Zastrzalin

Zastrzalin
Ilustracja
Podocarpus elongatus
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

nagonasienne

Klasa

iglaste

Rząd

araukariowce

Rodzina

zastrzalinowate

Rodzaj

zastrzalin

Nazwa systematyczna
Podocarpus Persoon
Syn. Pl. 2: 580. Sep 1807[3]
Typ nomenklatoryczny

P. elongatus (W. Aiton) Persoon[3]

Synonimy
  • Brownetera L. C. Richard ex L. Trattinnick
  • Thalamia K. P. J. Sprengel[3]

Zastrzalin (Podocarpus Persoon) – rodzaj drzew i krzewów z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae), najbardziej zróżnicowany gatunkowo rodzaj w tej rodzinie. Obejmuje co najmniej 108 gatunków[4]. Występują one w południowej Afryce, południowo-wschodniej Azji (po Japonię na północy), w Australii i Nowej Zelandii, w Ameryce Południowej i Środkowej po Antyle i południowy Meksyk na północy[5]. W wielu obszarach drzewa te odgrywają istotną rolę w lasach, np. w górach afrykańskich i azjatyckich[6]. Najczęściej rosną w lasach wilgotnych. Niektóre gatunki są popularnie sadzone jako ozdobne, zwłaszcza P. salignus i P. macrophyllus[6]. Stanowią ważne źródło drewna w tropikach i strefie subtropikalnej[6]. Drewno jest trwałe, a przy tym łatwe do obróbki, zwykle żółtawe, czasem czerwonawe lub brązowe. Dobrze się impregnuje, maluje i przyjmuje politurę. Stosowane jest w meblarstwie, rzeźbiarstwie i na podkłady kolejowe[7].

Morfologia

Pokrój
Zimozielone[5] krzewy do ok. 1–3 m wysokości (np. P. alpinus)[7] oraz drzewa do 30 m i więcej wysokości[6].
Liście
Bardzo zróżnicowane u poszczególnych gatunków i w zależności od wieku (zwłaszcza na młodych okazach). Od równowąskich, poprzez lancetowate do jajowatych, o długości zazwyczaj do 3 cm i szerokości nawet do 5 cm[7]. Często wygięte[6].
Organy generatywne
Rośliny zwykle dwupienne[6]. Kotkowate strobile męskie pojedyncze lub zebrane są w skupienia w pachwinach liści. Siedzące lub na nagiej szypule, wsparte łuskami bazalnymi[5]. Strobile żeńskie wyrastają na wyspecjalizowanych odgałęzieniach pędów, na nagich szypułach[5]. Kwiaty składają się z 1–2, rzadziej kilku owocolistków, z których rozwija się tylko jeden zalążek[7]. Wsparty jest on dwiema, zrośniętymi łuskami[5].
Nasiona
Nasiono kuliste[5], otoczone warstwą twardą od wewnątrz i mięsistą od zewnątrz[7]. Zmięśniała skórzasta łuska otaczająca nasiono początkowo zielona, podczas dojrzewania żółta, czerwona lub czarna[6]. U niektórych gatunków (P. totara i P. macrophyllus) także szypuły są mięsiste i czerwone[6].

Systematyka

Podocarpus elatus
Podocarpus latifolius
Podocarpus macrophyllus
Podocarpus totara

Rodzaj zaliczany jest do rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae)[2].

