Zastava 750
 Zastava 750 sprzed 1968 roku | |
| Inne nazwy | Zastava 600 |
|---|---|
| Producent | Zastava |
| Projektant | Dante Giacosa (Fiat 600) |
| Okres produkcji | 1955–1985 |
| Miejsce produkcji | |
| Następca | |
| Dane techniczne | |
| Segment | |
| Typy nadwozia | 2–drzwiowy fastback |
| Silniki | Benzynowe: |
| Skrzynia biegów | 4–biegowa manualna |
| Napęd | silnik z tyłu, napęd na tylne koła |
| Długość | 3295 mm |
| Szerokość | 1378 mm[1] |
| Wysokość | 1405 mm[1] |
| Rozstaw osi | 2000 mm |
| Masa własna | 605 kg[1] |
| Zbiornik paliwa | 30 l[1] |
| Liczba miejsc | 4 |
| Ładowność | 4 osoby + 40 kg bagażu |
| Dane dodatkowe | |
| Modele bliźniacze | |
| Konkurencja | |
Zastava 600/750/850 – odmiana licencyjna samochodu Fiat 600, produkowana w Jugosławii przez zakłady Zastava w latach 1955–1985.
Historia i opis modelu
Produkcję pojazdu jako Zastava 600 rozpoczęto 18 października 1955 roku w jugosłowiańskiej fabryce Zavodi Crvena Zastava w Kragujevacu (Socjalistyczna Republika Serbii)[2]. Pojazd stanowił początkowo montowaną z włoskich części wersję samochodu Fiat 600[3]. Porozumienie o współpracy koncernu Fiat z jugosłowiańskimi zakładami Crvena Zastava, dotyczące różnych modeli samochodów, podpisano 12 sierpnia 1954 roku[2].
W 1960 roku pojawiła się wersja 750, odpowiadająca włoskiemu Fiatowi 600D[a], wyposażona w benzynowy silnik R4 o pojemności 767 cm³ umieszczony wzdłużnie z tyłu. Silnik był chłodzony cieczą, osiągał moc 25 KM przy 4800 obr./min, moment obrotowy wynosił 46 Nm przy 2500 obr./min, a stopień sprężania 7,5. Samochód rozwijał prędkość maksymalną 110 km/h[3]. Oznaczenie „750” dla jugosłowiańskich samochodów przyjęto jako lepiej korespondujące z pojemnością silnika[2].
Z uwagi na duży popyt w Jugosławii na tanie samochody, po rozpoczęciu montażu podjęto decyzję o uruchomieniu ich produkcji licencyjnej, pozwalającej na zwiększenie liczby gotowych pojazdów. Od lat 60. Zastava 750 wytwarzana była od podstaw w Jugosławii, przy tym silniki produkował Zakład im. 21 Maja w Belgradzie[4]. Od 1968 roku produkowano model Zastava 750M, w którym zmieniono kierunek otwierania drzwi, zawieszając je na przedniej krawędzi[5]. W 1969 roku wprowadzono większe reflektory z przodu oraz zrezygnowano z chromowanych kłów na zderzakach[5]. Z biegiem czasu zrezygnowano z chromowanych ozdób przedniego pasa samochodu, pozostawiając jedynie uproszczony znak firmowy pośrodku gładkiego przodu. W 1975 roku zmodernizowano wnętrze, wprowadzając m.in. deskę przyrządów z miękkimi bezpieczniejszymi nakładkami i innym zestawem wskaźników, kierownicę od Fiata 126 i pasy bezpieczeństwa[6]. Podstawowy model wówczas nazywano Zastava 750S, a wersję z lepszym wyposażeniem 750L (Luxe – miała ona m.in. lepsze wykończenie, półkę pod deską rozdzielczą i małe kły na zderzakach, z gumowymi nakładkami; wersja S miała podłużną gumową nakładkę na zderzaku)[6].
W 1978 roku przedstawiono modele 750SC i LC z silnikiem o mocy zwiększonej do 22 kW/30 KM, który rozpędzał auto do prędkości 120 km/h[6]. Od lipca 1980 roku zastąpiły je w produkcji modele 750SE i 750LE, z silnikiem spełniającym europejskie normy czystości, zamkniętym układem chłodzenia z termostatem, dwuobwodowym układem hamulcowym i innymi ulepszeniami[6]. W roku 1980, na salonie samochodowym w Belgradzie, przedstawiono model 850 z silnikiem z Fiata 850 o pojemności 848 cm³, moc 23,4 kW/32 KM rozpędzającym auto do 125 km/h. Produkcję zakończono 18 listopada 1985 roku, powstało 923 487 egzemplarzy modelu[6][7].
Od 1977 do 1984 roku samochód montowany był przez fabrykę Compañía Colombiana Automotriz (CCA) w stolicy Kolumbii – Bogocie, pod nazwą Zastava 750Z lub Fiat 750Z[7]. Po zakończeniu produkcji rozważano sprzedaż oprzyrządowania tureckim zakładom Tofaş, gdzie „ficie” miały być dalej wytwarzane pod marką Yugo, jednak nigdy do tego nie doszło[6].
