Zaporoże (miasto)

Zaporoże
Запоріжжя
Ilustracja
Aleja Metalurhów, Zaporoże
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 zaporoski

Data założenia

1770[1]

Prawa miejskie

1806[1]

Burmistrz

Wołodymyr Burjak

Powierzchnia

331[2] km²

Wysokość

86 m n.p.m.

Populacja (1.01.2021)
• liczba ludności
• gęstość


722 713[3]
2183 os./km²

Nr kierunkowy

(+380) 61(2)

Kod pocztowy

690xx

Tablice rejestracyjne

08, АР

Położenie na mapie obwodu zaporoskiego
Mapa konturowa obwodu zaporoskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zaporoże”
Położenie na mapie Ukrainy
Ziemia47°50′N 35°10′E/47,833333 35,166667
Strona internetowa
Portal Ukraina

Zaporoże (ukr. Запоріжжя Zaporiżżia; do 1921 Aleksandrowsk) – miasto w południowo-wschodniej części Ukrainy, nad Dnieprem, stolica obwodu zaporoskiego. Miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, działa w nim wielka huta Zaporiżstal i duża fabryka samochodów – AwtoZAZ. Na początku 2021 roku, z liczbą mieszkańców przekraczającą 722 tys., Zaporoże zajmowało szóste miejsce wśród najludniejszych ukraińskich miast[3].

Wraz z okolicznymi osadami Zaporoże tworzy aglomerację. Jest to jedno z największych centrów administracyjnych, przemysłowych i kulturalnych na południu Ukrainy z zaawansowaną inżynierią mechaniczną, metalurgią żelaza i metali nieżelaznych, przemysłem chemicznym i budowlanym, port rzeczny i ważny węzeł kolejowy tranzytowy[4].

Historia

Początek miastu dała rosyjska twierdza do obrony przed najazdami Tatarów krymskich oraz Turków, zbudowana w 1770 r. Twierdza Aleksandrowska – część linii dnieprowskiej. Twierdza Aleksandrowsk w 1806 r. uzyskała prawa miasta powiatowego[5], które stało się portem nad Dnieprem.

Na obrzeżach miasta znajdowały się liczne osiedla (kolonie) migrantów z Rzeczypospolitej, którzy przybyli tam na zaproszenie Katarzyny II z 1787 roku. Byli to przeważnie mennonici, którzy uciekali przed prześladowaniami religijnymi Prusaków z ziem zagarniętych w pierwszym rozbiorze. Część mieszkańców takich kolonii mennonickich, jak Neuendorf, Einlage, Kronsweide, Osterwick, Rosental, Nieder-Chortitza czy Burwalde pochodziła z okolic Gdańska, Grudziądza i Elbląga.

W Zaporożu do dzisiaj pozostały niektóre budynki mennonitów, jeden z najpiękniejszych to Mädchenschule, czyli Szkoła dla dziewcząt, budynek z elementami holenderskiego renesansu i późnego baroku[6], zbudowany w 1904 roku. Jego główna fasada jest bardzo podobna do budynków północnej Europy. Nauczyciel tej szkoły Piotr Buzuk w tym budynku w 1910 roku założył pierwszą w Imperium Rosyjskim organizację ekologiczną – Chortyckie Towarzystwo Ochrony Przyrody[7].

Od 1939 stolica obwodu, w latach 1941–1943 okupowane przez niemieckie wojska.

W maju 2010 dzięki staraniom działaczy lokalnych struktur Komunistycznej Partii Ukrainy w mieście odsłonięto pomnik Józefa Stalina. Był to pierwszy od 1953 pomnik tego radzieckiego przywódcy na Ukrainie[8][9]. W 2015 przyjęto ustawy dekomunizacyjne[10], w wyniku których rada miejska musiała zmienić nazwy ponad 50 głównych ulic i części administracyjnych miasta, zdemontowane także zostały pomniki przywódców Związku Radzieckiego[11]. Pomnik Stalina został zlikwidowany 25 listopada 2017 roku. Fragmenty pomnika zostały wrzucone pod monument ofiarom Hołodomoru[12].

Podczas rosyjskiej inwazji w 2022 roku doszło do walk w południowych częściach miasta[13]. 3 marca rosyjskie wojsko rozpoczęło ostrzał elektrowni jądrowej powodując pożar[14].

Demografia

Konkatedra Boga Ojca Miłosiernego

Skład narodowościowy miasta na podstawie danych ze spisów powszechnych Imperium Rosyjskiego, Związku Radzieckiego i Ukrainy:

  1. Ukraińcy: 8101 (42,98%)
  2. Żydzi: 5248 (27,84%)
  3. Rosjanie: 4667 (24,76%)
  4. Niemcy: 370 (1,96%)
  5. Białorusini: 161 (0,85%)
  6. Polacy: 152 (0,81%)
  1. Ukraińcy: 26 387 (47,52%)
  2. Rosjanie: 14 472 (26,06%)
  3. Żydzi: 11 319 (20,38%)
  4. Niemcy: 1664 (3%)
  5. Polacy: 480 (0,86%)
  6. Białorusini: 368 (0,66%)
  7. Łotysze: 184 (0,33%)
  8. Ormianie: 124 (0,22%)
  9. Tatarzy: 116 (0,21%)
  10. Grecy: 65 (0,12%)
  1. Ukraińcy: 186 820 (64,58%)
  2. Rosjanie: 65 589 (22,67%)
  3. Żydzi: 22 631 (7,82%)
  4. Niemcy: 6861 (2,37%)
  5. Tatarzy: 2059 (0,71%)
  6. Białorusini: 1 797 (0,62%)
  • 2001
  1. Ukraińcy: 573 tys. (70,28%)
  2. Rosjanie: 207 tys. (25,39%)
  3. Białorusini: 5,5 tys. (0,67%)
  4. Bułgarzy: 3,6 tys. (0,44%)
  5. Żydzi: 3,4 tys. (0,42%)
  6. Gruzini: 3,11 tys. (0,38%)
  7. Ormianie: 3,08 tys. (0,38%)
  8. Tatarzy: 2,2 tys. (0,27%)
  9. Azerowie: 1,2 tys. (0,15%)
  10. Cyganie: 0,92 tys. (0,11%)
  11. Polacy: 0,78 tys. (0,1%)
  12. Niemcy: 0,76 tys. (0,09%)

