Zbigniew Wawer

Zbigniew Wawer

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	17 marca 1956 Warszawa
Data i miejsce śmierci	12 grudnia 2022 Warszawa
Doktor habilitowany nauk humanistycznych
Specjalność: Wojsko w dziejach najnowszych
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Doktorat	1988 Instytut Historii PAN
Dyrektor Muzeum Łazienki Królewskie
Okres spraw.	1 marca 2017–12 grudnia 2022
Poprzednik	Tadeusz Zielniewicz
Dyrektor Muzeum Wojska Polskiego
Okres spraw.	17 września 2012–19 września 2016
Poprzednik	Janusz Cisek
Następca	Adam Buława
Odznaczenia

Zbigniew Wawer (ur. 17 marca 1956 w Warszawie^[1] zm. 12 grudnia 2022^[2]) – doktor habilitowany, profesor Politechniki Koszalińskiej^[3], historyk specjalizujący się w dziedzinie historii Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w okresie II wojny światowej i producent filmowy, varsavianista. Był autorem książek, artykułów i filmów dokumentalnych. Od 1 października 2011 był profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Polityki Społecznej i Stosunków Międzynarodowych Politechniki Koszalińskiej.

Życiorys

W 1975 ukończył L Liceum Ogólnokształcące im. Ruy Barbosy w Warszawie^[4]. W latach 1975–1979 studiował historię na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, obronił pracę magisterską pt. 11 Karpacka Dywizja Piechoty w kampanii wrześniowej 1939, napisaną pod kierunkiem Tadeusza Jędruszczaka^[1]. W 1980 został przyjęty na studia doktoranckie w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Od 1980 prowadził badania naukowe w Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. Gen. Sikorskiego, w Instytucie Marszałka Piłsudskiego oraz w Studium Polski Podziemnej w Londynie. W 1988 uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych. W latach 1985–2001 był pracownikiem Instytutu Historii PAN w Warszawie. Od 1991 był stałym współpracownikiem Telewizji Polskiej S.A. W okresie od czerwca 1992 do września 2011 zrealizował kilkadziesiąt filmów dokumentalnych oraz kilkaset programów historycznych: dla 3 Programu TVP, dla TVP Info, Działu Form Dokumentalnych II Programu TVP, Redakcji Artystycznej II Programu TVP, Naczelnej Redakcji Programów Wojskowych TVP, dla Oddziału Warszawskiego TVP S.A.; dla Discovery Channel oraz dla Departamentu Społeczno-Wychowawczego Ministerstwa Obrony Narodowej. 6 grudnia 2010 uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie historii.

W 2011 był organizatorem międzynarodowej konferencji „Tobruk 1941” z udziałem historyków z Niemiec, Włoch, Słowacji, Czech. W tym samym roku ukazała się praca w języku polskim i angielskim „Tobruk 1941”.

Od września 2012 do 19 września 2016 był dyrektorem Muzeum Wojska Polskiego. 1 marca 2017 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego powierzył mu pełnienie obowiązków dyrektora Łazienek Królewskich w Warszawie^[5]. 1 stycznia 2018 powołany został przez wicepremiera, ministra kultury prof. Piotra Glińskiego na pięcioletnią kadencję i objął stanowisko Dyrektora nowo utworzonego Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, powstałego z połączenia dotychczasowych placówek Muzeum Łazienki Królewskie i Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w jedną instytucję^[6]. Od 7 lutego 2018 był członkiem Rady przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku^[7].

