Zatoka Rekina

Zatoka Rekina
Shark Bay
Ilustracja
Zatoka Rekina, zdjęcie satelitarne
Państwo

 Australia

Stan

 Australia Zachodnia

Lokalizacja

Ocean Indyjski

Mapka zatoki
Położenie Zatoki Rekina
Położenie na mapie Australii Zachodniej
Mapa konturowa Australii Zachodniej, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Zatoka Rekina”
Położenie na mapie Australii
Mapa konturowa Australii, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Zatoka Rekina”
Ziemia25°30′S 113°30′E/-25,500000 113,500000
Zatoka Rekina[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo

 Australia

Typ

przyrodniczy

Spełniane kryterium

VII, VIII, IX, X

Numer ref.

578

Region[b]

Azja i Pacyfik

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1991
na 15. sesji

  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO
Zuytdorp Cliffs
(c) Photographs by JarrahTree...commons.wikimedia.org, CC BY 2.5 au
Steep Point
Shell Beach
(c) Mark O'Neil, CC BY 2.5
Delfiny w Monkey Mia
Stromatolity w rezerwacie Hamelin Pool Marine Nature Reserve
Tabliczka Dirka Hartoga w Rijksmuseum

Zatoka Rekina (ang. Shark Bay)[1] – duża, stosunkowo płytka zatoka Oceanu Indyjskiego, wcinająca się w wybrzeże Australii w miejscu najbardziej wysuniętym na zachód. Położona jest ok. 800 km na północ od miasta Perth, w pobliżu Denham. Na północnym krańcu zatoki leży miejscowość Carnarvon.

Zatoka Rekina przyciąga tłumy turystów – rokrocznie przeszło 120 tysięcy.

W 1991 roku zatoka została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Nazwa

Nazwę „Zatoka Rekina” nadał zatoce brytyjski żeglarz i odkrywca William Dampier (1651–1715), który przybył do zatoki 17 sierpnia 1699 roku na pokładzie HMS Roebuck[2]. Dampier zakotwiczył pomiędzy wyspą Dirk Hartog a półwyspem Peron, gdzie zauważył ogromne skupisko rekinów i od nich nazwał wody zatoki[2].

Geografia

Zatoka wcina się w wybrzeże Australii w miejscu najbardziej wysuniętym na zachód[3]. Położona jest ok. 800 km na północ od miasta Perth[3]. Linia brzegowa zatoki o długości ponad 1500 km ma kształt litery „w”[3][4]. Zatoka rozciąga się pomiędzy dwoma półwyspami – Peron (ang. Peron Peninsula) a Edel Land (ang. Edel Land Peninsula)[5], obejmuje dwie płytkie zatoki z licznymi wyspami, ograniczone od północnego zachodu wyspami Dirk Hartog, Bernier Island i Dorre Island[4]. Najbardziej wysunięty na zachód punkt półwyspu Edel Land – Steep Point – jest zarazem najdalej na zachód wysuniętym punktem lądu stałego kontynentu australijskiego[6]. Zatoka ma powierzchnię 13 tys. km², a jej średnia głębokość wynosi 9 m[7]. Region zatoki obejmuje obszar 2,2 miliona ha[4].

Wyspy

Poniższa lista bazuje na danych pozyskanych z serwisu „Place Names Search”[8]:

