Zbigniew Szuber
![]() Zbigniew Szuber (ok. 1938) | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Miejsce spoczynku | |
Zawód, zajęcie | pilot, instruktor |
Narodowość | polska |
Edukacja | |
Pracodawca | Aeroklub Podkarpacki |
Rodzice | Józef, Józefa |
Małżeństwo | Ewa z d. Lewicka |
Dzieci | Andrzej, Jacek, Janusz |
Krewni i powinowaci | Stefan Lewicki (teść) |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Zbigniew Józef Szuber (ur. 19 marca 1918 w Krośnie, zm. 16 lipca 1996 w Sanoku) – polski pilot i instruktor lotniczy.
Życiorys
Zbigniew Józef Szuber pochodził z rodu wywodzącego się z potomków niemieckich osadników w Haczowie w XV wieku[1]. Urodził się 19 marca 1918 w Krośnie[2][3][4] w rodzinie urzędniczej, był synem Józefa (1881–1967, działacz endecji)[a] i Józefy z domu Korab (1889–1974)[b] Szuberów[2][5][6][7][8][9][10]. Miał dwie starsze od siebie siostry, które zostały nauczycielkami: Elżbieta Szuber (1914–2004) i Maria Szuber (1913–2006, guwernantka dzieci hr. Załuskiego w Iwoniczu, działaczka sanockiego oddziału PTTK i przewodniczka turystyczna[11][12])[7][13].
Początkowo mieszkał w rodzinnym Krośnie do 1931, a od lat 1931 do 1935 we Lwowie[14][9]. Tam w trakcie nauki gimnazjalnej w wieku ok. 15 lat zainteresował się lotnictwem, które pozostało jego pasją i pracą na całe życie[13][10]. Wówczas przebywał na lotnisku Skniłowie[9][10]. W 1935 wraz z rodziną przeprowadził się do Sanoka i zamieszkał w domu pod ówczesnym adresem ulicy Elżbiety Granowskiej (obecnie ul. 2 Pułku Strzelców Podhalańskich 2)[14][13][15][c]. Podjął wówczas naukę w tamtejszym Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii, w którym po czterech latach w 1938 ukończył VIII klasę i zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie byli m.in. Juliusz Bakoń, Tadeusz Srogi)[16][17][18][13]. Podczas pobytu w Sanoku uprawiał aktywnie sport[13][9][10]. Odbywał kursy szybowcowe we Lwowie, w Ustianowej oraz na lądowisku w Bezmiechowej, zdobywając medale[13][9][19]. 28 sierpnia 1937 w Ustianowej uzyskał kategorię C pilota szybowcowego oraz otrzymał odznakę pilota szybowcowego nr 875 (jego instruktorem był Bronisław Czech)[10]. Przed 1939 udzielał się w działającej w podsanockich Olchowcach Szkole Szybowcowej Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (m.in. wspólnie z Adamem Bieniaszem)[20]. Po maturze w 1938 został skierowany na szkolenie lotnicze na lotnisku w Masłowie, gdzie po miesiącu szkolenia uzyskał uprawnienia pilota samolotowego[10][21]. Od września 1938 odbywał zasadniczą służbą wojskową w szeregach 5 pułku Strzelców Podhalańskich w Przemyślu w wymiarze pół roku[9][10] i kształcił się w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty[22]. Od 1 stycznia 1939 kształcił się w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Radomiu-Sadkowie[10][22]. Tam pełnił służbę jako podchorąży kapral pilot do września 1939[14].
