Zauropody
| Sauropoda | |
| Marsh, 1878 | |
| Okres istnienia: jura wczesna–kreda późna | |
 brachiozaur | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | archozaury |
| (bez rangi) | Ornithodira |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | zauropody |
Zauropody (Sauropoda) – infrarząd dinozaurów z rzędu dinozaurów gadziomiednicznych (Saurischia). Należały do niego największe zwierzęta lądowe, jakie kiedykolwiek stąpały po ziemi. Wszystkie były roślinożerne. Odkryto, że ostatnie z zauropodów, żyjące około 65 mln lat temu na terenie dzisiejszych Indii, mogły żywić się także trawami, na co wskazują przeprowadzone przez Caroline Stromberg i współpracowników badania skamieniałych odchodów znalezionych w Indiach. Wcześniej uważano, że trawy pojawiły się długo po wymarciu dinozaurów (w oligocenie)[1].
Zauropody miały małe głowy na bardzo długich szyjach i długie ogony jako przeciwwagę dla ich szyj. Zęby stępione słupkowate lub łopatkowate, najczęściej rzadko rozmieszczone. Zwierzęta te zwykle poruszały się stosunkowo powoli na czterech grubych, słupowatych, pięciopalczastych nogach o palcach silnie skróconych z tępymi pazurami występującymi tylko na 1 palcu przednich kończyn oraz 1, 2 i 3 palcu kończyn tylnych. Nozdrza były przesunięte daleko ku tyłowi, umieszczone w górnej części czaszki, czasami bardzo blisko oczu, często jednak daleko za nimi (jak w przypadku brachiozaurów). Niektóre z późniejszych zauropodów miały częściowo opancerzone ciała, np. tytanozaury. Występowały co najmniej od wczesnej jury do końca kredy na wszystkich kontynentach włącznie z Antarktydą[2]. Nie jest pewne, czy zauropody pojawiły się już w późnym triasie, czy dopiero w jurze; Isanosaurus został opisany jako triasowy zauropod, jednak możliwe, że w rzeczywistości jego skamieniałości odkryto w osadach jurajskich[3]. Do zauropodów należały np.: diplodok, apatozaur, brachiozaur, kamarazaur.
Pożywienie
Zauropody żywiły się roślinami. W późnej jurze (gdy żyła większość tych zwierząt) rosły paprocie drzewiaste, benetyty, miłorzęby a przede wszystkim araukarie.
Długość szyi, rozmiary ciała i rodzaj uzębienia pozwalają wnioskować o rodzaju pożywienia. Gatunki długoszyjne (brachiozaur) sięgały koron drzew. Lżejsze gatunki (diplodok) przyjmowały często wyprostowaną postawę ciała przy obgryzaniu drzew z liści. Diplodok o cienkich i ostrych zębach mógł się żywić jedynie liśćmi z drzew, natomiast kamarazaur z mocniejszym uzębieniem odgryzał całe pędy a nawet gałęzie.
Zęby zauropodów nie były przystosowane do żucia twardych części roślin, więc zwierzęta połykały kamienie o rozmiarach śliwki czy jabłka, by w umięśnionym żołądku rozcierać nimi połknięty pokarm[4].
Definicja filogenetyczna
Pierwszą definicję filogenetyczną zauropodów przedstawili Salgado, Coria i Calvo (1997), definiując Sauropoda jako klad obejmujący ostatniego wspólnego przodka Vulcanodon karibaensis i euzauropodów oraz wszystkich jego potomków[5][6]. W późniejszych publikacjach proponowane były także inne definicje: Wilson i Sereno (1998) zdefiniowali zauropody jako klad obejmujący rodzaj Saltasaurus i wszystkie zauropodomorfy bliżej spokrewnione z nim niż z rodzajem Plateosaurus[7], natomiast Yates (2007) zdefiniował zauropody jako największy (obejmujący najwięcej gatunków) klad, do którego należy Saltasaurus loricatus, ale do którego nie należy Melanorosaurus readi[8]. Analizy filogenetyczne sugerują, że wiele zauropodomorfów tradycyjnie zaliczanych do prozauropodów, takie jak np. masospondyle, Anchisaurus czy Melanorosaurus jest bliżej spokrewnionych z saltazaurem i innymi zauropodami w tradycyjnym rozumieniu niż z plateozaurem, co zgodnie z definicją proponowaną przez Wilsona i Sereno (1998) oznaczałoby, że należałoby je zaliczyć do Sauropoda. M.in. z tego powodu McPhee i współpracownicy (2014) opowiadają się za przyjęciem najstarszej zaproponowanej definicji filogenetycznej zauropodów, tj. definicji zaproponowanej przez Salgado, Corię i Calvo (1997)[6].
