Zawójkowate

Zawójkowate
Valvatidae[1]
John E. Gray, 1840
Ilustracja
Muszla zawójki pospolitej (Valvata piscinalis).
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

mięczaki

Gromada

ślimaki

Podgromada

przodoskrzelne

(bez rangi)Heterobranchia
Nadrodzina

Valvatoidea

Rodzina

zawójkowate

Zawójkowate (Valvatidae) – szeroko rozprzestrzeniona rodzina obejmująca drobne, słodkowodne ślimaki skrzelodyszne. Liczy około 70 gatunków. W Polsce w różnych typach wód śródlądowych występują przedstawiciele czterech gatunków należących do tej rodziny.

Etymologia nazwy

Nazwa pochodzi od rodzaju typowego, Valvata (zawójka) (valva, ae łac. – skorupka[2]).

Cechy morfologiczne

Muszle o zróżnicowanym kształcie, od płasko zwiniętych do szerokostożkowatych, kulisto-stożkowatych, stożkowato-wieżyczkowatych, niewielkie. Wyciągnięta w ryjek głowa zaopatrzona w dwa długie, cienkie, blisko osadzone czułki. Oczy położone u podstawy czułków, tuż za nimi. Noga w części przedniej podzielona na dwa płaty, które w trakcie poruszania odchylają się na boki i ku tyłowi[3]. Skrzele podwójnie pierzaste, leży w pobliżu krawędzi płaszcza, towarzyszy mu leżący z lewej strony czułek płaszczowy, który jest pokryty nabłonkiem rzęskowym. Obydwa te narządy mogą wystawać na zewnątrz jamy płaszcza[3].

Występowanie

Szeroko rozprzestrzenione na półkuli północnej[3]. W Polsce występują cztery gatunki: zawójka pospolita (Valvata piscinalis), zawójka płaska (Valvata cristata), zawójka przypłaszczona (Valvata pulchella), rozpowszechnione w całym kraju z wyjątkiem obszarów górskich, oraz zawójka rzeczna (Valvata (Borysthenia) naticina)[3].

Biologia i ekologia

Zajmowane siedliska

Poszczególne gatunki występują w różnych typach zbiorników wodnych i cieków, na dnie piaszczystym, piaszczysto-mulistym, mulistym, głównie w płytkim litoralu. Niektóre gatunki (V. piscinalis f. antiqua) występują także w głębszych partiach wód, w sublitoralu i profundalu[3][4].

Odżywianie

Filtratory i zdrapywacze. Odżywiają się detrytusem, peryfitonem, zeskrobywanymi radulą fragmentami tkanek roślin wodnych[3].

Rozmnażanie

Obojnaki, silnie rozwinięte prącie znajduje się poniżej prawego czułka[3].

Podział systematyczny

Rodzina liczy około 70 gatunków[5]. W rodzinie zawójkowatych nie wyodrębniono podrodzin[6], wyróżnia się natomiast następujące rodzaje[7]:

  • Borysthenia Lindholm, 1914
  • Valvata O. F. Müller, 1773 – rodzaj typowy

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Gray J. E. (1840). A manual of the land and fresh-water shells of the British Islands by W. Tyrton. str. 79.
  2. ↑ Kumaniecki 1975 ↓.
  3. ↑ a b c d e f g Piechocki 1979 ↓.
  4. ↑ Gloer 2002 ↓.
  5. ↑ Strong E. E., Gargominy O., Ponder W. F. & Bouchet P. 2008. Global Diversity of Gastropods (Gastropoda; Mollusca) in Freshwater. Hydrobiologia 595: 149-166.
  6. ↑ Bouchet P. & Rocroi J.-P. (2005) Classification and nomenclatory of gastropod families. Malacologia 47(1-2): 1-397.
  7. ↑ Valvatidae w WoRMS World Register of Marine Species, dostęp: 26 kwietnia 2014

Bibliografia

  • Andrzej Piechocki: Mięczaki (Mollusca) : ślimaki (Gastropoda). T. 7: Fauna słodkowodna Polski. Warszawa ; Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 187. ISBN 83-01-01143-2.
  • Peter Glöer: Süßwassergastropoden Nord- und Mitteleuropas. T. Die Tierwelt Deutschlands. Hackenheim: ConchBooks, 2002. ISBN 3-925919-60-0.
  • Kazimierz Kumaniecki: Słownik łacińsko-polski.. Warszawa: PWN, 1975, s. 546.
  • Andrzej Kołodziejczyk, Paweł Koperski: Bezkręgowce słodkowodne Polski: klucz do oznaczania oraz podstawy biologii i ekologii makrofauny. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2000, s. 249. ISBN 83-235-0192-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie