia tkanek okołowierzchołkowych może być wywiad, dodatni objaw Owińskiego oraz badanie RTG.

Podział zapaleń okołowierzchołkowych

Zapalenia okołowierzchołkowe dzielimy na:

• Ostre
  • Surowicze (łac. periodontitis acuta serosa)
  • Ropne (łac. periodontitis acuta purulenta)
    • Ropień okołowierzchołkowy (łac. abscessus periapicalis)
    • Ropień podokostnowy (łac. abscessus subperiostalis)
    • Ropień podśluzówkowy (łac. abscessus submucosus)

• Przewlekłe
  • Włókniste (łac. periodontitis chronica fibrosa)
  • Ziarninowe (łac. periodontitis chronica granulosa)
    • Ziarniniak zwykły (łac. granuloma simplex)
    • Ziarniniak nabłonkowy (łac. granuloma epitheliale)
    • Ziarniniak torbielowaty (łac. granuloma cycticum)
    • Torbiel korzeniowa (łac. cyctis radicularis)
  • Ropne (łac. periodontitis chronica purulenta)

• Zapalenie przewlekłe zaostrzone (łac. periodontitis chronica exacerbata)

Leczenie

Zapalenie tkanek okołowierzchołkowych zęba wymaga przeprowadzenia leczenia endodontycznego zęba przyczynowego, lub też, jeśli z powodu próchnicy lub zaawansowanej choroby przyzębia ząb nie rokuje pomyślnie, należy wykonać ekstrakcję zęba.

Powikłania

Dzięki rozwojowi systemów opieki zdrowotnej, w tym stomatologii, w krajach rozwiniętych powikłania zapalenia tkanek okołowierzchołkowych są coraz rzadziej spotykane, choć najprawdopodobniej ich całkowite wyeliminowanie nie będzie nigdy możliwe. W krajach rozwijających się powikłania zakażeń zębopochodnych są nadal przyczyną ostrych powikłań ze śmiercią pacjenta włącznie. Zapalenia zębopochodne szerzą się przez ciągłość na drodze najmniejszego oporu tkanek, obejmując kolejno: ozębną, kość gąbczastą, kość zbitą, okostną, zatoki przynosowe, śluzówkę jamy ustnej lub tkanki miękkie, przestrzenie powięziowe, tkankę podskórną i skórę.

Obejmując swym zasięgiem policzek lub wargę górną może prowadzić do zakrzepowego zapalenia zatoki jamistej, gdyż okolice te połączone są układem żylnym (żyła kątowa łączy żyłę twarzową z żyłą oczną).

Obejmując swym zasięgiem przestrzeń zagardłową może wzdłuż przedniej części kręgosłupa prowadzić do zapalenia śródpiersia tylnego.

Obejmując swym zasięgiem przestrzeń przygardłową może szerzyć się wzdłuż wielkich naczyń krwionośnych i objąć procesem zapalnym śródpiersie przednie.

Z przestrzeni powięziowych głowy i szyi infekcja może szerzyć się na oczodół powodując jego ropowicę oraz przez otwór owalny i otwór okrągły czaszki do jamy czaszki, co skutkować może zapaleniem mózgu lub ropnym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych.

Wśród powikłań ogólnych ropnych zapaleń zębopochodnych twarzoczaszki wymienia się także:

• Zapalenie nerwów czaszkowych
• Ropień przerzutowe (mózgu, wątroby, nerek, płuc, mięśnia sercowego, kości)
• Zapalenie zakrzepowe żył twarzy
• Posocznicę, wstrząs septyczny
• Zespół rozsianego, śródnaczyniowego wykrzepiania (DIC).

Bibliografia

• Zbigniew Jańczuk, Stomatologia zachowawcza – Zarys kliniczny, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, ​ISBN 978-83-200-3598-8​.
• MariaM. Barańska-Gachowska MariaM., Endodoncja wieku rozwojowego i dojrzałego, Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2004, ISBN 83-89309-17-3, OCLC 831142944 .
• Leszek Kryst: Chirurgia szczękowo-twarzowa : podręcznik dla studentów. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007. ISBN 978-83-200-3274-1..