Zapalenie zatok przynosowych

Ten artykuł od 2011-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zapalenie zatok przynosowych
Sinusitis
© Nevit Dilmen, CC BY-SA 3.0 Zapalenie zatok szczękowych w obrazie MRI
ICD-10	J01 Ostre zapalenie zatok przynosowych
J01.0	Ostre zapalenie zatok szczękowych
J01.1	Ostre zapalenie zatok czołowych
J01.2	Ostre zapalenie komórek sitowych
J01.3	Ostre zapalenie zatok klinowych
J01.4	Ostre zapalenie wszystkich zatok
J01.8	Inne ostre zapalenie zatok
J01.9	Nieokreślone ostre zapalenie zatok
ICD-10	J32 Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych
J32.0	Przewlekłe zapalenie zatok szczękowych
J32.1	Przewlekłe zapalenie zatok czołowych
J32.2	Przewlekłe zapalenie komórek sitowych
J32.3	Przewlekłe zapalenie zatok klinowych
J32.4	Przewlekłe zapalenie wszystkich zatok przynosowych
J32.8	Inne przewlekłe zapalenie zatok
J32.9	Nieokreślone przewlekłe zapalenie zatok

Zapalenie zatok przynosowych (łac. sinusitis paranasales) – stan zapalny zatok przynosowych.

Klasyfikacja

Podział ze względu na umiejscowienie

W zależności od zajęcia danych zatok, rozróżnia się:

• zapalenie zatok czołowych,
• zapalenia zatok szczękowych,
• zapalenie zatok sitowych,
• zapalenie zatoki klinowej.

Podział ze względu na przebieg kliniczny

• Ostre zapalenie zatok - jako wynik infekcji wirusowej i bakteryjnej, w przebiegu której dochodzi do zajęcia zatok, objawy utrzymują się poniżej 3 tygodni, a po wyleczeniu błona śluzowa zatok wraca do stanu prawidłowego.
• Nawracające zapalenie zatok - nawracające (co najmniej 4 epizody w trakcie roku, przeplatane przynajmniej 8 tygodniowymi okresami prawidłowego stanu błony śluzowej). Nawet przy tak nawracającym charakterze, nie dochodzi do przewlekłych zmian błony śluzowej.
• Przewlekłe zapalenia zatok przynosowych - to stan, kiedy objawy zapalenia zatok utrzymują się powyżej 6 tygodni, lub w ciągu roku wystąpiły więcej niż 4 epizody ostrego zapalenia zatok (i trwały powyżej 10 dni) oraz towarzyszą im zmiany błony śluzowej, najczęściej widoczne w badaniu tomografii komputerowej.

Objawy chorobowe

Przebiega jako infekcja błony śluzowej światła którejś z zatok (najczęściej szczękowej) i zwykle towarzyszą jej objawy zapalenia błony śluzowej nosa (co bywa określane łac. rhinosinusitis), towarzyszy temu gorączka (w przypadkach ostrych) oraz ból o zmiennej lokalizacji:

• czoła (zwłaszcza przy ucisku) w przypadku zapalenia zatok czołowych
• szczęki, górnych zębów lub policzka w przypadku zapalenia zatoki szczękowej
• okolicy nasady nosa w przypadku zapalenia zatok sitowych (dodatkowo zwykle towarzyszy temu obrzęk powiek)
• szczytu głowy lub ucha w przypadku zapalenia zatoki klinowej.

Czynniki usposabiające

Wystąpieniu zapalenia zatok sprzyjają wszystkie stany doprowadzające do zaburzeń transportu śluzowo-rzęskowego (czyli mechanizmu oczyszczania nosa), stany zapalne w obrębie nosa (obrzęk i zatkanie ujścia zatok), zaburzenia odporności i niektóre choroby:

• nosicielstwo paciorkowców grupy A
• alergiczny nieżyt nosa lub astma oskrzelowa
• zanieczyszczenie pyłami i dymami środowiska (np. palenie papierosów)
• próchnica zębów lub stan po leczeniu stomatologicznym (zatoki szczękowe)
• zaburzenia anatomiczne, jak skrzywienie przegrody nosa
• pływanie, a zwłaszcza nurkowanie
• mukowiscydoza
• zespół Kartagenera
• zespół nieruchomych rzęsek.

Czynniki etiologiczne

• wirusowe - zwłaszcza rhinowirusy, wirusy grypy i paragrypy
• bakteryjne
  • zapalenia ostre:
    • Streptococcus pneumoniae
    • Haemophilus influenzae
    • Moraxella catarrhalis
  • zapalenia przewlekłe
    • te same bakterie, jak w przypadku zapaleń ostrych, ale szczególnie często bakterie beztlenowe
• grzybicze

Rozpoznanie

Brak przejrzystości lewej zatoki szczękowej oznacza obecność płynu (ropy) lub obrzęk błony śluzowej

• wywiad
• badania dodatkowe - rynoskopia przednia, czyli oglądanie błony śluzowej nosa ujawnia obecność wydzieliny ropnej i rozlany obrzęk błony śluzowej nosa
• badania dodatkowe
  • badanie radiologiczne
  • badanie tomograficzne zatok
  • aspiracja płynu z zatoki drogą punkcji zatok
  • diagnostyka alergologiczna w przypadku podejrzenia takiego tła choroby.

Według Amerykańskiej Akademii Otolaryngologii, Chirurgii Głowy i Szyi do rozpoznania zapalenia zatok wymagane jest istnienie 2 objawów "dużych" i 2 objawów "małych"

Objawy duże

• ból lub ucisk w okolicy twarzy
• uczucie "nabrzmienia" twarzy
• niedrożność nosa
• ropna wydzielina w nosie lub jej ściekanie po tylnej ścianie gardła
• zaburzenia węchu
• gorączka (zapalenie ostre)

(c) GrEp, CC-BY-SA-3.0

Asymetrycznie obłożony język z powodu drenażu z grzybiczego zapalenia zatok

Objawy małe

• ból głowy
• przykry zapach z ust
• bóle zębów
• kaszel
• ból lub uczucie zatkania ucha
• uczucie zmęczenia (zapalenie przewlekłe)
• stany podgorączkowe (zapalenie przewlekłe)

Leczenie

• leki z grupy antybiotyków – z uwagi na utrudnioną penetrację do zatok powinny być stosowane 10–14 dni
• płukanie (zabieg Proetza) lub drenaż zatok (punkcja zatoki)
• zmniejszenie obrzęku nosa
  • leki miejscowe w postaci kropli przez kilka dni
  • leki przeciwhistaminowe w postaci tabletek (cetyryzyna, loratadyna)
  • leki mukolityczne i leki mukokinetyczne takie jak ambroksol, który jest szczególnie polecany, gdyż zwiększa penetrację antybiotyku do błony śluzowej
• objawowe leczenie przeciwbólowe (leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych)
• kortykosteroidy donosowe w przypadku infekcji o podłożu alergicznym
• leczenie chirurgiczne
  • obecnie zalecane są zabiegi chirurgii endoskopowej, tzw. czynnościowej endoskopowej chirurgii zatok (ang. FESS- functional endoscopic sinus surgery)
• leczenie immunostymulujące
  • różne preparaty zawierające antygeny bakteryjne
    • Luivac
    • Ribomunyl
    • Broncho-Vaxom
    • Polyvaccyna
  • inne leki
    • lewamizol
    • pranobeks inozyny
    • biostymina

Powikłania zapalenia zatok przynosowych

• Powikłania oczodołowe zapalenia zatok przynosowych
• Powikłania wewnątrzczaszkowe zapalenia zatok przynosowych