Klasyfikacja
infrarząd: zauropody (Sauropoda) sensu Salgado, Coria i Calvo (1997)[5]
- rodzina: wulkanodony
- euzauropody (Eusauropoda)
- rodzina: cetiozaury (Cetiosauridae)
- turiazaury (Turiasauria)
- neozauropody (Neosauropoda)
- nadrodzina: diplodokokształtne (Diplodocoidea)
- rodzina: dikreozaury (Dicreosauridae)
- rodzina: rebbachizaury (Rebbachisauridae)
- rodzina: diplodoki (Diplodocidae)
- Macronaria
- Camarasauromorpha
- rodzina: kamarazaury (Camarasauridae)
- Titanosauriformes
- rodzina: brachiozaury (Brachiosauridae)
- Somphospondyli
- rodzina: euhelopy (Euhelopodidae)
- tytanozaury (Titanosauria)
- rodzina: andezaury (Andesauridae)
- rodzina: antarktozaury (Antarctosauridae)
- rodzina: nemegtozaury (Nemegtosauridae)
- rodzina: saltazaury (Saltasauridae)
- rodzina: tytanozaury (Titanosauridae)
- Camarasauromorpha
- nadrodzina: diplodokokształtne (Diplodocoidea)
Filogeneza
Kladogram według: Wilson, 2002[9]
| Sauropoda |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
- ↑ Dinosaurs May Have Eaten Grass. redOrbit. [dostęp 2009-02-22]. (ang.).
- ↑ Ignacio A. Cerda, Ariana Paulina Carabajal, Leonardo Salgado, Rodolfo A. Coria, Marcelo A. Reguero, Claudia P. Tambussi i Juan J. Moly. The first record of a sauropod dinosaur from Antarctica. „Naturwissenschaften”. 99 (1), s. 83–87, 2012. DOI: 10.1007/s00114-011-0869-x. (ang.).
- ↑ Claire Peyre de Fabrègues i Ronan Allain, Kholumolumo ellenbergerorum, gen. et sp. nov., a new early sauropodomorph from the lower Elliot Formation (Upper Triassic) of Maphutseng, Lesotho, „Journal of Vertebrate Paleontology”, 39 (6), 2020, e1732996, DOI: 10.1080/02724634.2019.1732996 (ang.).
- ↑ Joachim Oppermann: CO i JAK, tom 31 (Dinozaury). Wrocław: Wydawnictwo ATLAS Sp. z o.o., 2000. ISBN 83-85503-26-9.
- ↑ a b L. Salgado, R. A. Coria, J. Calvo. Evolution of titanosaurid sauropods I: Phylogenetic analysis based on the postcranial evidence. „Ameghiniana”. 34, s. 3–32, 1997.
- ↑ a b Blair W. McPhee, Adam M. Yates, Jonah N. Choiniere i Fernando Abdala. The complete anatomy and phylogenetic relationships of Antetonitrus ingenipes (Sauropodiformes, Dinosauria): implications for the origins of Sauropoda. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 171 (1), s. 151–205, 2014. DOI: 10.1111/zoj.12127. (ang.).
