Zbigniew Domino

Ten artykuł należy dopracować: Uzupełnić działalność w okresie stalinowskim. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Zbigniew Domino

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	21 grudnia 1929 Kielnarowa
Data śmierci	11 czerwca 2019
Przebieg służby
Siły zbrojne	Ludowe Wojsko Polskie
Jednostki	Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Poznaniu Naczelna Prokuratura Wojskowa Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego
Stanowiska	prokurator wojskowy
Późniejsza praca	dyplomata, pisarz
Odznaczenia

Zbigniew Franciszek Domino (ur. 21 grudnia 1929 w Kielnarowej, zm. 11 czerwca 2019^[1]) – pułkownik ludowego Wojska Polskiego, prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej w czasach stalinizmu, pisarz.

Życiorys

Syn Stanisława i Antoniny. W lutym 1940 został wywieziony z rodziną w głąb ZSRR w okolice Irkucka^[2]. Na zesłaniu zmarła jego matka, ojciec wstąpił później do 1 DP. Zbigniew Domino wrócił do kraju w 1946. Należał do Związku Walki Młodych i Związku Młodzieży Polskiej. Od 1949 należał do PZPR.

W 1949 ukończył jako prymus Oficerską Szkołę Prawniczą w Jeleniej Górze^[3]. W 1950 mianowany został oficerem śledczym Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Poznaniu. Oddelegowany do pracy w Naczelnej Prokuraturze Wojskowej, prokurator NPW w latach 1952 i 1954–1959, sekretarz tzw. Komisji Mazura w latach 1956–1957. Zasadnicza część „raportu komisji Mazura” dotycząca odpowiedzialności oficerów śledczych z Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego oparta została na „Notatce w sprawie nadużyć w śledztwie w organach Informacji” sporządzonej przez mjr. Zbigniewa Domino i opublikowanej w „Zeszytach Historycznych” w Paryżu w 1984 roku, tj. 15 lat przed ujawnieniem raportu Komisji Mazura przez Gazetę Wyborczą (22.01.1999).

W latach 1959–1963 pracownik prokuratur Marynarki Wojennej. W 1967 mianowany szefem Wydziału ds. Szczególnej Wagi Naczelnej Prokuratury Wojskowej, później awansowany na szefa Oddziału V NPW ds. Zleconych. Prokurator Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Rzeszowie, w latach 1973–1975 oficer do zleceń specjalnych Głównego Zarządu Politycznego WP. Eksternistyczne studia z prawa karnego: magisterskie (UP Poznań – 1950. i UW Warszawa – 1958) oraz doktoranckie (UMK Toruń, 1967).

W latach 1980–1985 i 1989–1990 radca ambasady PRL w Moskwie. Od 27 października 1986 do 19 czerwca 1989 był zastępcą kierownika Wydziału Kultury Komitetu Centralnego PZPR^[4]. 12 czerwca 1986 został członkiem II kadencji Narodowej Rady Kultury^[5].

Prozaik, reportażysta, autor powieści, zbiorów opowiadań. Jego książki przetłumaczono na ukraiński, rosyjski, francuski, bułgarski, słowacki, białoruski, kazachski, gruziński. Laureat m.in. Nagrody Literackiej im. Władysława St. Reymonta^[6], Literackiej Nagrody Ukraińskiej Fundacji Kultury im. Wołodymyra Wynnyczenki.

W 2011 roku Janusz Zaorski wyreżyserował Syberiadę polską na podstawie najbardziej znanej książki Zbigniewa Domino.

Członek Związku Literatów Polskich. W latach 1970. był przewodniczącym zarządu oddziału ZLP.

Zamieszkał w Rzeszowie.

Twórczość

• Pragnienia
• Błędne ognie (1974)
• Brama niebiańskiego spokoju (1987)
• Bukowa polana (1989)
• Młode ciemności (1969)
• Cedrowe orzechy: Opowiadania syberyjskie (1974)
• Czas do domu chłopaki (1979)
• Noc na kwaterze
• Notatki spod błękitnej flagi
• Psy
• Pszenicznowłosa
• Sztorm (1975)
• Wicher szalejący (1979)
• Za rok, za dzień (1981)
• Syberiada polska (2001)
• Czas kukułczych gniazd (2004)
• Tajga (2007)
• Kraina Smoka. Chiny wczorajsze, Chiny dzisiejsze (2008)
• Młode Ciemności (2012)
• Cedrowe orzechy (2014)
• Zaklęty krąg (2017)
• Sybiraczka (2019)

Odznaczenia i ordery

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[7]
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Brązowy Krzyż Zasługi
• Krzyż Zesłańców Sybiru (2005), odznaczony przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego.
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1972)^[8]

Przypisy

Bibliografia

• Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956, Krzysztof Szwagrzyk, IPN, Kraków-Wrocław 2005 (s. 284,285,478)
• „TUN.Tatar-Utnik-Nowicki”, Jerzy Poksiński, Bellona, Warszawa 1992
• „Spisek w wojsku. Victis honos”, Jerzy Poksiński, Bellona, Warszawa 1994
• „Trzy dokumenty ujawniające mechanizmy przemocy i gwałtu w Polsce w latach 1947–1955”, Zeszyty Historyczne, Paryż, Nr 69/1984 (s. 33–36)
• „Notatka w sprawie nadużyć w śledztwie w organach Informacji” ze stycznia 1957 r. podpisana przez prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej mjr. Zbigniewa Domino, „Zeszyty Historyczne”, Paryż, Nr 69/1984 (s. 37–70)
• „Od kary śmierci do literatury”, dr Krzysztof Szwagrzyk, referat wygloszony 10.09.2008 r. w sali Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, podczas Konferencji Naukowej IPN „Twórczość obca nam klasowo”, opublikowany skrót w książce Żołnierzowi Niepodległej..., IPN, Rzeszów 2012 (s. 344–350)