Zbigniew Oleński

Zbigniew Oleński

1 zwycięstwo
kapitan
Data i miejsce urodzenia	13 listopada 1907 Żytomierz
Data i miejsce śmierci	20 czerwca 1970 Manchester
Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Polskie Siły Zbrojne
Formacja	Lotnictwo Wojska Polskiego RAF
Jednostki	1 pułk lotniczy dywizjon 152 dywizjon 234 dywizjon 609 dywizjon 309 dywizjon 316
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Zbigniew Oleński (ur. 13 listopada 1907 Żytomierzu, zm. 20 czerwca 1970 w Manchesterze^[1]) – polski pilot szybowcowy i samolotowy, pilot doświadczalny, kapitan Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, uczestnik bitwy o Anglię.

Życiorys

Syn Tadeusza i Janiny. W 1913 roku jego rodzina przeprowadziła się do miejscowości Zepla na Białorusi. W 1919 roku przyjechali do odrodzonej Polski i zamieszkali początkowo w Pruszkowie, a następnie w Zamościu. W 1926 roku zdał egzamin maturalny w tamtejszym gimnazjum^[2].

Rozpoczął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej, gdzie w październiku 1930 roku uzyskał tzw. półdyplom^[3]. Był członkiem Aeroklubu Warszawskiego, 20 października 1929 roku ukończył kurs pilotażu^[4]. W następnych latach był aktywny jako pilot samolotowy i szybowcowy. Brał udział w konkursach krajowych i imprezach zagranicznych. Latem 1931 roku kierował wyprawą Aeroklubu Warszawskiego w Góry Świętokrzyskie, która poszukiwała miejsc nadających się do uprawiania szybownictwa. Zwrócił uwagę na Polichno, które charakteryzowało się korzystnym ukształtowaniem terenu^[5]. W kolejnych latach powstała tam Szkoła Szybowcowa LOPP Polichno-Pińczów im. gen. Leona Berbeckiego^[6].

W sierpniu 1931 roku wziął udział w III Locie Południowo-Zachodniej Polski. Wystartował w załodze z pilotem Korbielem, jednak ich RWD-4 rozbił się podczas startu z katowickiego lotniska. Załoga odniosła niegroźne obrażenia^[7]. W 1932 roku był jednym z trzech pierwszych pilotów jacy w Bezmiechowej wykonali przelot docelowo-powrotny, w 1933 r. podczas II Międzynarodowego Mitingu Lotniczego uczestniczył w pokazie jednoczesnego holowania trzech szybowców przez samolot Lublin R.XIII^[8]. Za udział w meetingu otrzymał nagrodę zarządu głównego LOPP w wysokości 500 zł^[9].

W dniach 1-2 lipca 1933 roku wziął udział w zawodach lotniczych Lot Północno-Wschodniej Polski w Wilnie, gdzie wykonał pokaz akrobacji szybowcowej^[10]. 31 maja 1934 roku wykonał nad Warszawą lot na szybowcu Komar, trwający 6 godzin i 8 minut. Był to nowy rekord Polski w długotrwałości lotu szybowcem nad terenem płaskim^[11].

We wrześniu 1934 roku został powołany do wojska i skierowany do Szkoły Podchorążych Rezerwy Saperów^[2]. Następnie w 1935 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie^[3].

W 1935 roku wystartował w III Krajowych Zawodach Szybowcowych w Ustjanowej, gdzie zajął pierwsze miejsce^[12]. Podczas tych zawodów ustanowił, wynikiem 20 godzin i 13 minut, rekord Polski w długotrwałości lotu^[13].

W 1935 roku rozpoczął pracę w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa. Jako kierownik Działu Naukowo-Badawczego w Oddziale Badań samolotów kierował badaniami nad osiągami samolotów myśliwskich, wykonywał też loty jako pilot doświadczalny. Opracował przyrządy pomiarowe własnej konstrukcji (przyspieszomierze i dynamometry), które wykorzystywał podczas lotów doświadczalnych. Był jednym z pilotów wykonujących loty próbne na prototypie PZL.50 Jastrząb^[2].

Od kwietnia do lipca 1936 roku brał udział w kursie wyższego pilotażu w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania w Grudziądzu. Po jego ukończeniu otrzymał przydział w rezerwie do 1. pułku lotniczego w Warszawie^[3]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1937 i 34. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa^[14].

