Zatrucie alkoholem metylowym

Efekt toksyczny alkoholu
ICD-10T51
T51.1Metanol
Zatrucie alkoholem
DSM-IV303.00

Zatrucie alkoholem metylowymzatrucie organizmu powstające na skutek spożycia metanolu (alkoholu metylowego). Do części zatruć dochodzi pomyłkowo, ponieważ własności organoleptyczne (konsystencja, smak i zapach) alkoholu metylowego i etylowego są podobne.

Metanol wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego oraz przez drogi oddechowe. Po dostaniu się do krwi trafia do tkanek i kumuluje się w narządach najbardziej uwodnionych, jak gałka oczna. Nie jest całkowicie spalany w organizmie człowieka, a w wyniku jego bardzo szybkiego metabolizowania powstają dwa szkodliwe produkty: formaldehyd i kwas mrówkowy. Po około 2 godzinach od wchłonięcia metanol nie występuje prawie wcale we krwi, natomiast w organizmie obecne jest wysokie stężenie kwasu mrówkowego[1].

Większość metanolu jest wydalana z moczem w postaci metabolitów, niewielka ilość także przez drogi oddechowe wraz z powietrzem wydechowym.

Toksyczność

Metanol jest głównie toksyczny pośrednio. Toksyczne są przede wszystkim jego metabolity (aldehyd i kwas mrówkowy). Uszkadzają one bezpośrednio komórki, denaturując białka, działają też szkodliwie na nerwy (szczególnie nerw wzrokowy). Toksyczność metanolu dotyczy zatem przede wszystkim ośrodkowego układu nerwowego, a także nerek, wątroby i serca. W oku, poza nerwem wzrokowym, uszkadzana jest także siatkówka. Oprócz tego kwas mrówkowy powoduje powstanie kwasicy metabolicznej[1].

Najniższa zanotowana dawka śmiertelna (LDLo) alkoholu metylowego dla człowieka to 143 mg/kg[2], a LD50 dla szczurów wynosi 1,2[2]–5,6[3] g/kg (doustnie). Ze względu na metabolizowanie do kwasu mrówkowego utrata wzroku może nastąpić już przy znacznie mniejszej dawce tego alkoholu[1].

Fazy zatrucia metanolem

  1. Faza narkotyczna – działanie zbliżone do działania etanolu, nie ma jeszcze toksycznych metabolitów, objawy:
  2. Faza kwasicza – powstający kwas mrówkowy powoduje kwasicę metaboliczną, objawy:
  3. Faza uszkodzenia OUN – uszkodzenie nerwów, objawy:
    • zaburzenia widzenia, problemy z ostrością widzenia
    • rozkojarzenie motoryczne
    • pobudzenie, a później zaburzenia świadomości do śpiączki włącznie
    • w końcowym stadium zniesienie odruchów fizjologicznych i porażenie ośrodka oddechowego.

Do zgonu może dojść już po kilku godzinach od wypicia większej ilości metanolu.

Jeżeli osoba zatruta przeżyje ten okres, a kwasica zostanie wyrównana, dochodzi do powikłań takich jak całkowita ślepota (pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego), ostra niewydolność nerek, uszkodzenia wątroby i mięśnia sercowego.

Leczenie

Pierwsza pomoc według karty charakterystyki (MSDS) metanolu (dla osoby przytomnej)[3]:

  • wywołać w dowolny sposób wymioty;
  • podać ok. 100 ml etanolu 40% (zapobiega dalszemu wchłanianiu się metanolu i spowalnia jego metabolizm);
  • zabezpieczyć funkcje życiowe;
  • wezwać pogotowie ratunkowe.

Pierwsza pomoc, wersja alternatywna[4]:

  • wywoływanie wymiotów;
  • podanie do 4 g wodorowęglanu sodu co pół godziny;
  • zabezpieczenie funkcji życiowych;
  • natychmiastowa pomoc specjalistyczna, medyczna.

Leczenie szpitalne:

  • zwalczanie kwasicy metabolicznej – podawanie wodorowęglanu sodu pod kontrolą badania gazometrycznego;
  • przeprowadzenie hemodializy w celu usunięcia metanolu z krwiobiegu;
  • podawanie rozcieńczonego roztworu etanolu dożylnie w postaci kroplówki w celu zapobiegania gromadzenia się toksycznych metabolitów metanolu.

Alkohol etylowy (etanol) oraz fomepizolodtrutkami swoistymi w leczeniu zatrucia metanolem.

Zobacz też

Przypisy

  1. a b c Zofia Olszowy, Joanna Nowicka, Stanisława Kabiesz-Neniczka: Znaczenie diagnostyczne oznaczania kwasu mrówkowego w zatruciu alkoholem metylowym. Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. [dostęp 2015-04-09].
  2. a b Metanol. Karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich dla Polski.
  3. a b Methanol Material Safety Data Sheet (ang.). Purification Technologies, Inc..
  4. Domowy poradnik medyczny. K. Janicki (red.). Warszawa: PZWL, 1990. ISBN 83-200-1175-2.

Bibliografia

  • Toksykologia. Podręcznik dla studentów, lekarzy i farmaceutów. Witold Seńczuk (red.). Wyd. IV. Warszawa: PZWL, 2002. ISBN 83-200-2648-2.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.