Zbigniew Zapasiewicz

Zbigniew Zapasiewicz
Ilustracja
Zbigniew Zapasiewicz (2008)
Data i miejsce urodzenia

13 września 1934
Warszawa

Data i miejsce śmierci

14 lipca 2009
Warszawa

Zawód

aktor, reżyser

Współmałżonek

1. Krystyna Maciejewska,
2. Iwona Słoczyńska,
3. Olga Sawicka.

Lata aktywności

1956–2009

Zespół artystyczny
Teatr Młodej Warszawy
(1955–1957)
Teatr Klasyczny w Warszawie
(1957–1959)
Teatr Współczesny w Warszawie
(1959–1966, 1993–2000)
Teatr Dramatyczny w Warszawie
(1966–1983, 1987–1990)
Teatr Powszechny w Warszawie
(1983–1987, 2000–2009)
Teatr Polski w Warszawie
(1990–1993)
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 30-lecia Polski Ludowej Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Grób Zbigniewa Zapasiewicza na warszawskim Cmentarzu Komunalnym (d. Wojskowym) na Powązkach, zaprojektowany przez Krzysztofa Ostrzeszewicza
Gwiazda Zbigniewa Zapasiewicza w Alei Gwiazd w Łodzi (2006)

Zbigniew Jan Zapasiewicz (ur. 13 września 1934 w Warszawie, zm. 14 lipca 2009 tamże[1]) – polski aktor, reżyser i pedagog[2].

Życiorys

Do liceum chodził na Żoliborzu[3]. Studia wyższe rozpoczął w 1951 na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Przerwał je po roku, po przyjęciu na Wydział Aktorski w PWST. Studiowanie zakończył w 1956, a jego wykładowcami byli, m.in.: Jan Kreczmar, Marian Wyrzykowski, Bohdan Korzeniewski, Zofia Małynicz, Stanisława Perzanowska, Maria i Edmund Wiercińscy[3]. Od 1969 do 1971 był prodziekanem Wydziału Aktorskiego; od 1979 docentem na Wydziale Reżyserii tej uczelni, w latach 1981–1984 dziekanem tego wydziału, a w latach 1984–1987 prodziekanem. W 1992 otrzymał nominację na profesora sztuk teatralnych[4].

Aktorski debiut to rola Ewarysta Galois w Ostatniej nocy według Leopolda Infelda w Teatrze Młodej Warszawy w 1956. Na ekranie zadebiutował w 1963.

Grał kolejno w teatrach: Młodej Warszawy i Klasycznym (1956–1959), Współczesnym (1959–1966), Dramatycznym (1966–1983). Powszechnym (1983–1987). W latach 1987–1990 był dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru Dramatycznego, gdzie m.in. zwolnił z pracy aktora Jerzego Janeczka[5]. Następnie pracował w zespole Teatru Polskiego w Warszawie. W ostatnich latach życia ponownie związał się z Teatrem Powszechnym w Warszawie. Był stałym współpracownikiem krakowskiego Teatru STU.

Dwukrotny laureat Nagrody im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, za wybitne kreacje aktorskie (1973) oraz za kreacje aktorskie w „Kosmosie” Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Jarockiego w Teatrze Narodowym i „Zapasiewicz gra Becketta” w Teatrze Powszechnym w reżyserii Antoniego Libery (2006).

Jako aktor był współpracownikiem Teatru Polskiego Radia[6].

Życie prywatne

Syn Zbigniewa Zapasiewicza, lewicującego działacza społecznego i Marii z domu Kreczmar, nauczycielki matematyki[3]. Jego rodzina była związana z teatrem: wujek Jan Kreczmar był aktorem, a wujek Jerzy Kreczmar – reżyserem teatralnym.

Zapasiewicz był czterokrotnie żonaty z aktorkami: Mirosławą Dubrawską, Krystyną Maciejewską, Iwoną Słoczyńską[7] (później przyjęła nazwisko Sydor) i Olgą Sawicką[8].

Zmarł na raka wątroby. Zgodnie z jego ostatnią wolą urna z jego prochami została pogrzebana 22 lipca 2009 w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera BII30-tuje-1)[9].

