Zawadzik leśniczek

Zawadzik leśniczek
Troilus luridus
(Fabricius, 1775)
Ilustracja
(c) James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Rodzina

tarczówkowate

Podrodzina

Asopinae

Rodzaj

Troilus

Gatunek

zawadzik leśniczek

Synonimy
  • Cimex luridus Fabricius, 1775
  • Troilus angusta Reuter, 1881
  • Cimex beryllinus Gmelin, 1790
  • Cimex dentatus Schrank, 1781
  • Cimex elector Fabricius, 1794
  • Cimex serratus Hahn, 1826
  • Cimex serrulatus Müller, 1776
  • Pentatoma sublurida Westwood, 1837

Zawadzik leśniczek[1], zawadzik leśny[2] (Troilus luridus) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny tarczówkowatych.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa jako Cimex luridus[3]. Współcześnie umieszczany jest w rodzaju Troilus wraz z opisanym z Junnanu Troilus testaceus[3][4].

Opis

Pluskwiak o ciele długości od 10 do 13 mm, z zarysie owalnym. Podstawowa barwa ciała jest żółtobrązowa do szarobrązowej z metalicznie zielonawym połyskiem na głowie, przodzie i bokach przedplecza, a niekiedy także nasadzie tarczki i listewce brzeżnej odwłoka. Na grzbietowej stronie ciała czarne punktowanie jest bardzo gęste i zlewające się, a na spodniej oraz odnóżach rzadsze i drobniejsze. Długie i cienkie czułki są czarne z szeroko żółtym lub żółtobrązowym wierzchołkiem czwartego człony oraz jasnym spodem członu pierwszego, a niekiedy też z jasnym pasem na spodzie członu drugiego. Brzegi głowy są niemal równoległe i nieco wycięte przed oczami. Policzki są wyraźnie dłuższe od nadustka. Przedplecze ma przednie odcinki krawędzi bocznych zaopatrzone w wyraźne, jasne ząbki. Wyrostki barkowe (rogi) przedplecza są zaokrąglone, wyniesione ku górze i wystają poza boki półpokryw. Krótsza od przykrywki tarczka miewa w kątach przypodstawowych jaśniejsze plamki. Barwa zakrywki jest brązowa. Przednia para odnóży pozbawiona jest zębów na udach. Pleuryty zatułowia mają długie kanaliki wyprowadzające u ujść gruczołów zapachowych. Na każdym segmencie czarnej listewki brzeżnej odwłoka widnieje jaśniejsza plama[2].

Biologia i ekologia

Gatunek nadrzewny (arborikol) występujący głównie w lasach liściastych jak i iglastych, szczególnie częsty w borach sosnowych i mieszanych[2]. Wszystkożerny[5]. Aktywnie poluje i wysysa swe ofiary za pomocą kłującego aparatu gębowego. Jego łupem padają głównie larwy motyli, chrząszczy i błonkówek, a także inne pluskwiaki[2]. Larwy zawadzika uzupełniają dietę, ssąc także soki roślinne[5].

Wydaje na świat jedno pokolenie w roku[5]. Zimowanie odbywa się przede wszystkim pod mchem i w ściółce, w stadium owada dorosłego. Larwy ostatniego stadium spotyka się do września, a niekiedy do początku października[2]. Pierwsze owady dorosłe nowego pokolenia obserwuje się na Wyspach Brytyjskich od lipca[5], a w Polsce zwykle od połowy sierpnia[2].

W Europie Środkowej niszę drapieżnych, nadrzewnych tarczówek zajmują również rzadsze wojnica drapieżna (Arma custos) i napadacz płaskonogi, które stanowią prawdopodobnie konkurencję dla zawadzika[6].

Rozprzestrzenienie

Gatunek palearktyczny o rozsiedleniu eurosyberjskim[2]. Znany z niemal wszystkich państw Europy[3]. W Polsce spotykany w całym kraju[2].

Znaczenie gospodarcze

W skład jego diety wchodzą liczne szkodniki. Z tego powodu gatunek ten ma duże znaczenie w ochronie lasów i sadów. Pojawia się czasami masowo w przypadku gradacji szkodników.

Wykazano jego istotną rolę w ograniczaniu liczebności poprocha cetyniaka w europejskich lasach[7].

Przypisy

  1. ↑ Troilus luridus – Zawadzik leśniczek. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2019-07-05].
  2. ↑ a b c d e f g h Jerzy A. Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski. T. XVIII: Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Cz. zeszyt 14: Tarczówkowate - Pentatomidae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2000. ISBN 83-88518-05-4.
  3. ↑ a b c Troilus luridus (Fabricius, 1775). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2019-07-05].
  4. ↑ Zheng Leyi, Liu Guoquing. New genus and new species of Pentatomidae from Yunnan, China (Insecta, Hemiptera). „Acta Zootaxonomica Sinica”, 1987. 
  5. ↑ a b c d Troilus luridus Bronze Shieldbug. [w:] British Bugs [on-line]. [dostęp 2019-07-05].
  6. ↑ Petr Kment, Karel Hradil, Zdeněk Jindra. The distribution of Pinthaeus sanguinipes in the Czech Republic and Slovakia (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae). „Acta Musei Moraviae, Scientiae biologicae”. 94, s. 43–55, 2009. 
  7. ↑ Carl W. Schaefer, Antonio Ricardo Panizz: Heteroptera of Economic Importance. Boca Raton, London, New York, Washington: CRC Press, 2000, s. 767.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Troilus luridus - mid instar nymph - Flickr - S. Rae.jpg
Autor: S. Rae from Scotland, UK, Licencja: CC BY 2.0
Saltoun wood, East Lothian, Scotland
Troilus luridus (Bronze Shieldbug) - 1st instar nymphs and eggs - Flickr - S. Rae.jpg
Autor: S. Rae from Scotland, UK, Licencja: CC BY 2.0

A predatory shieldbug. Keith Marischal, East Lothian, Scotland. NT450640 Small mixed deciduous trees and shrubs.

Thanks to Tim Ransom for the ID.

See www.britishbugs.org.uk/heteroptera/Pentatomidae/troilus_l... for more details.
Troilus luridus01.jpg
(c) James Lindsey at Ecology of Commanster, CC BY-SA 3.0

Picture taken in Commanster, Belgian High Ardennes .


Species:

Troilus luridus