ZdjęcieWyspaWspółrzędneOpis
Ant Island26°09′47″S 113°26′32″E/-26,163056 113,442222
Babbage Island24°52′39″S 113°37′57″E/-24,877500 113,632500
Baudin Island26°30′54″S 113°38′55″E/-26,515000 113,648611
Bernier Island24°50′57″S 113°08′14″E/-24,849167 113,137222
Boora Island24°45′25″S 114°11′45″E/-24,756944 114,195833
Charles Island26°22′03″S 113°34′07″E/-26,367500 113,568611
Cape Inscription Lighthouse.jpgDirk Hartog25°50′36″S 113°03′18″E/-25,843333 113,055000
Dorre Island25°03′26″S 113°06′04″E/-25,057222 113,101111
Double Island26°24′57″S 113°36′59″E/-26,415833 113,616389
Eagle Island26°05′40″S 113°34′30″E/-26,094444 113,575000
Egg Island25°54′34″S 113°09′20″E/-25,909444 113,155556
Faure Island25°51′22″S 113°53′35″E/-25,856111 113,893056
Freycinet Island26°24′26″S 113°37′00″E/-26,407222 113,616667
Friday Island26°06′09″S 113°24′09″E/-26,102500 113,402500
Hutchison Islands26°06′47″S 114°14′05″E/-26,113056 114,234722
Kangaroo Island26°19′09″S 113°29′58″E/-26,319167 113,499444
Koks Island24°45′02″S 113°09′33″E/-24,750556 113,159167
Lefebre Island26°13′50″S 113°30′25″E/-26,230556 113,506944
Mary Anne Island26°29′06″S 113°40′59″E/-26,485000 113,683056
Meade Island26°00′05″S 113°11′57″E/-26,001389 113,199167
North Guano Island26°31′59″S 113°41′25″E/-26,533056 113,690278
North Kangaroo Island26°17′57″S 113°30′11″E/-26,299167 113,503056
Pelican Island25°51′12″S 114°00′48″E/-25,853333 114,013333
Parrot Island26°24′45″S 113°30′09″E/-26,412500 113,502500
Salutation Island26°32′22″S 113°45′56″E/-26,539444 113,765556
Slope Island26°05′27″S 113°24′45″E/-26,090833 113,412500
Smith Islands26°35′20″S 113°43′35″E/-26,588889 113,726389
South Guano Island26°32′45″S 113°41′26″E/-26,545833 113,690556
Sunday Island26°07′32″S 113°14′06″E/-26,125556 113,235000
Three Bays Island26°33′15″S 113°38′46″E/-26,554167 113,646111
Unknown Island26°23′16″S 113°22′16″E/-26,387778 113,371111
White Island26°26′38″S 113°45′41″E/-26,443889 113,761389
Whitlock Island24°53′14″S 113°38′44″E/-24,887222 113,645556
Whitmore Island24°52′00″S 113°37′20″E/-24,866667 113,622222
Wilds Island26°27′06″S 113°36′54″E/-26,451667 113,615000
Wilson Island26°09′55″S 113°39′33″E/-26,165278 113,659167

Klimat

Zatoka Rekina leży w strefie klimatu podzwrotnikowego, lata są gorące i suche a zimy łagodne[9]. Najzimniejszym miesiącem jest lipiec a najcieplejszym luty[9]. Największe opady notowane są w czerwcu a najsilniejsze wiatry występują latem w grudniu i styczniu[10].

Średnia temperatura i opady dla Shark Bay Airport (koło Denham, 25°53′36″S 113°34′36″E/-25,893333 113,576667)
MiesiącStyLutMarKwiMajCzeLipSieWrzPaźLisGruRoczna
Średnie temperatury w dzień [°C]34.034.934.131.127.323.922.724.125.928.330.332.329,1
Średnie dobowe temperatury [°C]27.828.727.724.820.917.816.617.619.321.924.026.022,8
Średnie temperatury w nocy [°C]21.622.421.218.414.511.710.511.112.715.417.719.716,4
Opady [mm] 8.422.919.98.724.046.530.620.79.64.62.18.9209
Średnia liczba dni z opadami1.72.11.72.76.49.110.19.35.52.71.61.154,0
Źródło: Bureau of Meteorology[11] (liczba dni z opadami dla wartości 0,1 mm, 34 m n.p.m., 5 km od oceanu, 2000-2018)

Flora i fauna

Zatoka Rekina to największe na Ziemi skupisko łąk podwodnych o łącznej powierzchni ponad 4000 km²[7]. Z 60 znanych gatunków trawy morskiej, 12 występuje w Zatoce Rekina, przy czym najbujniej rośnie tu Amphibolis antarctica (3700 km²), Halophila ovalis (500 km²) i Posidonia australis (200 km²)[12]. Płycizna Wooramel Seagrass Bank (1030 km²) ciągnie się przez 130 km wzdłuż wschodniego brzegu zatoki od Gladstone do Carnarvon i jest największą na świecie[12].