Po wybuchu II wojny światowej i bombardowaniu bazy w Sadkowie w okresie kampanii wrześniowej ewakuował się na wschód wraz z wychowankami dęblińskiej szkoły 4/5 września 1939[23][19][10][9][3]. Walczył w Radomiu, w Warszawie, w Lublinie, po czym jako pilot łącznikowy został skierowany do Lwowa[14]. Tuż po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 został aresztowany przez sowietów w okolicach Buczacza[10][9]. Następnie z grupą jeńców był kierowany w stronę Husiatyna, po czym pociągiem był transportowany na wschód[10]. Po minięciu Smoleńska wraz z dwoma towarzyszami oddalił się od pociągu, po czym koleją powrócił przez Lwów w rodzinne strony[10]. Ranny dotarł do Sanoka, będącego pod okupacją niemiecką[9][10]. Według innej wersji, po rozwiązaniu jego jednostki 28 września w Tarnopolu powrócił do Lwowa i przebywał u krewnych do marca 1940, po czym przedostał się do Sanoka i zamieszkał u rodziców[14]. Od 1941 do 1942 pracował fizycznie w kopalnictwie naftowym w Turzym Polu[14]. Od sierpnia 1942 do czerwca 1943 nie pracował i w tym czasie przebywał w Krośnie, Brzozowie, Haczowie[22]. Przez pewien czas ukrywał się z obawy przed aresztowaniem[9][10]. Przebywał też w Krakowie[17]. Od lipca 1943 pracował jako drogomistrz w zarządzie drogowym w Bukowsku aż do nadejścia frontu wschodniego[2][14]. Został wcielony do ludowego Wojska Polskiego, w szeregach którego służył od 1 stycznia 1945 do stycznia 1946[17]. Początkowo był przydzielony do jednostki wojskowej w Zamościu[14]. Następnie został skierowany z jednostką bojową w inne miejsca i służył jako pilot bombowca sowieckiego: Warszawa, Gdańsk, Wrocław (walki o miasto), Zgorzelec, Cottbus, Berlin, biorąc udział w operacjach wojennych[24][10][9][d]. Po kapitulacji III Rzeszy wraz z jednostką skierowany został do Poznania i służył tam do 1946[25].
Po zakończeniu wojny podjął pracę jako kierowca w rodzinnych stronach[10]. Od kwietnia do listopada 1946 był zatrudniony w Zarządzie Drogowym w Lesku[25]. Od 1 kwietnia 1947 pracował w lotnictwie sportowym[25]. Działał w utworzonej w Sanoku Filii Aeroklubu Rzeszowskiego nr 1 (m.in. ponownie z Adamem Bieniaszem)[26]. Był organizatorem i pilotem Aeroklubu Rzeszowskiego[27][28][19]. Został pierwszym dyrektorem powołanego w marcu 1947 zarządu Ligi Lotniczej w Rzeszowie[29][30][9][10][21]. Tworzył wówczas struktury Ligi Lotniczej w województwie rzeszowskim, zainicjował zbiórkę pieniężną na śmigłowiec, ufundowany na rzecz powstałego lotniczego pogotowia ratunkowego[29]. Około 1949 odszedł ze stanowiska dyrektora zarządu okręgu Ligi Lotniczej (zastąpiony przez por. Henryka Ungerta) i powrócił do Sanoka][29][9][19]. Pod koniec 1950 został kierownikiem Aeroklubu Podkarpackiego w Krośnie[29][9][19][31]. Po kilku latach i połączeniu Aeroklubu z przeniesionym z Wrocławia Centrum Wyszkolenia Spadochronowego[32] oraz powołaniu nowego kierownika, mjr. Zygmunta Rychtera, w 1952 objął funkcję zastępcy ds. społeczno-wychowawczych, pozostając na tym stanowisku aż do przejścia na emeryturę w 1978[29][30][28][9][19] (według innej wersji ostatecznie odszedł na emeryturę w 1984[10]). Był kierownikiem lotniska w Krośnie, instruktorem tamtejszych wychowanków, organizatorem sfery lotniczej[28][19]. W 1950 pilotując samolot Piper L-4 Cub uległ wypadkowi w Haczowie, w którym śmierć poniósł pasażer będący jego znajomym, a on sam odniósł ciężkie obrażenia, wymagające kilku operacji i długiego leczenia, w tym 1,5-rocznego pobytu w szpitalu[29][10][9][19][33]. Po rekonwalescencji powrócił do pracy w Krośnie[19] oraz do pilotowania szybowców i samolotów[34]. Licencją pilota posiadał przez 34 lata do 1971[10]. Był członkiem PZPR[5]. Od 1958 należał do ZBoWiD[35]. W 1976 otrzymał zaświadczenie kombatanta[3]. Do końca życia był porucznikiem w stanie spoczynku[21][31].