Zainteresowanie ze strony Służby Bezpieczeństwa

W październiku 1984 Służba Bezpieczeństwa rozpoczęła rozpracowanie Zbigniewa Zapasiewicza w ramach Sprawy Operacyjnego Rozpracowania krypt. "Zapas"[10]. Powodem zainteresowania SB osobą aktora była jego negatywna postawa wobec oficjalnej propagandy, inicjatywy o charakterze politycznym oraz kontakty z dysydentami czeskimi i ośrodkami polonijnymi. O jego działalności SB jest informowana doniesieniami tajnych współpracowników, którzy są obecni nawet podczas jego wyjazdów zagranicznych, np. do Wielkiej Brytanii w 1984[11]. 5 grudnia 1988 roku SB podejmuje decyzję o zakończeniu prowadzeniu sprawy i przekazaniu materiałów do archiwum. Obecnie znajdują się w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej pod sygnaturą AIPN 01322/3793[12].

Filmografia

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

Przypisy

  1. E-teatr: Zbigniew Zapasiewicz nie żyje. wiadomosci.onet.pl. [dostęp 2009-07-14]. (pol.).
  2. Zapasiewicz Zbigniew, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-09-04].
  3. a b c Zbigniew Zapasiewicz: W masce cynika, www.rp.pl [dostęp 2021-07-19] (pol.).
  4. Zbigniew Jan Zapasiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2021-07-18].
  5. Droga: Jerzy Janeczek kiedyś i dziś – Życie zaczęło mu się walić. aleseriale.pl. [dostęp 2021-07-18].
  6. Zbigniew Zapasiewicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09].
  7. Olga Sawicka i Zbigniew Zapasiewicz: Twarda lekcja od mistrza. Encyklopedia Teatru Polskiego, 2016-06-15. [dostęp 2022-06-20]. (pol.).
  8. Wirtualna Polska Media S.A, Zbigniew Zapasiewicz: kiedy postawiono mu diagnozę, było już za późno, film.wp.pl, 14 lipca 2017 [dostęp 2021-07-19] (pol.).
  9. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
  10. Gańczak 2011 ↓, s. 248.
  11. Gańczak 2011 ↓, s. 249.
  12. Gańczak 2011 ↓, s. 341.
  13. Układanie życia w bazie filmpolski.pl
  14. M.P. z 2010 r. nr 8, poz. 74.
  15. M.P. z 2001 r. nr 21, poz. 340 – pkt 2.
  16. Odznaczenia dla wybitnych twórców i działaczy kultury. „Dziennik Polski”. Nr 175 (9456), s. 2, 26 lipca 1974. 
  17. Pogrzeb Zbigniewa Zapasiewicza. 2009-07-22. s. mk.gov.pl. [dostęp 2009-08-09]. (pol.).
  18. Dziennik Polski, r. XXXVI, nr 156 (11212), s. 2.
  19. Wielki Splendor – nagrody Teatru Polskiego Radia wręczone. Polskie Radio SA, 2008-12-01. [dostęp 2012-05-14].
  20. Warszawa. Gala na 80-lecie Polskiego Radia.. e-teatr.pl. [dostęp 2013-10-27].
  21. Dziennik Polski, r. XXV, nr 169 (7905), s. 3.
  22. Zbigniew Zapasiewicz. „Nowiny”, s. 8, nr 192 z 6–7 września 1980. 
  23. Laureat w kategorii Teatr 2006. norwid.mazovia.pl. [dostęp 2015-01-10]. (pol.).

Bibliografia

  • Filip Gańczak: Filmowcy w matni bezpieki. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2011. ISBN 978-83-7648-714-4. OCLC 879643901.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

POL Medal 30-lecia Polski Ludowej BAR.svg
Baretka: Medal 30-lecia Polski Ludowej
Zbigniew Zapasiewicz.jpg
Autor: Witold Orcholski, Licencja: CC BY 3.0
Zbigniew Zapasiewicz
Zapasiewicz Grave.jpg
Autor: Cezary Piwowarski, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grób Zbigniewa Zapasiewicza na warszawskim Cmentarzu Komunalnym d. Wojskowym na Powązkach
Zasłużony Działacz Kultury.jpg
Autor: Ὄνειροι, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zasłużony Działacz Kultury – odznaka
POL Złoty Medal za Zasługi dla Obronności Kraju BAR.svg
Baretka: Złoty Medal za Zasługi dla Obronności Kraju.
Zbigniew Zapasiewicz gwiazda Lodz.jpg
Autor: HuBar, Licencja: CC BY-SA 2.5
Łódź Walk of Fame - Zbigniew Zapasiewicz