Łąki są siedliskiem rekordowej liczby gatunków zwierząt, m.in. diugoni zielonych, butlonosów oraz kilkunastu gatunków rekinów (m.in. żarłacza tygrysiego i rekina wielorybiego).

Wody zatoki charakteryzują się wysokim zasoleniem – w większości ok. 1.5 raza wyższym niż zasolenie otwartego oceanu, przy czym zasolenie wody L’haridon Bight i Hamelin Pool jest wyższe dwukrotnie[13]. W wysoce zasolonych wodach Hamelin Pool występują licznie stromatolity[13]. Zarówno w L’haridon Bight jak i w Hamelin Pool występuje Fragum erugatum (pot. ang. Hamelin cockle, cardiid cockle lub heart cockle[14]) z rodzaju sercówkowatych[13]. Ich puste muszelki tworzą unikalne białe plaże, m.in. Shell Beach rozciągającą się przez 60 km i miejscami tworząca warstwę grubą na 10 m i na kilometr szeroką[14]. Tam gdzie depozyty muszelek uległy kompresji, utworzyły się skały wapienne – muszlowce[14].

Plaża Monkey Mia w pobliżu miejscowości Denham to jedno z nielicznych miejsc na świecie, gdzie żyjące na swobodzie delfiny butelkonose podpływają do stojących na brzegu ludzi[15][16]. Prawie codziennie między godziną 7:45 a 12:00 na plażę przypływa pięć samic z małymi i są karmione przez strażników z Departamentu ds. Parków i Dzikiej Przyrody (ang. Department Parks and Wildlife (DPaW)), którym mogą asystować turyści[17]. Od 1984 roku delfiny z Monkey Mia są przedmiotem nieprzerwanych obserwacji i badań biologów z wielu krajów[15][16] – są to najdłużej prowadzone nieprzerwane badania delfinów butelkonosych na świecie[16].

Historia

Tereny wokół zatoki zostały zasiedlone przez Aborygenów ok. 30 tys. lat temu[18]. Badania archeologiczne wykazały istnienie dwóch najstarszych śladów bytności człowieka w tym samym miejscu, niedaleko od Eagle Bluff – z okresu plejstocenu 30–18 tys. lat temu oraz z okresu holocenu 7–6 tys. lat temu[18]. Inne ślady z terenów Eagle Bluff i Zuytdorp Cliffs pochodzą sprzed 4600 lat, a z terenów Monkey Mia i Useless Loop, sprzed 2300 lat[18]. Przyjmuje się, że osadnictwo uzależnione było od zmiennych warunków klimatycznych i związanych z tym zmian w poziomie morza[18].

Pierwszym Europejczykiem, który zszedł na ląd zachodniego wybrzeża Australii, był holenderski kupiec, i żeglarz Dirk Hartog (1580–1621). W 1615 roku Hartog został zatrudniony przez Holenderską Kompanię Wschodnioindyjską (hol. Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC)), która w 1616 powierzyła mu dowództwo statku Eendracht (pol. jedność) wchodzącego w skład floty płynącej z Holandii do Holenderskich Indii Wschodnich[19]. Podczas burzy statek Hartoga odłączył się od pozostałych jednostek, samodzielnie dopłynął do Przylądka Dobrej Nadziei, skąd udał się w dalszą drogę do Batawii[19]. Podczas rejsu Hartog wykorzystywał silne wiatry zachodnie występujące w pasie wód na półkuli południowej, tzw. Ryczące Czterdziestki[20]. Pas ten został wcześniej uznany przez holenderskiego nawigatora Hendrika Brouwera za najszybszą drogę na Jawę i za jego radą VOC zalecało swoim statkom żeglugę na wschód przez Ocean Indyjski ok. 1000 mil holenderskich (ok. 7400 km), a następnie zwrot na północ w kierunku Cieśniny Sundajskiej. Ponieważ nie można było wtedy dokładnie określić długości geograficznej, często zdarzało się, że statki żeglowały zbyt daleko na wschód, docierając do zachodnich wybrzeży Australii, dokonując przypadkowych odkryć geograficznych[21].

