Zawisza Czarny (1934)

Zawisza Czarny
Ilustracja
Model Zawiszy Czarnego w Narodowym Muzeum Morskim w Gdańsku
Poprzednie nazwy

Petrea, Harcerz, Zawisza Czarny, Schwarzer Husar

Bandera

 Rzeczpospolita Polska

Numer na żaglu

PZ-1

Znak wywoławczy

SOAB

Port macierzysty

Gdynia

Armator

ZHP

Dane podstawowe
Materiał

drewno

Historia
Stocznia

I.E. Holma, A.K. Gustafssonsa, Råå, Szwecja

Data budowy

1902[1]

Data zatonięcia

1949

Dane techniczne
Wyporność

470[2] t

Liczebność załogi

52 w tym 37 studentów[3]

Długość całkowita (L)

30,98[2] m

Szerokość (B)

8,1[2] m

Zanurzenie (D)

3,1 m

Ożaglowanie
Typ ożaglowania

szkuner

Powierzchnia ożaglowania

432[2] m²

Wysokość masztów

27

Liczba masztów

3

Napęd mechaniczny
Silnik

Säffle-Diesel[2]

Moc silnika

80 KM

Liczba śrub napędowych

1

Zawisza Czarny – duży jacht morski należących do Związku Harcerstwa Polskiego, zbudowany w 1902 (lub 1901[4]) roku, zakupiony przez ZHP w 1934 roku i używany do czasu wybuchu II wojny światowej. Nazwa żaglowca pochodzi od rycerza Zawiszy Czarnego z Garbowa, uznawanego za wzór cnót rycerskich. Pierwszy z dwóch żaglowców Harcerskich o tej samej nazwie.

Historia

Zawisza Czarny został zakupiony przez ZHP w 1934 roku w Danii. Był to drewniany szkuner szwedzkiej produkcji o nazwie Petrea, zbudowany w 1902 roku – solidny żaglowiec, dostosowany do żeglugi podbiegunowej. Został zakupiony w całości ze składek społecznych, wyremontowany i przerobiony systemem gospodarczym na statek szkolny – prawie w całości przez harcerzy i studentów, którzy również później na nim pływali. Głównym inicjatorem powstania Zawiszy był Witold Bublewski – kierownik Harcerskich Drużyn Żeglarskich, a komendantem aż do wojny był gen. Mariusz Zaruski[2]. Zawisza Czarny był wówczas największym skautowym żaglowcem i wzbudzał zazdrość i podziw nawet w kolebce skautingu – w Anglii[5].

W czasie wojny, do 1943 r. używany przez Niemców jako „Schwarzer Husar”, został przez nich w końcu porzucony i niszczał. Po odnalezieniu po wojnie, sprowadzony do Gdyni nie nadawał się już do remontu i w 1949 r. został odholowany i zatopiony na wodach Zatoki Puckiej[2][6].

W połowie lat 90. statek do badań podwodnych Centralnego Muzeum Morskiego zlokalizował dokładną pozycję wraku – 54°40,7′N 018°34,1′E/54,678333 18,568333, na głębokości ok. 8 metrów[7]. W 2011 roku została zorganizowana pierwsza harcerska wyprawa nurkowa, której celem był wrak pierwszego Zawiszy. Płetwonurkowie wypłynęli jachtem Zjawa IV. Po ponad 60 latach, na pierwszym Zawiszy Czarnym znowu pojawili się harcerze. Wrak, jak na swój wiek i płytkie wody, jest w nienajgorszym stanie. Z piasku wystają niestety tylko nieliczne elementy. Podczas wyprawy udało się także wydobyć na powierzchnię drobne elementy, które później zostały przekazane Centralnemu Muzeum Morskiemu[8].

„Zawisza Czarny” był drewnianym trzymasztowym szkunerem gaflowym, o powierzchni żagli 432 m², dł. całk. 30,98 m, szer. 8,1 m, wys. 27 m, zan. 3,1 m, 168 BRT, załoga liczyła 52 osoby[2].

Zobacz też

Bibliografia

  • N.N.: Kurs na słońce. Opowieść o Zawiszy Czarnym, Nadzieja Drucka, Wydawnictwo Harcerskie Horyzonty, 1973.
  • M. Zaruski: Z harcerzami w świat.

Przypisy

  1. ↑ Lloyd's of London (1930): Navires a Vapeur et a Moteurs
  2. ↑ a b c d e f g h Erich Gröner, Dieter Jung, Martin Maass: Die deutschen Kriegsschiffe 1815-1945, Bd.5 Hilfsschiffe II: Lazarettschiffe, Wohnschiffe, Schulschiffe, Forschungsfahrzeuge, Hafenbetriebsfahrzeuge, Koblencja: Bernard & Graefe Verlag, 1988, s. 119, 120, ISBN 3-7637-4804-0.
  3. ↑ Kuba Bartosiak: S/Y Zawisza Czarny I (30.12.2009)
  4. ↑ Żaglowce - Żaglowce polskie - Zawisza Czarny, www.zaglowce.ow.pl [dostęp 2022-09-07].
  5. ↑ Asnykowcy na Zawiszy Czarnym. O „Zawiszy” i gen. Mariuszu Zaruskim
  6. ↑ Otmar Schäuffelen, Herbert Böhm: Die letzten großen Segelschiffe, Bielefeld: Delius Klasing Verlag, 2010, s. 207, ISBN 978-3-7688-3191-8.
  7. ↑ balticwrecks.com: Zawisza Czarny
  8. ↑ Fragmenty Zawiszy podniesione z dna. [dostęp 2013-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-07)].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (with coat of arms, 1980-1990).svg
Flaga Polski z godłem, wersja symboliczna. Oparta na File:State Flag of Poland.svg i File:Herb PRL.svg. Była to 'flaga państwowa z godłem' Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Używano jej m. in. jako bandery handlowej.
Stary Zawisza Czarny A1510.jpg
Autor: Ciacho5, Licencja: CC BY-SA 4.0
Model pierwszego jachtu ZHP, "Zawisza Czarny w zbiorach Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Zbudowany jako statek handlowy w 1902, w 1934 zakupiony na statek szkolny. Ze względu na stan techniczny zatopiony w 1949