Wykaz gatunków[4]
  • Podocarpus acuminatus de Laub.
  • Podocarpus acutifolius Kirk
  • Podocarpus affinis Seem.
  • Podocarpus alpinus R.Br. ex Hook.f.
  • Podocarpus angustifolius Griseb.
  • Podocarpus annamiensis N.E.Gray
  • Podocarpus aracensis de Laub. & Silba
  • Podocarpus archboldii N.E.Gray
  • Podocarpus aristulatus Parl.
  • Podocarpus atjehensis (Wasscher) de Laub.
  • Podocarpus ballivianensis Silba
  • Podocarpus barretoi de Laub. & Silba
  • Podocarpus borneensis de Laub.
  • Podocarpus bracteatus Blume
  • Podocarpus brasiliensis de Laub.
  • Podocarpus brassii Pilg.
  • Podocarpus brevifolius (Stapf) Foxw.
  • Podocarpus buchholzii de Laub.
  • Podocarpus capuronii de Laub.
  • Podocarpus celatus de Laub.
  • Podocarpus chinensis Wall. ex J.Forbes
  • Podocarpus chingianus S.Y.Hu
  • Podocarpus confertus de Laub.
  • Podocarpus coriaceus Rich. & A.Rich.
  • Podocarpus costalis C.Presl
  • Podocarpus costaricensis de Laub.
  • Podocarpus crassigemmis de Laub.
  • Podocarpus cunninghamii Colenso
  • Podocarpus decumbens N.E.Gray
  • Podocarpus deflexus Ridl.
  • Podocarpus degeneri (N.E.Gray) de Laub.
  • Podocarpus dispermus C.T.White
  • Podocarpus drouynianus F.Muell.
  • Podocarpus elatus R.Br. ex Endl.
  • Podocarpus elongatus (Aiton) L’Hér. ex Pers.
  • Podocarpus epiphyticus de Laub. & Silba
  • Podocarpus fasciculus de Laub.
  • Podocarpus gibbsii N.E.Gray
  • Podocarpus glaucus Foxw.
  • Podocarpus globulus de Laub.
  • Podocarpus glomeratus D.Don
  • Podocarpus gnidioides Carrière
  • Podocarpus grayae de Laub.
  • Podocarpus guatemalensis Standl.
  • Podocarpus henkelii Stapf ex Dallim. & B.D.Jacks.
  • Podocarpus hispaniolensis de Laub.
  • Podocarpus humbertii de Laub.
  • Podocarpus indonesiensis de Laub. & Silba
  • Podocarpus insularis de Laub.
  • Podocarpus lambertii Klotzsch ex Endl.
  • Podocarpus latifolius (Thunb.) R.Br. ex Mirb.
  • Podocarpus laubenfelsii Tiong
  • Podocarpus lawrencei Hook.f.
  • Podocarpus ledermannii Pilg.
  • Podocarpus levis de Laub.
  • Podocarpus × loderi Cockayne
  • Podocarpus longifoliolatus Pilg.
  • Podocarpus lophatus de Laub.
  • Podocarpus lucienii de Laub.
  • Podocarpus macrocarpus de Laub.
  • Podocarpus macrophyllus (Thunb.) Sweet
  • Podocarpus madagascariensis Baker
  • Podocarpus magnifolius J.Buchholz & N.E.Gray
  • Podocarpus matudae Lundell
  • Podocarpus micropedunculatus de Laub.
  • Podocarpus milanjianus Rendle
  • Podocarpus monteverdeensis de Laub.
  • Podocarpus nakaii Hayata
  • Podocarpus neriifolius D.Don
  • Podocarpus nivalis Hook.
  • Podocarpus novae-caledoniae Vieill. ex Brongn. & Gris
  • Podocarpus nubigenus Lindl.
  • Podocarpus oleifolius D.Don
  • Podocarpus palawanensis de Laub. & Silba
  • Podocarpus pallidus N.E.Gray
  • Podocarpus parlatorei Pilg.
  • Podocarpus pendulifolius J.Buchholz & N.E.Gray
  • Podocarpus perrieri Gaussen & Woltz
  • Podocarpus pilgeri Foxw.
  • Podocarpus polyspermus de Laub.
  • Podocarpus polystachyus R.Br. ex Endl.
  • Podocarpus pseudobracteatus de Laub.
  • Podocarpus purdieanus Hook.
  • Podocarpus ramosii R.R.Mill
  • Podocarpus ridleyi (Wasscher) N.E.Gray
  • Podocarpus roraimae Pilg.
  • Podocarpus rostratus J.Laurent
  • Podocarpus rubens de Laub.
  • Podocarpus rumphii Blume
  • Podocarpus rusbyi J.Buchholz & N.E.Gray
  • Podocarpus salicifolius Klotzsch & H.Karst. ex Endl.
  • Podocarpus salignus D.Don
  • Podocarpus salomoniensis Wasscher
  • Podocarpus sellowii Klotzsch ex Endl.
  • Podocarpus smithii de Laub.
  • Podocarpus spathoides de Laub.
  • Podocarpus spinulosus (Sm.) R.Br. ex Mirb.
  • Podocarpus sprucei Parl.
  • Podocarpus steyermarkii J.Buchholz & N.E.Gray
  • Podocarpus subtropicalis de Laub.
  • Podocarpus sylvestris J.Buchholz
  • Podocarpus tepuiensis J.Buchholz & N.E.Gray
  • Podocarpus teysmannii Miq.
  • Podocarpus totara G.Benn. ex D.Don – zastrzalin totara
  • Podocarpus transiens (Pilg.) de Laub.
  • Podocarpus trinitensis J.Buchholz & N.E.Gray
  • Podocarpus urbanii Pilg.
  • Podocarpus woltzii Gaussen

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. ↑ a b M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
  3. ↑ a b c Index Nominum Genericorum (ING) (ang.). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2017-02-20].
  4. ↑ a b Podocarpus. W: The Plant List v. 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-02-20].
  5. ↑ a b c d e f John Silba: Encyclopedia coniferae. Corvallis, Oregon, USA: Harold N. Moldenkeand, Alma L. Moldenke, 1986, s. 69, seria: Phytologia Memoirs.
  6. ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden, Vol. 1. London: Macmillan, 1988, s. 21. ISBN 0-333-73003-8.
  7. ↑ a b c d e Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Wyd. wydanie II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
PodocarpusTotara2.jpg
Tōtara, Podocarpus totara, Auckland, New Zealand
Podocarpus latifolius 2c.JPG
Autor: Consultaplantas, Licencja: CC BY-SA 4.0
Jardín Botánico de Barcelona.
Podocarpus elatus foliage & cones.JPG
Podocarpus elatus foliage & cones. Chatswood West, NSW, Australia
Podocarpus elongatus, naalde, Manie van der Schijff BT, a.jpg
Autor: JMK, Licencja: CC BY-SA 3.0
Foliage of Breede river yellowwood at the Manie van der Schijff Botanical Garden at the University of Pretoria.
Podocarpus macrophyllus (seed s4).jpg
Autor: Alpsdake, Licencja: CC BY-SA 4.0
Podocarpus macrophyllus var. maki, cultivated, in Japan.