Zapona

XIII-wieczna zapona pochodząca ze skarbu średzkiego

Zapona – ozdobna zapinka w postaci broszy, agrafy, klamry, haftki lub guza, służąca do spinania płaszczy, opończy, kap, futer, niekiedy drobniejszych elementów odzieży (np. pasów); używana też jako element dekoracyjny, np. jako pektorał lub do zdobienia kołpaków[1].

W szerszym znaczeniu słowo używane dawniej także dla określenia np. naszyjnika, łańcucha („zapona na szyję”) czy naramiennika, maneli („zapona na ramię”)[2].

Zapony stosowano już w antyku i średniowieczu, w Polsce szczególnie rozpowszechniły się w XVI-XVIII stuleciu[3][4]. Średniowieczne miały najczęściej kształt kolisty bądź owalny, niemal zawsze dekorowane były kamieniami szlachetnymi. Stosowano je zarówno w stroju męskim, jak i kobiecym[5].

Terminem tym określano również kotarę lub ciężką zasłonę[6].

Przypisy

  1. ↑ Encyklopedia PWN. T. 12. Warszawa: PWN, s. 642.
  2. ↑ Wł. Kopaliński: Słownik mitów…, dz. cyt.
  3. ↑ Encyklopedia PWN, dz. cyt.
  4. ↑ Wł. Kopaliński: Słownik mitów…, dz. cyt.
  5. ↑ J. Pietrusiński: Średniowieczne klejnoty monarsze w złotym skarbie ze Środy Śląskiej. W: J. Pietrusiński, J. Witkowski (red. nauk.): Klejnoty monarsze. Skarb ze Środy Śląskiej. Wrocław: Fundacja Monumentis Patriae, 1996, s. 11, ISBN 83-905087-0-2.
  6. ↑ Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Zapona sredzka.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Tlumaczek z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
*Description: Medieval clasp