Zatwarnica

Artykuł

49°13′32″N 22°33′5″E

- błąd

39 m

WD

49°15'N, 22°33'E, 49°13'35.65"N, 22°33'9.72"E

- błąd

19308 m

Odległość

5 m

Zatwarnica
wieś
Ilustracja
Kościół w Zatwarnicy
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

bieszczadzki

Gmina

Lutowiska

Sołectwo

Zatwarnica

Liczba ludności (2011)

205[1][2]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-713[3]

Tablice rejestracyjne

RBI

SIMC

0356346[4]

Położenie na mapie gminy Lutowiska
Mapa konturowa gminy Lutowiska, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Zatwarnica”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Zatwarnica”
Położenie na mapie powiatu bieszczadzkiego
Mapa konturowa powiatu bieszczadzkiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Zatwarnica”
Ziemia49°13′32″N 22°33′05″E/49,225556 22,551389

Zatwarnica – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Lutowiska[4][5]. Leży w dolinie potoku Głębokiego w pobliżu jego ujścia do Sanu.

Integralne części wsi Zatwarnica[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0356375Sękowiecczęść wsi
0356352Suche Rzekiczęść wsi

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego..

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Michała Archanioła w Dwerniku. We wsi jest kościół filialny pw. Dobrego Pasterza.

Historia

Wieś lokowana w latach 1551–1600 na prawie wołoskim w dobrach Kmitów, położona w ziemi sanockiej województwa ruskiego[6].

Piotr Kmita Sobieński dziedziczył Zatwarnicę do śmierci (1553), po nim bezdzietna wdowa Barbara Kmita z Herburtów. Po jej śmierci w 1580 r. brat Stanisław Herburt.

W 1588 pojawia się wzmianka o cerkwi. W 1774 wybudowano nową parafialną cerkiew greckokatolicką pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja. Prawdopodobnie na początku XIX w. parafię zlikwidowano. Ponownie erygowana w latach 30. XX wieku. Budynek cerkwi spalono w 1946 wraz z zabudową wsi.

W połowie XIX wieku właścicielami posiadłości tabularnej Zatwardnica byli Adolf, Teofila i Ludwika Jordan[7]. W 1893 właścicielem posiadłości tabularnej w Zatwarnicy był hr. Edward Mycielski[8].

W maju 1936 otwarto w Zatwarnicy most na rzece San[9]. W 1937 roku we wsi znajdowały się m.in.: cerkiew, poczta, urząd gminy, młyn wodny, tartak, gajówka. Cześć zabudowy rozmieszczona w trzech przysiółkach: Suche Rzeki na południowy zachód od centralnej części wsi, Kalinów na południe oraz Sękowiec na północny wschód (po drugiej stronie rzeki San).

13 sierpnia 1944 oddział UPA uderzył po raz pierwszy na posterunek milicji w Zatwarnicy[10]. 13 listopada 1944 sotnia UPA zamordowała 8 Polaków i powiesiła jednego Ukraińca oskarżonego o „zdradę narodu ukraińskiego”. W 1946 wieś została kompletnie spalona przez sotnię Bira, a ludność miejscowa wysiedlona w ramach wymiany ludności na radziecką Ukrainę.

Od października 1939 do sierpnia 1944 wieś była siedzibą urzędu gminy w powiecie sanockim. W okresie powojennym do 1951 roku miejscowość była siedzibą gminy Zatwarnica w powiecie leskim (województwo rzeszowskie).

W Zatwarnicy rozpoczęły działalność ośrodki wypoczynkowe, leśniczówki BdPN oraz Lasów Państwowych, sklepy. W Suchych Rzekach Terenowa Stacja Edukacji Ekologicznej BdPN, w Sękowcu domek myśliwski Nadleśnictwa Lutowiska.

Wieś na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1937 roku

Demografia

  • 1895 we wsi (wraz z przysiółkami) znajdują się 93 domy (614 mieszkańców: 568 grekokatolików, 46 żydów i 16 rzymskich katolików).
  • 1921 – 126 domów (796 mieszkańców: 681 grekokatolików, 82 żydów i 6 rzymskich katolików).
  • 1991 – 204 osoby.
  • 2004 – 238 osób.
  • 2011 – 217 osób[1][2]
  • 2020 – 205 osób[11]

Przypisy

  1. ↑ a b Wieś Zatwarnica w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-03-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-04].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1589 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ Tomasz Figlus, Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, w: Studia z Geografii Politycznej i Historycznej tom 5 (2016), s. 31.
  7. ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 258.
  8. ↑ Obwieszczenie. „Gazeta Lwowska”, s. 10, nr 264 z 19 listopada 1893. 
  9. ↑ Otwarcie mostu w Zatwarnicy. „Wschód”, s. 6, nr 11 z 10 maja 1936. 
  10. ↑ Artur Bata „Bieszczady w ogniu”, Rzeszów 1987, s. 122.
  11. ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 4 [dostęp 2022-05-20]

Bibliografia

  • Krukar, Olszański i in.: Bieszczady. Przewodnik. Wyd. XIII. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, s. 396.
  • Kryciński Stanisław: Cerkwie w Bieszczadach. Wyd. III. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2005, s. 159.
  • Mapa „Dźwiniacz Górny” 1:100 000. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1937.
  • Krukar Wojciech: Mapa turystyczna Bieszczady 1:50 000. Krosno: Ruthenus, 2013.
  • Chlebowski Bronisław red.: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. XIV. Warszawa: 1895, s. 466.

Linki zewnętrzne

Gmina Lutowiska
Wsie
Osady
Miejscowości
opuszczone
Integralne
części wsi
Nieofic. osada

Gmina Lutowiska

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Zatwarnica 1937.jpg
Autor: Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa 1937, Licencja: CC0
Wieś na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1937 roku
Zatwarnica, kościół Dobrego Pasterza (HB1).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zatwarnica, kościół Dobrego Pasterza
POL gmina Lutowiska COA.svg
Herb gminy Lutowiska