Zbigniew Ryś
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Odznaczenia | |
 _3r_BAR.svg){kind=small} | |
Zbigniew Ryś, ps. Zbyszek (ur. 1 stycznia 1914 w Dzikowie[1], zm. 29 września 1990 we Wrocławiu) – polski podchorąży, żołnierz podziemia, kurier ZWZ i AK.
Życiorys
Przed II wojną światową był komendantem placówki Straży Granicznej. Po zakończeniu kampanii wrześniowej zajął się przerzutem znajomych oficerów i kolegów. Jako komendant Oddziału Ochrony Przerzutów i Łączności zorganizował w lecie 1940 akcję odbicia Jana Karskiego z rąk Gestapo. W latach 1941-1945 wykonał 108 rajdów, głównie na węgierskim odcinku trasy sztafetowej "Karczma": Budapeszt - Rożnawa - Mala Poloma (Słowacja) kierowanej przez Józefa Stanka ps. "Lis", a także do punktów przygranicznych tej trasy w Łapszach Niżnych i w Dursztynie. Od 1944 do końca wojny kierownik łączności na kraj w Bazie łączności "Romek" w Budapeszcie. W październiku 1945 aresztowany przez UB w Krakowie spędził osiem miesięcy w X Pawilonie więzienia przy ul. Rakowieckiej w Warszawie.
Po wyjściu z więzienia ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego. Ze względu na działalność w AK podczas II wojny światowej władze komunistyczne odmawiały mu wpisu na listę adwokatów. Dopiero w 1962 roku uzyskał wpis na listę adwokatów. W 1983 roku przeszedł na emeryturę.
Był odznaczony Orderem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.
Jego rodzeństwem byli: bracia Władysław (obrońca Lwowa z 1918, uczestnik wojny obronnej 1939), Bronisław (polonista, nauczyciel, harcerz, zm. 1941 w Mauthausen), siostry Zofia (aktorka), Wanda (żona Stanisława Skrzeszewskiego i Olgierda Straszyńskiego), Stanisława (zm. 1957), Maria (zm. 1911)[2]. Od 1957 był żonaty z Jadwigą (1929-2010, pochodząca z Sanoka córka Stanisława Polity porucznika Wojska Polskiego[3][4][5]), z którą miał synów Lesława (ur. 1957) i Jacka (ur. 1959).
Kuzyn Stefana Rysia (porucznika Armii Krajowej)[1] oraz Józefa Jońca (ksiądz, pułkownik, uczestnik bitwy pod Monte Cassino)
Zbigniew Ryś zmarł 29 września 1990 we Wrocławiu. Został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Grabiszyńskim.
Publikacje
- Wspomnienia kuriera (2013)
Upamiętnienie
Od 2015 roku patron skweru na wrocławskim Starym Mieście[6].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b Zbigniew Ryś: Wspomnienia kuriera. Nowy Sącz: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Sączu, 2013, s. 8. ISBN 978-83-933269-3-8.
- ↑ Leszek Migrała: Wprowadzenie. W: Zbigniew Ryś: Wspomnienia kuriera. Nowy Sącz: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Sączu, 2013, s. 8. ISBN 978-83-933269-3-8.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928, s. 102, 279.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932, s. 291, 795.
- ↑ Stanisław Polita. nieobecni.com.pl. [dostęp 2016-04-10].
- ↑ Akty Prawne, uchwaly.um.wroc.pl [dostęp 2019-05-02].
Bibliografia
- Józef Bieniek: 108 rajdów Rysia. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza, 1985.
- Leszek Migrała: Wprowadzenie. W: Zbigniew Ryś: Wspomnienia kuriera. Nowy Sącz: Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Sączu, 2013, s. 8. ISBN 978-83-933269-3-8.
Media użyte na tej stronie
Baretka: Krzyż Walecznych (1941) nadany trzykrotnie.
Autor: Zalasem1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Szpital Specjalistyczny im. J. Śniadeckiego w Nowym Sączu, w korytarzu, wejście A1 na oddział Neurologiczny. Tablica upamiętniająca konspiratorów Związku Walki Zbrojnej którzy zaplanowali akcję i brali w niej bezpośredni udział. Emisariusz Rządu Polskiego Jan Karski po przesłuchaniach przez niemieckie Gestapo i próbie samobójstwa został skierowany do szpitala w Nowym Sączu gdzie był pilnie strzeżony. Podczas przeprowadzonej akcji został wykradziony i uwolniony przez żołnierzy ZWZ ze szpitala przy współpracy z dyrektorem szpitala dr. Stanisławem Stuchłem i lekarzem dr. Janem Słowikowskim ps. „Dzięcioł.