25 października 1616 Hartog natknął się na szerokości ok. 26°S na liczne niezamieszkane wyspy[19]. Zszedł na wyspę – nazywaną później jego imieniem Dirk Hartog[19]. Na jej przylądku Cape Inscription, Hartog zostawił tabliczkę z pewteru, upamiętniającą jego wizytę[2]. W 1697 roku flamandzki odkrywca Willem de Vlamingh wylądował na wyspie Dirk Hartog, odnalazł tabliczkę i zamienił ją na nową, umieszczając oryginalny tekst Hartoga oraz dodając swój własny[22][2].

17 sierpnia 1699 roku przybył do zatoki na pokładzie HMS Roebuck brytyjski żeglarz i odkrywca William Dampier (1651–1715), który zakotwiczył pomiędzy wyspą Dirk Hartog a półwyspem Peron, gdzie zauważył ogromne skupisko rekinów i od nich nazwał wody zatoki[2]. Dampier prowadził intensywne obserwacje flory i fauny, zbierając jej okazy i sporządzając wiele opisów przyrodniczych[2].

W 1772 roku francuski żeglarz i odkrywca Francois de St Alouarn (1738–1772) wylądował na wyspie, roszcząc prawo do Australii dla Francji[2]. Francuska wyprawa naukowa Nicolasa Baudina (1754–1803) przybyła do Zatoki Rekina w 1801 i ponownie w 1803 roku[2]. Ekspedycja spędziła w zatoce w sumie 70 dni, dokonując wielu odkryć i nadając wiele nazw geograficznych[2]. Podczas pierwszego pobytu odnalazła tabliczkę de Valmingha[23]. Baron Emanuel Hamelin, szyper Naturaliste (jednego z dwóch statków ekspedycji – drugim był statek Geographe[2]), kazał zamontować tabliczkę na nowym paliku[23]. Louis de Freycinet, młodszy oficer na statku Hamelina uważał jednak, że tabliczka może ulec zniszczeniu i powinna trafić do francuskiego muzeum. Kiedy sam objął dowództwo statku Uranie i przypłynął tu ponownie w 1818 roku zabrał tabliczkę do Paryża[24]. Rząd francuski zwrócił tabliczkę Australii w 1947 roku[25].

W latach 1821–1822 rozpoznanie zatoki prowadził admirał Phillip Parker King (1791–1856), który odnalazł palik Hamelina i wyrył na nim swoje nazwisko[2]. Tabliczka Hartoga znajduje się w Rijksmuseum w Amsterdamie, tabliczka de Valmingha i palik Hamelina z nazwiskiem Kinga w Muzeum Morskim Zachodniej Australii w Perth[2].

Pierwszą mapę zatoki sporządził w 1858 roku kapitan floty brytyjskiej Henry Mangles Denham (1800–1887), który wyrył napis „Denham; Herald 1858” na 20-metrowym klifie wapiennym w Eagle Bluff[2].

Pierwsi europejscy osadnicy zaczęli osiedlać się nad zatoką w połowie XIX wieku[26]. Zajmowali się głównie pozyskiwaniem guana, poławianiem pereł i pasterstwem[26].

Przy pozyskiwaniu guana pracowali skazańcy[27]. Pokłady guana były eksploatowane na 13 wyspach w zatoce Henri Freycinet Harbour, m.in. na wyspach Smith Islands, Sunday Island, Eagle Island oraz South Guano Islands i North Guano Islands[27].

