Zasada elastyczności (europeistyka)

Ten artykuł od 2010-01 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zasada elastyczności (nazywana również klauzulą elastyczności) – jedna z zasad Unii Europejskiej; umożliwia państwom członkowskim wprowadzanie, przy pomocy instrumentów prawnych oraz instytucjonalnych nieobejmujących wszystkich państw, rozwiązań pogłębiających procesy integracji europejskiej.

Oznacza w szczególności respektowanie zróżnicowania rzeczywistości regionalnej oraz specyfiki organizacyjnej i instytucjonalnej krajów członkowskich. Stąd też Komisja nie stara się wpływać ani na ich struktury, ani na organizację terytorialną.

W odniesieniu do Unii Europejskiej zasada elastyczności przybiera dwie postaci. Pierwszą jest wzmocniona współpraca w działaniach zmierzających do realizacji celów traktatowych w zawężonym kręgu podmiotów. W drugiej postaci polega ona na przyznawaniu niektórym państwom członkowskim derogacji zobowiązań w obszarach działalności wiążących ogół państw. Odmianą tych postaci jest dobrowolne uczestnictwo.

Zasada elastyczności (traktat amsterdamski) – kraje członkowskie mogą się włączać do bardziej zaawansowanych procesów i form integracji, ale nie mają takiego obowiązku