- ↑ Jeffrey A. Wilson, Paul C. Sereno. Early evolution and higher-level phylogeny of sauropod dinosaurs. „Memoir (Society of Vertebrate Paleontology)”. 5, s. 1–68, 1998. DOI: 10.1080/02724634.1998.10011115. (ang.).
- ↑ Adam M. Yates. Solving a dinosaurian puzzle: the identity of Aliwalia rex Galton. „Historical Biology”. 19 (1), s. 93–123, 2007. DOI: 10.1080/08912960600866953. (ang.).
- ↑ Wilson, J. A. (2002). "Sauropod dinosaur phylogeny: critique and cladistic analysis." Zoological Journal of the Linnean Society, 136: 217-276.
| Wulkanodony | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Euzauropody |
| ||||||||||||||||||||
- kategoria
- klasyfikacja
- lista
- portal
- wikiprojekt
| Infrarzędy dinozaurów | |
|---|---|
| Era dinozaurów | |
| Dyscypliny powiązane |
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: KoprX, Licencja: CC BY-SA 4.0
Comparison of selected giant sauropods
Several length estimates have been proposed for different taxa, with varying degrees of accuracy. This diagram uses more rigorous estimates to avoid inaccuracy.
Sizes based on:
Supersaurus : Lovelace, David M.; Hartman, Scott A.; Wahl, William R. (2007). "Morphology of a specimen of Supersaurus (Dinosauria, Sauropoda) from the Morrison Formation of Wyoming, and a re-evaluation of diplodocid phylogeny" Arquivos do Museu Nacional. 65 (4): 527–544. Curtice, Brian (2021). "New Dry Mesa Dinosaur Quarry Supersaurus vivianae (Jensen 1985) axial elements provide additional insight into its phylogenetic relationships and size, suggesting an animal that exceeded 39 meters in length" (PDF).
Argentinosaurus : Paul, Gregory S. (Autumn 1994)"Big Sauropods - Really, Really Big Sauropods" (PDF). The Dinosaur Report: 12–13. Retrieved November 14, 2011. Argentinosaurus huinculensis schematic. Retrieved April 29, 2019.
Diplodocus : Carpenter, K. (2006). "Biggest of the big: a critical re-evaluation of the mega-sauropod Amphicoelias fragillimus." In Foster, J.R. and Lucas, S.G., eds., 2006, Paleontology and Geology of the Upper Jurassic Morrison Formation. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 36: 131–138. "The biggest of the big". Skeletaldrawing.com. June 14, 2013. Retrieved April 29, 2019
Alamosaurus : Fowler, D. W.; Sullivan, R. M. (2011). "The First Giant Titanosaurian Sauropod from the Upper Cretaceous of North America". Acta Palaeontologica Polonica. 56 (4): 685. "The first giant titanosaurian sauropod from the Upper Cretaceous of North America" "The biggest of the big". Skeletaldrawing.com. June 14, 2013. Retrieved April 29, 2019
Xinjiangtitan : Wu, Wen-hao; Zhou, Chang-Fu; Wings, Oliver; Toru, Sekiya; Dong, Zhi-ming (2013)."A new gigantic sauropod dinosaur from the Middle Jurassic of Shanshan, Xinjiang" (PDF).
Sauroposeidon : Wedel, Mathew J.; Cifelli, Richard L. (Summer 2005). "Sauroposeidon: Oklahoma's Native Giant" (PDF).
Credits to:
Scott A. Hartman - (http://www.skeletaldrawing.com/)
randomdinos - (https://www.deviantart.com/randomdinos)
Steveoc 86 User:Steveoc_86
Autor:
- derivative work: Dinoguy2 (talk)
- Spinosaurus_BW.jpg: ArthurWeasley
Spinosaurus aegyptiacus, a spinosaurid from the Middle Cretaceous of Egypt
Brachiosaurus altithorax. Matches proportions in skeletal diagram by Scott Hartman.[1]
Amargasaurus mounted skeleton cast Foyer - Melbourne Museum
Photo: cas Liber
Autor: Pibwl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Models of Allosaurus and Diplodocus in Bałtów, Poland