W latach 50. XIX wieku rozpoczęto masowy połów małży Pinctada albina z uwagi na znajdowane w nich drobne perły, dobrze sprzedające się na rynku azjatyckim, i przydatność ich muszli do produkcji guzików[28]. Zatoka przeżyła „gorączkę pereł” porównywalną z gorączkami złota[28]. Początkowo małże były zbierane ręcznie w czasie odpływu lub przez nurków, jednak z czasem zastosowano przemysłowe metody łowienia przy pomocy koszów ciągniętych za statkami po dnie morskim. W 1873 roku ok. 80 takich statków poławiało małże w wodach zatoki[28]. Następnie kobiety i dzieci oddzielały niejadalne mięso małży od muszli, wrzucając je do beczek wystawianych na słońce i podgrzewanych, tak, by perły opadły na dno[28]. Szacuje się, że na każde 100 małży znajdowano 2–3 perły[28]. Muszle sortowano, najlepsze eksportowano do Europy, a te gorszej jakości używano do utwardzania nawierzchni dróg[28].

Współcześnie mieszkańcy regionu znajdują zatrudnienie przede wszystkim w turystyce[26].

W 1991 roku Zatoka Rekina została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO[29] a w 2006 roku miejsce lądowania Hartoga na wyspie zostało wpisane na listę narodowego dziedzictwa Australii[30].

Wraki statków

W płytkich i zdradliwych wodach zatoki zatonęło wiele statków, m.in.[31].

Rok
zatonięcia		Miejsce
zatonięcia		StatekOpis
1712Zuytdorp CliffsZuytdorpZuytdorp należał do Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjską (hol. Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC)) i zatonął podczas rejsu z Holandii do Batawii[31][32]. Statek transportował głównie monety (248 000 srebrnych monet[33]) i ołów[31]. W 1834 roku Aborygeni poinformowali osadników w Perth o wraku na północ od miasta[32]. Osadnicy zorganizowali wówczas ekspedycję ratunkową, nie znajdując żadnych rozbitków[32]. Wiele przedmiotów z zatoniętego statku znaleziono w 1927 roku na sąsiednim brzegu a w 1954 roku, po zbadaniu pozostałości na brzegu, zaczęto przypuszczać, że część załogi zdołała się uratować i znaleźć miejsce wśród Aborygenów[32]. W 1964 roku dokonano pierwszego rozpoznania podwodnego wraku[32]. W 1969 roku wrakiem zaopiekowało się Muzeum Zachodniej Australii[32]. W 1992 roku 59 tys. ha otaczających wrak ustanowiono rezerwatem przyrody[33].
1839Ganthaume BayPaul PryJeden z trzech statków wielorybniczych biorących udział w wyprawie George'a Greya (1812–1898) po wodach przybrzeżnych Zachodniej Australii[34]. Grey wraz z załogą zeszli na ląd Bernier Island, a dwa później sztorm zepchnął statek Paul Pry na plażę, a wielka fala przełamała go na pół[34].
1841Zatoka RekinaPerseverantFrancuski statek wielorybniczy zniesiony podczas sztormu na brzeg Dirk Hartog[31]. Załoga zdołała się uratować, a rozbitkowie wyruszyli w dalszy rejs na Jawę w jednej z czterech szalup ratunkowych statku[31].
1878Levillian ShoalMacquarieBrytyjski bryg, który wskutek złej widoczności wpłynął na rafę; załoga zdołała się uratować[31].
1901Peron FlatsGudrunNorweski statek wielorybniczy w drodze z ładunkiem drewna z Bunbury do Falmouth w Anglii, zatonął pomimo remontu po sabotażu cieśli okrętowego, który celowo przedziurawił statek[35]. Drewniany galeon z wraku znajduje się w muzeum we Fremantle[31]. Wrak i tereny z nim bezpośrednio sąsiadujące tworzą rezerwat morski[31].
1902Zatoka RekinaTwo SonsKuter z ładunkiem drzewa sandałowego w drodze z Flint Cliff do Denham[31]. Pozycja wraku nie jest znana[31].
1904Przy Cape Inscription, Dirk HartogBeagle[31]
1904Przy Faure IslandSecret[31]
1909DorreGenestaStatek należący do departamentu rybołówstwa[31].
1916DorreOlive
1925Przy Półwyspie PeronTwo FriendsKuter rybacki, pozycja wraku nie jest znana[31].
1941207 km od Steep PointHMAS SydneyKrążownik lekki pływający pod banderą Royal Australian Navy. 19 listopada 1941 roku niedaleko zachodnich wybrzeży Australii napotkał zamaskowany niemiecki krążownik pomocniczy „Kormoran”[36]. Zaskoczony ogniem rajdera zatonął po walce, w której bardzo ciężko uszkodził jednostkę wroga[37]. Była to największa strata osobowa Royal Australian Navy w II wojnie światowej (załoga liczyła 645 osób, nikt nie ocalał[31])[38][39][40]. Wrak został odnaleziony w 2008 roku[31].
1941HSK KormoranNiemiecki krążownik pomocniczy zatonął po walce z HMAS Sydney[31]. Z 390 członków załogi 73 zginęło[31]. Wrak został odnaleziony w 2008 roku[31].
1958South