Poza lotnictwem był wszechstronny sportowo, uprawiał hokej na lodzie, później był sędzią hokejowym i piłkarskim, skakał ze spadochronem, uprawiał także narciarstwo i pływanie[34][28][36]. Prywatnie był myśliwym i wędkarzem[34][28].
5 czerwca 1943 ożenił się z Ewą Barbarą Lewicką (1921-1991[37][38], córka nauczycieli Stefana Lewickiego – profesora sanockiego gimnazjum – i Marii z domu Drewińskiej, wnuczka dr. Maurycego Drewińskiego[2][39])[40][41][31]. Ich dwaj pierwsi synowie zmarli w dzieciństwie[4] – Andrzej Antoni (zm. 1943 mając trzy tygodnie[42][42]) i Jacek (ur. 1946, zm. 1947[43])[44][40][45], a trzecim był Janusz Szuber (1947-2020, poeta)[46]. Powinowatymi Zbigniewa Szubera byli Stefan Jarosz i Mieczysław Jarosz[47][48]. W okresie PRL mieszkał w Sanoku przy ul. Sienkiewicza 8[49].
Zmarł nagle 16 lipca 1996 w Sanoku[50][9][51][21][19]. Został pochowany w grobowcu rodziny Drewińskich na Cmentarzu Centralnym w Sanoku 18 lipca 1996[52][9].
Upamiętnienie
Pamięci Rodziców zadedykował Janusz Szuber swój tomik poezji pt. Biedronka na śniegu, wydany w 1999, w którym odniósł się do swojego ojca w wierszu pt. Osiemnasty lipca[53][54]. Ponadto poeta zawarł odniesienia do swojego ojca w utworze zatytułowanym Świadectwo języka, wydanym w tomiku poezji pt. Powiedzieć. Cokolwiek z 2011[55]. Postać Zbigniewa Szubera została przedstawiona w powieści Pawła Huelle pt. Mercedes-Benz z 2001[1]. Wiersz poświęcony Zbigniewowi Szuberowi napisał „Senior” związany z Aeroklubem Podkarpackim[56].
Odznaczenia
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1976)[57][21][31]
- Złoty Krzyż Zasługi (1969)[57]
- Srebrny Krzyż Zasługi (1956)[57]
- Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1971)[58]
- Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1967)[57]
- Medal „Za udział w walkach o Berlin” (1976)[57]
- Srebrne Odznaczenie im. Janka Krasickiego (1974)[59]
- Odznaka 100-lecia Sportu Polskiego (1968)[60]
- inne odznaczenia[21]
- Nagroda w ramach Aeroklubu Podkarpackiego w Krośnie (1955)[61]
Uwagi
- ↑ Józef Szuber ur. 5 listopada 1881 w Haczowie, zm. 20 czerwca 1967 w Sanoku. Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 90 (poz. 60).
- ↑ Józefa Szuber, ur. 19 grudnia 1889 w Brzozowie jako córka Tomasza Korab i Marii z domu Paczosa, zm. 26 listopada 1974 Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 183 (poz. 103).
- ↑ Na świadectwie dojrzałości Zbigniewa Szubera podano, że uczył się od 1934 do 1935 w klasach V, VI, VII i VIII sanockiego gimnazjum.
- ↑ Według Jacka Rudego prawdopodobnie służył w 2 Brandenburskiej Dywizji Lotnictwa Szturmowego, biorącej udział w operacji berlińskiej wiosną 1945.
Przypisy
- ↑ a b Jacek Mączka: Janusz Szuber. culture.pl, 2006. [dostęp 2019-04-21].
- ↑ a b c d Księga wtóropisów aktów małżeńskich za lata 1936-1945. T. „K”. Cz. II. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 555.
- ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 117.
- ↑ a b Sulikowski 2010 ↓, s. 289.
- ↑ a b Deklaracje ↓, s. 117, 120.
- ↑ Moi najbliżsi 2003 ↓, s. 73-74.
- ↑ a b Mojość 2005 ↓, s. 36.