Dzielnice

Mapa podziału miasta na rejony

Miasto Zaporoże podzielone jest na 7 rejonów (dzielnic). W tabeli podano nazwy i liczbę ludności poszczególnych rejonów, według stanu na 1 listopada 2013[18].

NrNazwaLiczba ludności w tys. osób
1Oleksandriwskyj69,8
2Zawodśkyj51,9
3Kommunarśkyj135,9
4Dniprowskyj137,9
5Wozneseniwskyj102,3
6Chortyćkyj117
7Szewczenkiwśkyj153
Biological Faculty, Zaporizhia 03.jpg
The image created by © Yuriy Kvach, CC BY-SA 4.0

Miasta partnerskie

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b А. Івченко: Міста України. Київ: 1999, s. 94. ISBN 966-7085-56-2.
  2. ↑ Паспорт міста. Запорізька міська влада. [dostęp 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-23)]. (ukr.).
  3. ↑ a b Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року, ukrcensus.gov.ua [dostęp 2022-01-06] (ukr.).
  4. ↑ Індустріально-будівельний цикл, pidruchniki.com [dostęp 2019-11-25].
  5. ↑ З історії Олександрівська. Запорізька обласна бібліотека. [dostęp 2018-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-06)]. (ukr.).
  6. ↑ Mädchenschule w Zaporożu. fotki.yandex.ru. [dostęp 2018-02-05]. (ros.).
  7. ↑ Запорожье: колонии меннонитов. varadej. [dostęp 2018-02-05]. (ros.).
  8. ↑ Bilans odsłonięcia pomnika Stalina: jedna osoba zmarła, dwie hospitalizowane, Newsweek.pl [dostęp 2020-05-31] (pol.).
  9. ↑ Stefan Dmitruk, Zaporoże: wysadzono pomnik Stalina - Portal Spraw Zagranicznych psz.pl, www.psz.pl [dostęp 2020-05-31] (pol.).
  10. ↑ Lily Hyde: Ukraine to rewrite Soviet history with controversial ‘decommunisation’ laws. The Guardian, 2015-05-20. [dostęp 2022-03-19]. (ang.).
  11. ↑ Vitaly Shevchenko: Goodbye, Lenin: Ukraine moves to ban communist symbols. BBC, 2016-05-31. [dostęp 2022-03-19]. (ang.).
  12. ↑ У Запоріжжі розбили пам'ятник Сталіну, „BBC News Україна” [dostęp 2022-09-07] (ukr.).
  13. ↑ Техніка росіян зайшла до Бердянська, в Запоріжжі зброю дають усім готовим захищати обласний центр. radiosvoboda.org, 2022-02-27. [dostęp 2022-03-19]. (ukr.).
  14. ↑ Zaporoże. Pożar w elektrowni jądrowej po ostrzale. Zełenski: Rosja stosuje terror nuklearny. polsatnews.pl, 2022-03-04. [dostęp 2022-03-19]. (pol.).
  15. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-27].
  16. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-27].
  17. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-27].
  18. ↑ Чисельність населення м.Запоріжжя на 1 листопада 2013 року. Головне управління статистики у Запорізькій області. [dostęp 2014-01-05]. (ukr.).

Linki zewnętrzne

Miasta obwodu zaporoskiego

Flag of Zaporizhia Oblast.svg

Rejony obwodu zaporoskiego

herb obwodu zaporoskiego

Podział administracyjny Ukrainy
Obwody
Republika autonomiczna
Miasta wydzielone
Miasta obwodowe

Map of Ukraine Oblasts simple 4 colors.svg

  1. ↑ a b c Sewastopol i Republika Autonomiczna Krymu zostały jednostronnie inkorporowane do Rosji; na arenie międzynarodowej są uznawane za część Ukrainy.

Media użyte na tej stronie

Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Biological Faculty, Zaporizhia 03.jpg
The image created by © Yuriy Kvach, CC BY-SA 4.0
To jest zdjęcie miejsca lub budynku wpisanego do Państwowego Rejestru Zabytków Nieruchomych Ukrainy pod numerem: 23-101-0012
Map of Ukraine Oblasts simple 4 colors.svg
Autor: Amakuha, Licencja: CC BY-SA 3.0
Blank map of Ukraine with oblasts in 4 colors. It's based on my map Map of Ukraine Oblasts simple DEMO.svg, which is based on Map of Ukraine political simple blank.svg. It's easy to edit.
Zaporozhskaya oblast location map.svg
Autor: RosssW, Licencja: CC BY-SA 4.0
Districts of Zaporozhye region from, July 17, C.E. 2020
Районы Запорожья.svg
Autor: Movses, Licencja: CC BY-SA 3.0
Схематически обозначены районы города Запорожья.

1. Алексанровский 2. Заводский 3. Коммунарский 4. Днепровский 5. Вознесеновский 6. Хортицкий

7. Шевченковский
Flag of Zaporizhia Oblast.svg
Flag of Zaporizhia Oblast (Ukraine).
Coat of Arms of Zaporizhzhya Oblast.png
Coat of Arms of the Zaporizhzhya Oblast, Ukraine