Zatrucie glikolem etylenowym

Efekt toksyczny rozpuszczalników organicznych
Ilustracja
Próbka glikolu etylenowego.
ICD-10T52
T52.3Glikole

Zatrucie glikolem etylenowym − zatrucie spowodowane przez niezamierzone (przypadkowe) lub zamierzone (w celach samobójczych) wypicie glikolu etylenowego, będącego składnikiem m.in. odmrażaczy, farb oraz płynów chłodzących (Borygo)[1][2][3][4].

Patogeneza

Glikol etylenowy ulega w organizmie metabolizowaniu przez dehydrogenazę alkoholową[4][5][6]. Ten związek chemiczny sam w sobie nie jest toksyczny, ale jego produktami przemiany są: aldehyd glikolowy, kwas glikolowy, kwas glioksalowy, a także kwas szczawiowy[7][4][8][5]. Są one toksynami, które prowadzą do rozwoju ciężkiej kwasicy metabolicznej, a także uszkodzenia nerek, serca i ośrodkowego układu nerwowego[7][4].

Średnia dawka śmiertelna glikolu etylenowego to około 70–100 ml[4].

Objawy i przebieg

Glikol etylenowy szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, a słabo innymi drogami[4][5]. Początkowe objawy zatrucia przypominają upojenie alkoholowe, później dołączają się bóle brzucha, nudności, wymioty, oddech Kussmaula[4]. Pojawiają się zaburzenia świadomości (ze śpiączką włącznie), zaburzenia rytmu serca, niedociśnienie tętnicze, narastająca hipokalcemia (która prowadzi do wystąpienia tężyczki) oraz skąpomocz przechodzący w bezmocz, będący objawem ostrego uszkodzenia nerek[4]. Rzadko występują drgawki, a jeszcze rzadziej stan padaczkowy[2].

Leczenie

Odtrutką w zatruciach glikolem etylenowym jest alkohol etylowy oraz fomepizol[9][10]. Etanol prowadzi do nasycenia dehydrogenazy alkoholowej, a drugi związek jest jej inhibitorem, przez co blokują metabolizm glikolu etylenowego, ich stosowanie może wystarczyć do wyleczenia chorego, jeśli nie doszło do wystąpienia ciężkiej kwasicy[4][6]. Wyrównać ją można przez dożylne zastosowanie wodorowęglanu sodu[9]. W przypadku ciężkiego zatrucia należy zastosować hemodializę[9]. Stosuje się także leczenie objawowe, polegające na podtrzymywaniu funkcji życiowych i zwalczaniu współwystępujących zaburzeń[9].

Przypisy

  1. ↑ Jaya Prakash Sugunaraj i inni, Sequential episodes of ethylene glycol poisoning in the same person, „BMJ case reports”, 2017, 2017, DOI: 10.1136/bcr-2017-220108, ISSN 1757-790X, PMID: 28551601 [dostęp 2017-10-29].
  2. ↑ a b Meghan A. Jobson i inni, Clinical Features of Reported Ethylene Glycol Exposures in the United States, „PLoS ONE”, 10 (11), 2015, DOI: 10.1371/journal.pone.0143044, ISSN 1932-6203, PMID: 26566024, PMCID: PMC4643878 [dostęp 2018-01-30].
  3. ↑ Z. Forycki, P. Swica, W. Sniegocka-Wiśniewska, Acute poisonings with ethylene glycol--the liquid Borygo, „Bulletin of the Institute of Maritime and Tropical Medicine in Gdynia”, 30 (1), 1979, s. 97–102, ISSN 0324-8542, PMID: 497506 [dostęp 2018-02-03].
  4. ↑ a b c d e f g h i Szczeklik i Gajewski 2017 ↓, s. 2546.
  5. ↑ a b c David J. McQuade, Paul I. Dargan, David M. Wood, Challenges in the diagnosis of ethylene glycol poisoning, „Annals of Clinical Biochemistry”, 51 (Pt 2), 2014, s. 167–178, DOI: 10.1177/0004563213506697, ISSN 1758-1001, PMID: 24215789 [dostęp 2018-02-11].
  6. ↑ a b J. Brent, Current management of ethylene glycol poisoning, „Drugs”, 61 (7), 2001, s. 979–988, ISSN 0012-6667, PMID: 11434452 [dostęp 2018-02-11].
  7. ↑ a b Peter Mygind Leth, Markil Gregersen, Ethylene glycol poisoning, „Forensic Science International”, 155 (2-3), 2005, s. 179–184, DOI: 10.1016/j.forsciint.2004.11.012, ISSN 0379-0738, PMID: 16226155 [dostęp 2017-10-29].
  8. ↑ Jenni Viinamäki, Antti Sajantila, Ilkka Ojanperä, Ethylene Glycol and Metabolite Concentrations in Fatal Ethylene Glycol Poisonings, „Journal of Analytical Toxicology”, 39 (6), 2015, s. 481–485, DOI: 10.1093/jat/bkv044, ISSN 1945-2403, PMID: 25907169 [dostęp 2018-01-30].
  9. ↑ a b c d Szczeklik i Gajewski 2017 ↓, s. 2547.
  10. ↑ S.J. Rietjens, D.W. de Lange, J. Meulenbelt, Ethylene glycol or methanol intoxication: which antidote should be used, fomepizole or ethanol?, „The Netherlands Journal of Medicine”, 72 (2), 2014, s. 73–79, ISSN 1872-9061, PMID: 24659589 [dostęp 2018-01-30].

Bibliografia

  • Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2017. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2017, s. 2546–2547. ISBN 978-83-7430-517-4.

Star of life.svg Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Media użyte na tej stronie

Star of life.svg

The Star of Life, medical symbol used on some ambulances.

Star of Life was designed/created by a National Highway Traffic Safety Administration (US Gov) employee and is thus in the public domain.