- ↑ Wiersz Janusza Szubera pt. Z czasu do bezczasu, zob. Janusz Szuber: Wpis do ksiąg wieczystych. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009, s. 28. ISBN 978-83-08-04294-6.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Jacek Rudy: Zbigniew Józef Szuber. lotnisko-krosno.com.pl. [dostęp 2019-04-21].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Marek Pomykała. Trzydzieści cztery lata blisko nieba. „Tygodnik Sanocki”. Nr 35 (199), s. 4, 1 września 1995.
- ↑ Franciszek Oberc. Samorząd miejski Sanoka a wybitni sanoczanie. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 11: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1990–2010, s. 548, 2014. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Krzysztof Prajzner: Od PTT do PTTK – 75 lat oddziału w Sanoku. gosciniec.pttk.pl. [dostęp 2015-12-30].
- ↑ a b c d e f Moi najbliżsi 2003 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d e f g h Deklaracje ↓, s. 124.
- ↑ Wiersz Janusza Szubera pt. Z czasu do bezczasu. Janusz Szuber: Wpis do ksiąg wieczystych. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2009, s. 28. ISBN 978-83-08-04294-6.
- ↑ Wykaz absolwentów, którzy złożyli egz. dojrz. w latach szk. od 1887/88 do 1937/38. W: Sprawozdanie Jubileuszowe z działalności Państwowego Gimnazjum w Sanoku w latach 1888-1938 wydane z okazji Wielkiego Zjazdu wychowawców i wychowanków Zakładu w 50 rocznicę pierwszego egzaminu dojrzałości. Sanok: 1938, s. 58.
- ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 121.
- ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2019-04-21].
- ↑ a b c d e f g h i j 6. Oddani skrzydłom. Pilot sportowy. W: Andrzej Olejko, Roman Przepióra: Lotnicze tradycje Bieszczadów. Krosno: Ruthenus, 2011, s. 216-218. ISBN 978-83-7530-141-0.
- ↑ 2. Lotnicze epizody z lat II Rzeczypospolitej. Zapomniane szybowisko. W: Andrzej Olejko: Lotnicze tradycje Bieszczadów. Krosno: Ruthenus, 2011, s. 66. ISBN 978-83-7530-141-0.
- ↑ a b c d e f Zbigniew Szuber. Nekrolog. „Ziemia Krośnieńska”. Nr 6, s. 29, Wrzesień 1996. ISSN 1426-1111.
- ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 121, 124.
- ↑ 4. na wojennym niebie Europy. Lotnicza wyliczanka. W: Andrzej Olejko: Lotnicze tradycje Bieszczadów. Krosno: Ruthenus, 2011, s. 154. ISBN 978-83-7530-141-0.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 124-125.
- ↑ a b c Deklaracje ↓, s. 125.
- ↑ 2. Lotnicze epizody z lat II Rzeczypospolitej. Zapomniane szybowisko. W: Andrzej Olejko: Lotnicze tradycje Bieszczadów. Krosno: Ruthenus, 2011, s. 67. ISBN 978-83-7530-141-0.
- ↑ W dniu Lotniczego Święta. „Polskie Niebo-Wiadomości Fabryczne”. Jednodniówka, s. 1, 6 września 1957. WSK Rzeszów.
- ↑ a b c d e Moi najbliżsi 2003 ↓, s. 75.
- ↑ a b c d e f Roman Przepióra. Sylwetki lotników. Zbigniew Szuber. „Nowiny”. Nr 2, s. 10, 3 stycznia 1996.
- ↑ a b Deklaracje ↓, s. 122.
- ↑ a b c d Sulikowski 2010 ↓, s. 172, 289.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 120, 125.
- ↑ Sulikowski 2010 ↓, s. 289. Tu podano czas wypadku pod koniec lat 50..
- ↑ a b c Mojość 2005 ↓, s. 34.
- ↑ Komitet Organizacyjny Fundacji Sztandaru. Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Zarząd Koła w Sanoku. 1986, s. 168.
- ↑ Borys Łapiszczak: Sanok w Królestwie Galicji i Lodomerii na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. VIII. Sanok: Poligrafia, 2005, s. 123. ISBN 83-918650-2-9.
- ↑ Księga Zmarłych 1975–1995 Sanok. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 156 (poz. 30).
- ↑ Sulikowski 2010 ↓, s. 289. Tu podano rok urodzenia 1921..