Zmarł 12 grudnia 2022 roku po walce z chorobą nowotworową. Uroczystości pogrzebowe o charakterze państwowym z ceremoniałem wojskowym odbyły się 29 grudnia 2022 roku. Po mszy świętej w Katedrze Polowej Wojska Polskiego został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach^[8][9]

Dorobek naukowy i popularnonaukowy

Pozycje książkowe

1. The Polish Formations in Spain 1808 – 1812, Helsinki 1988 s. 18.
2. Katalog odznak rozpoznawczych, odznak honorowych i pamiątkowych Polskich Sił Zbrojnych. Białystok 1990 (współautor) s. 30.
3. Przechodniu. Powiedz Polsce... Narvik – Tobruk – Monte Cassino – Falaise, Warszawa 1991 Arkady (współautor) s. 200. ISBN 83-213-3554-3.
4. Passerby, Tell Poland ... Narvik – Tobruk – Monte Cassino – Falaise, Warszawa 1991 Arkady (współautor) s. 200. ISBN 83-213-3585-3.
5. Organizacja polskich wojsk lądowych w Wielkiej Brytanii 1940-1945, Warszawa 1992 Autor, IH PAN, Bellona s. 250. ISBN 83-11-08218-9.
6. Bitwa o Monte Cassino 1944, Warszawa 1994 Bellona s. 96. ISBN 83-11-08311-8.
7. Władze RP na Obczyźnie podczas II wojny światowej 1939-1945. Praca pod red. Z. Błażyńskiego, T. 1. Londyn 1994 Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie, s. 455–524.
8. 3 Dywizja Strzelców Karpackich w kampanii włoskiej 1944 –1945, Białystok 1994 Ośrodek Badań nad Historią Wojskowości s. 48. ISBN 83-86232-40-4.
9. Wojsko Polskie w II wojnie światowej, Warszawa 1995 Bellona, s. 135–186; 200 – 215.
10. Znów w polskim mundurze. Armia Polska w ZSRR sierpień 1941 – marzec 1942, Warszawa 2001, nakład autora s. 332. ISBN 83-86891-71-8.
11. Wojsko Polskie w II wojnie światowej, Warszawa 2005, Bellona, redakcja naukowa oraz autor tekstów, s. 151–202, 223-253. ISBN 83-11-10119-1.
12. Polacy na frontach II wojny światowej. The Polish on the Second World War Fronts, Warszawa 2005, Bellona, s. 26–70. ISBN 83-11-10163-9.
13. Polish Forces In Defence of the British Isles 1939-1945, London 2006, współautor, The Polish Army as part of the Defence Forces of Scotland 1940-1945, s. 92–107.
14. General Władysław Anders. Soldier and Leader of the Free Poles in Exile, London 2008, PUNO, współautor, s. 55–76.
15. Monte Cassino 1944, Warszawa 2009, Bellona, s. 304.
16. Monte Cassino. Walki 2 Korpusu Polskiego, Warszawa 2009, Bellona, s. 448. ISBN 978-83-11-11519-4.
17. Od Buzułuku do Monte Cassino. From Buzuluk to Monte Cassino, Warszawa 2009, ZP, s. 160. ISBN 978-83-61529-22-4.
18. Losy Polski i Polaków w okresie II wojny światowej, Warszawa 2009, Bellona, redakcja naukowa oraz autor tekstów, s. 290–370, 410-458.
19. Boje polskie 1939-1945. Przewodnik Encyklopedyczny, Warszawa 2009, Bellona, Rytm, autor tekstów.ISBN 978-83-11-1037-3 (Bellona)
20. Droga na Monte Cassino w świetle dokumentów sztabowych. Pamiętnik szefa sztabu 5 Kresowej Dywizji Piechoty, opracowanie, przypisy oraz 40 stron tekstu naukowego, Warszawa 2010, Bellona.
21. Tobruk 1941, s. 160, Warszawa 2011, Bellona. (polsko-angielskie) ISBN 978-83-11121-61-4.
22. Armia Generała Władysława Andersa w ZSRR 1941-1942, Warszawa 2012 ISBN 978-83-11-12358-8.