Passage

Era[31]

Zobacz też

  • Hamelin Coquina
  • Region Gascoyne

Przypisy

  1. ↑ Nazewnictwo Geograficzne Świata. Zeszyt 1. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, 2004, s. 106. ISBN 83-239-7552-3. [dostęp 2016-04-03]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Government of Western Australia: Shark Bay’s Early Explorers... and how Shark Bay got its name!. [dostęp 2018-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).
  3. ↑ a b c Government of Western Australia: About Shark Bay – Where is Shark Bay?. [dostęp 2018-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-25)]. (ang.).
  4. ↑ a b c Government of Western Australia: About Shark Bay – Shark Bay’s Physical Features. [dostęp 2018-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-27)]. (ang.).
  5. ↑ Nazewnictwo Geograficzne Świata. Zeszyt 1. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych, 2004, s. 108. ISBN 83-239-7552-3. (pol.).
  6. ↑ Government of Western Australia: About Shark Bay – Steep Point and Edel Land. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  7. ↑ a b UNESCO: Wordl Heritage Nomination – IUCN summary 578: Shark Bay (Australia). [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  8. ↑ Geoscience Australia: Place Names Search. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  9. ↑ a b Government of Western Australia: Climate. [dostęp 2018-06-11]. (ang.).
  10. ↑ Australian Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations: Shark Bay Airport. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  11. ↑ Bureau of Meteorology: Climate statistics for Australian locations. Carnarvon Airport.
  12. ↑ a b Government of Western Australia: Fact sheet – Seagrasses of Shark Bay. [dostęp 2018-06-11]. (ang.).
  13. ↑ a b c Government of Western Australia: Geology. [dostęp 2018-06-11]. (ang.).
  14. ↑ a b c Government of Western Australia: Nature Fact Sheets - Hamelin Cockle. [dostęp 2018-06-11]. (ang.).
  15. ↑ a b Shark Bay Dolphin Project: strona oficjalna. [dostęp 2016-04-05]. (ang.).
  16. ↑ a b c Government of Western Australia: Nature Fact Sheets - Bottlenose Dolphin. [dostęp 2018-06-11]. (ang.).
  17. ↑ Shark Bay Dolphin Project: The Dolphins of Monkey Mia Beach. [dostęp 2016-04-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-25)]. (ang.).
  18. ↑ a b c d Government of Western Australia: About Shark Bay – Aboriginal Occupation of Shark Bay. [dostęp 2018-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-27)]. (ang.).
  19. ↑ a b c d Phillip E. Playford: Dirk Hartog (nota biograficzna). W: Australian Dictionary of Biography. T. suplement. Melbourne University Press, 2005, s. 167-168. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  20. ↑ Margo Neale: Strangers on the Shore. UNSW Press. ISBN 978-1-876944-88-9. [dostęp 2016-04-03].
  21. ↑ Narodowa Biblioteka Australii: South Land to New Holland: Dutch Charting of Australia 1606–1756. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  22. ↑ R.H. Major: Early Voyages to Terra Australis, now called Australia. Londyn: 1859, s. xxxii. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  23. ↑ a b R.H. Major: Early Voyages to Terra Australis, now called Australia. Londyn: 1859, s. xxxiii. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  24. ↑ Alan Day: The A to Z of the Discovery and Exploration of Australia. Scarecrow Press, 2009, s. 82. ISBN 978-0-8108-6326-2. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  25. ↑ Australian Government, Department of Environement: National Heritage Places - Dirk Hartog Landing Site 1616 - Cape Inscription Area. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  26. ↑ a b c Government of Western Australia: Shark Bay's History - European History – Settlement History. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  27. ↑ a b Government of Western Australia: Shark Bay's History - European History – Settlement History – Guano Mining. [dostęp 2018-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-27)]. (ang.).
  28. ↑ a b c d e f Government of Western Australia: Shark Bay's History - European History – Settlement History – Pearling Industry. [dostęp 2018-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-27)]. (ang.).
  29. ↑ UNESCO: Shark Bay, Western Australia. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  30. ↑ Australian Government, Department of Environement: Dirk Hartog Landing Site 1616 - Cape Inscription Area, Dirk Hartog Island, WA, Australia. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  31. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Government of Western Australia: Shipwrecks. [dostęp 2018-06-11]. (ang.).
  32. ↑ a b c d e f Western Australian Museum: Zuytdorp (1712/06). [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  33. ↑ a b Government of Western Australia: Fact sheet – Zuytdorp Shipwreck. [dostęp 2018-06-11]. (ang.).
  34. ↑ a b Western Australian Museum: Two Whaleboats Grey expedition (1839/03/31). [dostęp 2016-04-03]. (ang.).
  35. ↑ Government of Western Australia: Fact sheet – Gudrun Shipwreck. [dostęp 2018-06-11]. (ang.).
  36. ↑ Andrzej Perepeczko: Burza nad Atlantykiem. Tom II. s. 360.
  37. ↑ Andrzej Perepeczko: Burza nad Atlantykiem. Tom II. s. 361.
  38. ↑ Aleksandr Mitrofanov: Sydney versus Kormoran. s. 25–40. (ang.).
  39. ↑ Jonathan King: Great Battles in Australian History. s. 243. (ang.).
  40. ↑ Justin Ewers: What Really Happened to the HMAS Sydney?. s. 10–11. (ang.).
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Australii

