Zatoka Kalifornijska

Zatoka Kalifornijska
Morze Cortéza
Ilustracja
Państwo

 Meksyk

Lokalizacja

Ocean Spokojny

Powierzchnia

177 000[1] km²

Wymiary

1240 × 153 (średnio) km

Głębokość
• maksymalna


>3000 m

Cieki wodne uchodzące

Kolorado, Rio Fuerte, Mayo, Sinaloa, Sonora, Yaqui

Miejscowości nadbrzeżne

La Paz, Guaymas

Wyspy

Angel de la Guarda, Tiburón

Mapka zatoki
Zatoka Kalifornijska (jasnoniebieski kolor)
Położenie na mapie Ameryki Północnej
Mapa konturowa Ameryki Północnej, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zatoka Kalifornijska”
Ziemia28°00′N 112°00′W/28,000000 -112,000000

Zatoka Kalifornijska (Morze Cortéza, hiszp. Golfo de California lub Mar de Cortés[2], ang. Gulf of California lub Sea of Cortés) – duża i wąska zatoka leżąca na wschodnim Pacyfiku, rozpościerająca się wzdłuż północno-zachodniego wybrzeża Meksyku. Od zachodu zamyka ją górzysty Półwysep Kalifornijski, a od wschodu kontynentalne wybrzeże meksykańskie.

Geografia

Zatoka ma 1240 km długości[1], a jej średnia szerokość sięga 153 km (u wyjścia 320 km). Ogólna powierzchnia wynosi 177 tys. km²[3]. Można ją podzielić na dwie części, które oddziela od siebie zwężenie wyznaczone przez wyspy Angel de la Guarda i Tiburón. Północna część jest stosunkowo płytka, głębokość rzadko przekracza tu 180 m. W południowej części występuje kilka obniżeń, najgłębsze z nich ma ponad 3292 m[1]. Występują tu jedne z największych pływów na Ziemi – na północnym krańcu poziom wody w zatoce może podnieść się aż o 9 metrów[3]. Wpadają do niej rzeki: Kolorado (poprzez deltowate ujście u podnóża Zatoki) oraz Rio Fuerte, Mayo, Sinaloa, Sonora, Yaqui z nadbrzeżnej wschodniej równiny. Główne porty morskie leżące nad jej brzegami to: La Paz na Półwyspie Kalifornijskim i Guaymas po drugiej wschodniej stronie Zatoki.

Fauna

Spotyka się tu ponad 890 gatunków ryb, z których ok. 90 to endemity, toteż zatoka jest swoistym laboratorium do badań podmorskiego życia. Znajdują się tu bogate w ryby (m.in. tuńczyki i sardynki) oraz skorupiaki (krewetki) łowiska. Na południowo-zachodnim wybrzeżu poławia się perły. Ponadto występują tu okresowo liczne migrujące gatunki ssaków morskich, takich jak chociażby: humbaki. Spotyka się też żółwie morskie. Występuje tu także nieuchwytny morświn nazywany po hiszpańsku vaquita, czyli „krówka” – odkryty w 1958 roku gdy na plaży Półwyspu Kalifornijskiego znaleziono trzy czaszki tych zwierząt. W południowym rejonie zatoki w rowie tektonicznym Guaymas – mającym prawie 2000 metrów głębokości – żyją organizmy czerpiące energię z siarkowodoru, wydobywającego się z wylotów hydrotermalnych. Należą do nich między innymi kolonie rurkoczułkowców. Oprócz rybołówstwa przemysłowego region ten jest „mekką” wędkarzy sportowych.

Historia

Zatoka została odkryta dla Europejczyków w 1532, przez ekspedycję pod dowództwem Nuñeza de Guzmána, którą wysłał Hernán Cortés. Początkowo Hiszpanie nie zdawali sobie sprawy, iż akwen ten jest zatoką. Trzy lata później sam Cortés poprowadził drugą wyprawę w ten rejon, tym razem przekroczono Zatokę i udano się na Półwysep Kalifornijski. Ale dopiero w 1539 ostatecznie potwierdzono, iż Półwysep Kalifornijski nie jest wyspą (dzięki ekspedycji Francisco Uloy). Francisco Uloa nazwał Zatokę Mar Bermejo („Morze Cynobrowe”) ze względu na dużą ilość czerwonego planktonu obecnego w jej wodach[4]. Natomiast badacz oceanów Jacques-Yves Cousteau ze względu na czystość akwenu i niezwykłej bioróżnorodności nazwał ją „akwarium świata”[5].

Przypisy

  1. a b c Encyklopedia Gazety Wyborczej. T. 7. Wydawnictwo Naukowe PWN, Kraków 2005, s. 800. ISBN 83-89651-42-4.
  2. Gulf of California, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2014-09-25] (ang.).
  3. a b Rebekah K. Nix: The Gulf of California, A Physical, geological & biological study. The University of Texas at Dallas. [dostęp 2014-09-25].
  4. R.C. Brusca: Names for the Gulf of California. 2018. [dostęp 2021-02-04]. (ang.).
  5. Protection and sustainable use of marine and coastal biodiversity in the Gulf of California. Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH. [dostęp 2014-09-25]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

North America laea relief location map.jpg
Autor: Uwe Dedering, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of North America.
  • Projection: Lambert azimuthal equal-area projection.
  • Area of interest:
  • N: 90.0° N
  • S: 5.0° N
  • W: -140.0° E
  • E: -60.0° E
  • Projection center:
  • NS: 47.5° N
  • WE: -100.0° E
  • GMT projection: -JA-100/47.5/20.0c
  • GMT region: -R-138.3726888474925/-3.941007863604182/2.441656573833029/50.63933645705661r
  • GMT region for grdcut: -R-220.0/-4.0/20.0/90.0r
  • Relief: SRTM30plus.
  • Made with Natural Earth. Free vector and raster map data @ naturalearthdata.com.
Gulf of California.jpg
Baja peninsula (Mexico) 250m, en:Gulf of California