Pojazd potocznie nazywany jest w krajach byłej Jugosławii „ficią” (Fića (Фићa) lub Fićo (Фићo) w Serbii, Bośni, Czarnogórze i Chorwacji, Fičo lub Fičko w Słowenii oraz Fikjo (Фиќо) w Macedonii). Przydomek pochodzi od nazwy głównego bohatera komiksu publikowanego przez gazetę „Borba” w początkowych latach produkcji samochodu[7]. Samochód odegrał zasadniczą rolę w powszechnym zmotoryzowaniu Jugosławii po II wojnie światowej, podobnie jak inne tanie i proste małe samochody w innych krajach[6]. Auta eksportowano także do innych krajów, początkowo tylko bloku wschodniego z uwagi na warunki licencji[1]. Pierwszym krajem, dokąd je eksportowano, była Polska[1], w latach 1965–1970 (dopóki nie rozpoczęto tam produkcji Polskiego Fiata 126p). Od połowy lat 70. eksportowano je także do Ameryki Łacińskiej[1].
Dane techniczne
| Wersja | Silnik: | Śr. × skok tłoka: | St. sprężania: | Moc maks: | Maks. moment obrotowy | 0-100 km/h: | V-max: |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 600[8] | R4 0,6 l (633 cm³) | 60 mm x 56 mm | 7,5:1 | 21,5 KM (16 kW) przy 4600 obr./min | 45 Nm przy 3250 obr./min | b.d. | 100 km/h |
| 750[8] | R4 0,8 l (767 cm³) | 62 mm x 63,5 mm | 7,5:1 | 25 KM (18,5 kW) przy 4800 obr./min | 46 Nm przy 2500 obr./min | 54 s | 110 km/h |
| 750S[9] | R4 0,8 l (767 cm³) | 62 mm x 63,5 mm | 7,5:1 | 30 KM (22 kW) przy 5400 obr./min | 51 Nm przy 3600 obr./min | 31,7 s | 120 km/h |
| 850[10] | R4 0,8 l (848 cm³) | 65 mm x 63,5 mm | 7,4:1 | 32 KM (23,4 kW) przy 5400 obr./min | 55 Nm przy 2500 obr./min | 29,4 s | 125 km/h |
Galeria
Zastava 750 sprzed 1968 roku w Polsce
Zastava 750 sprzed 1968 roku – tył pojazdu
Zastavy 750 w wersji Luxe
Zastava 750 w barwach jugosłowiańskiej milicji
Zastava 850
Silnik 750 Luxe
Uwagi
- ↑ Według Zastava 750, „Awtoliegendy SSSR i Socstran” nr 178, s.5-6, początkowo montowany Fiat 600D oznaczony był jako Zastava 600D, a w 1962 roku został oznaczony Zastava 750.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g Zastava 750, „Awtoliegendy SSSR i Socstran” nr 178, s.12-13
- ↑ a b c Zastava 750, „Awtoliegendy SSSR i Socstran” nr 178, s.4-5
- ↑ a b Grzegorz Gardynik: Jak powstała Zastava 750. klubzastava.pl, 2005. [dostęp 2015-11-10].
- ↑ Zastava 750, „Awtoliegendy SSSR i Socstran” nr 178, s.6
- ↑ a b Zastava 750, „Awtoliegendy SSSR i Socstran” nr 178, s.7-10
- ↑ a b c d e f g Zastava 750, „Awtoliegendy SSSR i Socstran” nr 178, s.10-11
- ↑ a b c Jason Vuic: The Yugo: The Rise and Fall of the Worst Car in History. Macmillan, 2011, s. 67. ISBN 978-1-4299-4539-4. (ang.).
- ↑ a b 1964 Zastava 750. automobile-catalog.com, 2015. [dostęp 2015-11-11].
- ↑ 1977 Zastava 750 SE. automobile-catalog.com, 2015. [dostęp 2015-11-11].
- ↑ 1980 Zastava 850. automobile-catalog.com, 2015. [dostęp 2015-11-11].
Bibliografia
- Zastava 750. „Awtoliegendy SSSR i Socstran”. Nr 178, 2016. Moskwa: DeAgostini. ISSN 2071-095X. (ros.).
| Chronologia samochodów Zastava, Yugo oraz oddziału Fiat (Fiat Automobili Srbija), od roku 1954 do czasów współczesnych | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Segment | 1954-1959 | Lata 1960-1969 | Lata 1970-1979 | Lata 1980-1989 | Lata 1990-1999 | Lata 2000–2009 | 2010-2017 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | |||||
| Najmniejsze | 600 | 750 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 850 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Małe | Yugo 45/55/60/Koral | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 10/Punto Classic | Punto Classic | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kompakty | 1100/101/Skala | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 128 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yugo Florida/Sana | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasa średnia | 1400BJ | 1300/1500 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 125pz | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Terenowe | AR-55 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dostawcze | Rival/New Turbo Rival | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
Flag of the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (1946-1992).
The design (blazon) is defined in Article 4 of the Constitution for the Republic of Yugoslavia (1946). [1]
Autor: Radosław Drożdżewski (Zwiadowca21), Licencja: CC BY-SA 3.0
Zastava 750 w Neckargemünd (Niemcy).
Zastava 750 (Fičo) on the 1. Oldtimer festival Codelli in Ljubljana, Slovenia
Autor: Alexander Migl, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zastava_750_Luxe at Classic-Gala 2022
.jpg)
Autor: SuperTank17, Licencja: CC BY-SA 3.0
Ten plik został załadowany za pomocą narzędzia Commonist.
Zastava 750 (Fičo) on the 1. Oldtimer festival Codelli in Ljubljana, Slovenia
