Zaporiżżia

Zaporiżżia (U01)

U01 Zaporiżżia w 2012 roku
Klasa	okręt podwodny
Projekt	641
Oznaczenie NATO	Foxtrot
Historia
Stocznia	ZSRR
Położenie stępki	24 marca 1970[1]
Wodowanie	29 maja 1970[1]
MW ZSRR
Nazwa	B-435
Wejście do służby	1970
Siły Zbrojne WNP
Nazwa	B-435
Wejście do służby	grudzień 1991
Marynarka Wojenna Ukrainy
Nazwa	Zaporiżżia
Wejście do służby	1997
Los okrętu	zagarnięty przez Rosję 22 marca 2014
Dane taktyczno-techniczne
Napęd
diesel-elektryczny[2]

Zaporiżżia (ukr. Запоріжжя) (U01) − okręt podwodny projektu 641 (w kodzie NATO: typu Foxtrot) Marynarki Wojennej Ukrainy. Początkowo służył od 1970 roku w marynarce wojennej ZSRR jako B-435, w 1997 roku przekazany został Ukrainie. W marcu 2014 r. został zagarnięty przez siły rosyjskie.

Historia

Okręt powstał w Leningradzie^[3] jako 55. z kolei jednostka radzieckiego projektu 641 (w kodzie NATO Foxtrot) i otrzymał oznaczenie B-435. Stępkę położono 24 marca 1970 roku, 29 maja tego samego jednostkę zwodowano, a 6 listopada wcielono do Floty Północnej^[1]. Od 1990 roku okręt został przeniesiony do Floty Czarnomorskiej^[3], ale nie znajdował się w czynnej służbie^[1] po tym, jak w 1995 roku awarii uległy akumulatory okrętu^[4]. Do tego czasu przepłynął 120 tysięcy Mm^[5].

1 sierpnia^[3] 1997 roku okręt został przekazany Ukrainie w ramach podziału Floty Czarnomorskiej^[4] i jako U001^[2] stał się tym samym jedynym okrętem podwodnym w dyspozycji ukraińskiej marynarki wojennej^[6]. Otrzymał nazwę „Zaporiżżia” (Zaporoże)^[7]. Nadano mu znak burtowy U01, początkowo U001^[2]. Ze względu na brak potencjału militarnego tak szczupłych sił podwodnych oraz przestarzałą konstrukcję, okręt przeznaczony został na jednostkę szkoleniową dla przyszłych kadr^[8]. Początkowo rząd tego kraju nie miał skonkretyzowanych planów względem jednostki, ale ostatecznie w marcu 2003 roku jednostka została skierowana do remontu^[6] w 13. Okrętowych Zakładach Remontowych Rosyjskiej Floty Czarnomorskiej^[3], który z powodu problemów finansowych i technicznych trwał 9 lat^[6]. Wymieniono między innymi baterię akumulatorów, wały napędowe i 40% poszycia^[5]. W międzyczasie w 2007 roku planowano nawet sprzedaż okrętu Libii^[1].

Okręt opuścił stocznię 20 marca 2012 roku^[2], a 18 lipca poinformowano o zakończeniu sukcesem pierwszego zanurzenia po remoncie^[6]. Na prośbę ukraińskiego ministerstwa obrony jednostka stacjonowała w rosyjskiej bazie morskiej w Sewastopolu, ponieważ Ukraina nie posiadała infrastruktury niezbędnej dla utrzymywania okrętu^[8]. Podczas aneksji Krymu przez Rosję ukraińska flota na Krymie została zablokowana przez Rosjan. Wieczorem 21 marca 2014 roku Rosjanie podjęli szturm na stacjonujący w Sewastopolu okręt, otoczywszy go i rzucając do wody granaty. Pełną kontrolę nad okrętem Rosjanie przejęli następnego dnia, gdy poddali się ukraińscy marynarze. Ukraińcom dano kilka godzin na decyzję o przejściu na stronę rosyjską. Na okręcie podniesiono banderę rosyjską i usunięto ukraińskie oznaczenia państwowe^[9].

Po dokonaniu oceny stanu technicznego okrętu, Rosja ogłosiła decyzję o zwróceniu go marynarce ukraińskiej. Miał on być przeholowany do Odessy, gdyż nie jest zdolny do własnego ruchu^[10]. Mimo że w końcu nie został zwrócony stronie ukraińskiej, nie wszedł w skład rosyjskiej Floty Czarnomorskiej i władze rosyjskie w marcu 2016. ogłosiły zamiar przekształcenia okrętu w muzeum^[11].

W marcu 2020 roku okręt nadal pozostawał pod kontrolą rosyjską, odstawiony w Sewastopolu^[12]. Dalszy status okrętu jest niejasny (2020).

Przypisy