- ↑ Skoczyński 2001 ↓, s. 236.
- ↑ a b Moi najbliżsi 2003 ↓, s. 71, 74.
- ↑ Mojość 2005 ↓, s. 32.
- ↑ a b Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. S 1943, (Tom K, str. 200, poz. 129).
- ↑ Księga Zmarłych 1946–1958 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 272 (poz. 63).
- ↑ Wiersz Janusza Szubera pt. 60. Janusz Szuber: Wyżej, niżej, już. Rzeszów: Podkarpacki Instytut Książki i Marketingu, 2010, s. 68. ISBN 978-83-61746-38-6.
- ↑ Skoczyński 2001 ↓, s. 234.
- ↑ Moi najbliżsi 2003 ↓, s. 71.
- ↑ Utwór Janusza Szubera pt. 69/17. Janusz Szuber: Powiedzieć. Cokolwiek. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011, s. 66-67. ISBN 978-83-08-04582-4.
- ↑ Skoczyński 2001 ↓, s. 238.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 117, 125.
- ↑ Odszedł lotnik i wspaniały człowiek. „Tygodnik Sanocki”. Nr 29 (245), s. 1, 19 lipca 1996.
- ↑ Indeks do ksiąg zmarłych od roku 1914. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. Rok 1996, poz. 49.
- ↑ Wiersz pt. Osiemnasty lipca. Janusz Szuber: Biedronka na śniegu. Kraków: Wydawnictwo a5, 1999, s. 29. ISBN 83-85568-41-7.
- ↑ Janusz Szuber: Biedronka na śniegu. Kraków: Wydawnictwo a5, 1999, s. 4, 29. ISBN 83-85568-41-7.
- ↑ Sulikowski 2010 ↓, s. 172.
- ↑ Janusz Szuber: Powiedzieć. Cokolwiek. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2011, s. 98. ISBN 978-83-08-04582-4.
- ↑ Zbigniew Szuber. aeroklub-podkarpacki.pl. [dostęp 2019-04-21].
- ↑ a b c d e Deklaracje ↓, s. 117, 120, 126.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 117, 126.
- ↑ Deklaracje ↓, s. 120, 126.
- ↑ Odznaczenia dla działaczy rzeszowskich aeroklubów. „Nowiny-Stadion”. Nr 20, s. 4, 13 maja 1968.
- ↑ W. Sałata. Dziesięciolecie Aeroklubu Podkarpackiego. „Nowiny Rzeszowskie”. Nr 2, s. 4, 3 stycznia 1956.
Bibliografia
- Związek Bojowników o Wolność i Demokrację. Oddział w Sanoku. Deklaracje i karty ewidencyjne członków zwyczajnych S Szelka-Szyndler 1963-1984, AP Rzeszów – O/Sanok (zespół 659, sygn. 99). s. 1-248.
- Jan Skoczyński. Choroba i wiersze (szkic do portretu Janusza Szubera). „Rocznik Sanocki”. Tom VIII, s. 233-241, 2001. ISSN 0557-2096.
- Anna Strzelecka, Janusz Szuber. Moi najbliżsi – zmyślenie i prawda. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 3. Jubileusz Janusza Szubera, s. 70-77, 2003. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- Janusz Szuber: Mojość. Sanok: Oficyna Wydawnicza Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2005, s. 1-108. ISBN 83-919470-8-4.
- Andrzej Sulikowski: Epos sanocki Janusza Szubera. Szczecin: Volumina.pl, 2010, s. 1-316. ISBN 978-83-62355-59-4.
Media użyte na tej stronie
Baretka: Srebrny Medal "za Zasługi dla Obronności Kraju".
Baretka: Brązowy Medal "za Zasługi dla Obronności Kraju".
Zbigniew Józef Szuber (fotografia portretowa na świadectwie dojrzałości z 1938).
Baretka Srebrnej Odznaki im. Janka Krasickiego
Baretka: Medal za udział w walkach o Berlin
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Drewińskich i Szuberów i Lewickich na Cmentarzu Centralnym w Sanoku
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 4.0
Dom przy ulicy 2 Pułku Strzelców Podhalańskich w Sanoku 2