We wrześniu 1938 roku wziął udział w Rajdzie Bałtyckim zorganizowanym przez Aeroklub Warszawski. 6 września podczas pokazu akrobacji w Tallinnie, pilotowany przez niego RWD-10 zderzył się w powierzchnią wody jeziora Ülemiste^[15]. W wyniku katastrofy samolot został rozbity a pilot odniósł obrażenia kręgosłupa^[16].

26 czerwca 1939 roku na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej uzyskał dyplom inżyniera^[2]. We wrześniu został zmobilizowany i otrzymał przydział mobilizacyjny. Samolotem RWD-14 Czapla przeleciał do Lwowa, 17 września przekroczył granicę z Rumunią. Został internowany i przebywał w obozie w Harlan, z którego zbiegł. Przez Bukareszt, Ateny i Marsylię przedostał się do Paryża^[17].

W grudniu 1939 roku przypłynął do Anglii i został skierowany do obozu w Eastchurch^[18]. Wstąpił do Polskich Sił Powietrznych, otrzymał numer służbowy 76617^[19]. Od 22 do 29 lipca został skierowany na testy w 1. School of Army Co-operation w Old Sarum, następnie został skierowany do 7 Operation Training Unit (OTU) w Hawarden, gdzie przeszedł przeszkolenie na samolotach Supermarine Spitfire^[20].

Otrzymał przydział do 152. dywizjonu RAF, 14 sierpnia został przeniesiony do 234. dywizjonu w Middle Wallop, od 5. października 1940 roku służył w 609 dywizjonie myśliwskim RAF^[21]. Zgłosił pewne zestrzelenie Me-109 i prawdopodobne Me-110^[20].

W listopadzie 1940 roku został członkiem Polskiej Grupy Ekspertów^[22]. Wykorzystując swą wiedzę pilota doświadczalnego opracował szczegółowy raport o wadach samolotu Spitfire Mk. I i zaproponował zmiany prowadzące do udoskonalenia jego konstrukcji (poprawa widoczności do tyłu i ułatwienie opuszczania samolotu przy skoku ze spadochronem)^[23]. 20 marca 1941 roku został awansowany na stopień porucznika^[2].

23 marca 1941 roku został przeniesiony do Działu Aerodynamiki Stosowanej Królewskiego Instytutu Lotnictwa w Farnborough, gdzie zajął się analizowaniem analizowaniem osiągów i charakterystyk wytrzymałościowych płatowców oraz opracowaniu efektywnych metod pilotowani i walki powietrznej^[3]. Przedstawił Brytyjczykom wyniki swych doświadczeń w walce kołowej z zastosowaniem klap, uzyskane podczas testowania jesienią 1938 roku szybowca TS-1/34 Promyk^[24]. W celu weryfikacji swych prac wykonywał loty bojowe w składzie 309. i 316. dywizjonu^[17].

1 września 1943 roku został awansowany na stopień kapitana, w Królewskim Instytucie Lotnictwa został awansowany na stanowisko starszego aerodynamika. W 1945 roku został przeniesiony do Centralnego Instytutu Myśliwskiego RAF, a następnie skierowany na staż do Dowództwa Lotnictwa Myśliwskiego RAF. Został zdemobilizowany w 1947 roku w polskim stopniu kapitana i angielskim majora (S/Ldr)^[17].

Został zatrudniony w A.V. Roe (Avro), gdzie pracował jako aerodynamik i pilot doświadczalny. Pracował przy projektach samolotów odrzutowych, m.in. przy bombowcu Avro Vulcan^[17][3].

Został sklasyfikowany na 236. miejscu listy Bajana^[25].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych (w czasie II wojny światowej)
• Medal Lotniczy (czterokrotnie)^[19]
• Złoty Krzyż Zasługi (18 marca 1939)^[26]
• Srebrny Krzyż Zasługi (1935)^[2]

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893–1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
• Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2004. ISBN 978-83-7188-691-1.
• por. pil. Zbigniew Oleński. W: Józef Zieliński, Wojtek Matusiak, Robert Gretzyngier: Lotnicy polscy w Bitwie o Anglię. Warszawa: Bellona, 2015. ISBN 978-83-11-13984-8. OCLC 924759692.