Zbigniew Semadeni

Zbigniew Władysław Semadeni (ur. 1 marca 1934 w Warszawie)^[1] – polski matematyk zajmujący się analizą funkcjonalną, teorią kategorii, dydaktyką matematyki i filozofią matematyki.

Życiorys

Syn sędziego Tadeusza Semadeniego (1902–1944) i lekarza Ireny Konopackiej-Semadeni (1901–1984)^[1]. Jego starszym bratem był powstaniec warszawski Allan Andrzej Semadeni ps. Allan (1928–1944), który razem z ojcem zginął 19 sierpnia w obronie Politechniki Warszawskiej^[2].

Ożenił się z Ewą Wierzchleyską (ur. 1934), córką Klemensa Wierzchleyskiego herbu Berszten II (1902–1944) i Wandy Wierzchleyskiej (1900–2012), a wnuczką lekarza, prof. Eugeniusza Wajgla (1873–1944)^[1].

Kariera

Ukończył fizykę (1955) i matematykę (1956) na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu^[3]. W 1959 obronił pracę doktorską; promotorem był prof. Andrzej Alexiewicz. W latach 1954–1961 pracował w Katedrze Matematyki UAM, a w latach 1962–1986 w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk w Warszawie^[4], gdzie habilitował się w roku 1963^[3][5]. W 1971 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1976 roku tytuł profesora zwyczajnego^[6][5]. W latach 1973–1985 był zastępcą dyrektora IM PAN do spraw naukowych^[5] i członkiem Komitetu Nauk Matematycznych PAN.

Od 1986 do 2004 był profesorem Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, a w latach 1991–1996 dyrektorem Instytutu Matematyki UW^[5]. Od 2004 jest profesorem emerytowanym UW^[7].

Był profesorem wizytującym w University of Washington w Seattle przez rok akad. 1961–62, w York University w Toronto przez rok akad. 1982–83, w University of Sydney w Australii przez trymestr w roku 1984 oraz w University of California w Davis przez rok akad. 1989–90^[4].

Semadeni wykazał, że przestrzeń Banacha C[0,ω₁] wszystkich funkcji ciągłych na liczbie porządkowej ω₁+1 (wyposażonej w topologię porządkową i rozpatrywanej jako nieprzeliczalna przestrzeń zwarta) nie jest izomorficzna, jako przestrzeń Banacha, z sumą prostą C[0,ω₁] ⊕ C[0,ω₁]^[8]. Był to pierwszy przykład przestrzeni Banacha o tej własności w klasie przestrzeni funkcji ciągłych (innym przykładem w klasie dowolnych przestrzeni Banacha jest przestrzeń Jamesa^[9]; przykład opublikowali Czesław Bessaga i Aleksander Pełczyński w tym samym numerze Biuletynu Polskiej Akademii Nauk, co przykład Semadeniego). Z nazwiskiem Semadeniego związane jest pojęcie klasy operatorów Semadeniego^[10].

Autor lub współautor podręczników matematyki do klas I–III szkoły podstawowej (1990–2003).

Wyróżnienia

Członkostwo z wyboru w stowarzyszeniach naukowych:

• członek Executive Committee of the International Commission on Mathematical Instruction (ICMI) 1979–1982, vicepresident of ICMI 1983–1986^[11],
• członek zwyczajny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (od 1984)^[12],
• fellow of American Mathematical Society (od 2012; przedtem member of AMS od 1962)^[13][14].

Invited speaker na Międzynarodowym Kongresie Matematyków ICM w Berkeley 1986^[15].

Nagrody

• nagroda im. Stefana Mazurkiewicza przyznana przez Polskie Towarzystwo Matematyczne 1972^[16].

Publikacje

• Banach spaces of continuous functions, PWN, Warszawa, 1971.
• Wstęp do teorii kategorii i funktorów. Wyd. 2. Warszawa: PWN, 1978, seria: Biblioteka Matematyczna. Tom 45 (wspólnie z Antonim Wiwegerem).
• Schauder bases in Banach spaces of continuous functions, Lecture Notes in Mathematics, vol. 918, Springer-Verlag, Berlin, 1982, ISBN 3-5401-1481-5.
• Matematyka w edukacji początkowej – podejście konstruktywistyczne, rozdział w monografii: Z. Semadeni et al. Matematyka w edukacji wczesnoszkolnej. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce, 2015, s. 9-170, ISBN 978-83-7173-309-3.

Przypisy

Bibliografia

• Prof. zw. dr hab. Zbigniew Władysław Semadeni, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2017-01-10] .