Artykuły

1. Legion Polski w Finlandii. W: Wojsko Polskie 1914 – 1922, T. 1. Koszalin 1988. (współautor) s. 157–163.
2. Polscy spadochroniarze w Wielkiej Brytanii 1940 – 1945. 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa. Zeszyty Naukowe Muzeum Wojska w Białymstoku 1988 s. 56–91.
3. Projekty organizacji polskiej wielkiej jednostki pancernej w Wielkiej Brytanii 1941 r. „Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej” Londyn 1990 nr 133 s. 297–308.
4. Formowanie 1 Dywizji Pancernej – trudne początki 1942. Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej Londyn 1990 nr 134 s. 373–384.
5. O utrzymanie 9 Pułku Ułanów w składzie 4 Dywizji Piechoty. Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej Londyn 1990 nr 134 s. 435–437.
6. Formowanie 1 Dywizji Pancernej – trudne początki 1943 r. Przegląd Kawalerii i Broni Pancernej Londyn 1990 nr 136 s. 537–549.
7. Z dziejów 4 Dywizji Piechoty Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii. Zeszyty Naukowe Muzeum Wojska w Białymstoku 1989 s. 131–146.
8. Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich w kampanii francuskiej 1940. Zeszyty Naukowe Muzeum Wojska w Białymstoku 1990 s. 130–151.
9. Posłowie pt. Krótki rys historii Armii Polskiej w ZSRR. W: Dywizja Lwów. Wspomnienia żołnierskie z ZSRR i Iraku 1941- 1943, Warszawa 1991 PWN

s. I – XIII.

1. The Polish Formations in Spain 1808 –1812. The specificity of the Polish Tactics. International Commission of Military History No.13, Helsinki 1991 (współautor) s. 95–106.
2. 1 Dywizja Pancerna, W: Barbarski K., Englert J., Generał Maczek, Londyn 1992 s. 13–16.
3. 1 Dywizja Grenadierów. Organizacja Francja 1939-1940. Zeszyty Naukowe Muzeum Wojska w Białymstoku 1994.
4. Generał Stanisław Sosabowski, W: Barbarski K., Englert J., Generał Sosabowski, Londyn 1996 s. 15–18.
5. Naczelny Wódz generał broni Kazimierz Sosnkowski. W: Generał Kazimierz Sosnkowski, Warszawa 1997 s. 54–64.
6. Drugie natarcie Polskiego Korpusu 18 maja 1944 r. w: Bitwa o Monte Cassino 1944, geneza – przebieg – opinie, Konferencja naukowa, T. I, Koszalin 2000, s. 57–75.
7. Przygotowania 2 Korpusu Polskiego do bitwy o Monte Cassino, w Boje polskie na zachodzie, Wojskowe Biuro Badań Historycznych, Warszawa 2006, s. 27–36.
8. Monte Cassino. Generał Władysław Anders a II natarcie 5 Kresowej Dywizji Piechoty 17-19 Maja 1944 roku, Bitwy generała Władysława Andersa. Studia i materiały do dziejów 2 Korpusu Polskiego, T. 1, Leszno 2007, s. 85–105.
9. Polski Słownik Biograficzny – biogramy: Bronisław Prugar-Ketling, Bronisław Rakowski, Konstanty Skąpski, Tadeusz Skinder

Odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski – 2015^[10][11]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski – 2012^[12]
• Medal "Pro Bono Poloniae" – 2018^[13][14]
• Medal Honorowy za zasługi dla Żandarmerii Wojskowej – 2013^[15]
• „Zasłużony dla Warszawy” (nr legitymacji 171) – 11 marca 2002^[16]
• Kawaler Orderu Białej Róży Finlandii IV klasy – Finlandia, 2018^[17]
• Krzyż Oficerski Orderu Oranje-Nassau – Holandia, 2014
• Krzyż Zasługi III klasy Ministerstwa Obrony Estonii – Estonia, 2017
• Krzyż Kawalerski Orderu Węgierskiego, 2019^[18][19]
• Krzyż Zasługi Pierwszej Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, 2020^[20]
• Komandoria Krzyża Uznania Republiki Łotewskiej, 2022^[21]
• Nagroda 2022 za cały dorobek naukowy w dziedzinie nauk humanistycznych, społecznych lub sztuki, 2022^[22]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, 2022^[8]

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zbigniew Wawer w bazie Film Polski
• Dr hab. Zbigniew Wawer, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2012-02-10] .