Flag of UNESCO.svg

Kulturowe
Przyrodnicze
Mieszane

Australia

Media użyte na tej stronie

Redirect arrow without text.svg
Redirect arrow, to be used in redirected articles in Wikipedias written from left to right. Without text.
Shark Bay Phytoplankton in Bloom.jpg
Phytoplankton in Bloom. NASA’s Terra satellite captured this image of phytoplankton in bloom in Australia’s Shark Bay on November 6, 2004.
Ac dirkhartogplate.jpg
photo by Adam Carr - en:Hartog Plate or Dirk Hartog's Plate is either of two plates, although primarily the first, which were left on Dirk Hartog Island during a period of European exploration of the western coast of Australia prior to European settlement there. The first plate, left by Dutch explorer Dirk Hartog is the oldest-known artifact of European exploration in Australia still existent and is therefore evidence of the first confirmed visit by Europeans.
Australia Western Australia relief location map.png
Autor: Tentotwo, Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief location map of Western Australia, Australia

Equidistant cylindrical projection, latitude of true scale 24.62° S (equivalent to equirectangular projection with N/S stretching 110 %). Geographic limits of the map:

  • N: 13.2° S
  • S: 35.5° S
  • W: 112.5° E
  • E: 129.5° E
Australia relief map.jpg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Relief map of Australia, including the borders of the states of the Commonwealth of Australia
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Shark Bay.svg
Autor:
Twórcy OpenStreetMap
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Ta mapa została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Monkeymia.jpg
(c) Mark O'Neil, CC BY 2.5
The daily feeding of bottlenose dolphins at Monkey Mia, Western Australia.
Steep point from north east.jpg
(c) Photographs by JarrahTree...commons.wikimedia.org, CC BY 2.5 au
w:Steep Point in w:Shark Bay region of w:Western Australia, the western most point of the Australian mainland, taken from the north east