Zbigniew Zapasiewicz

Zbigniew Zapasiewicz

Zbigniew Zapasiewicz (2008)
Data i miejsce urodzenia	13 września 1934 Warszawa
Data i miejsce śmierci	14 lipca 2009 Warszawa
Zawód	aktor, reżyser
Współmałżonek	1. Krystyna Maciejewska, 2. Iwona Słoczyńska, 3. Olga Sawicka.
Lata aktywności	1956–2009
Zespół artystyczny
Teatr Młodej Warszawy (1955–1957) Teatr Klasyczny w Warszawie (1957–1959) Teatr Współczesny w Warszawie (1959–1966, 1993–2000) Teatr Dramatyczny w Warszawie (1966–1983, 1987–1990) Teatr Powszechny w Warszawie (1983–1987, 2000–2009) Teatr Polski w Warszawie (1990–1993)
Odznaczenia

Grób Zbigniewa Zapasiewicza na warszawskim Cmentarzu Komunalnym (d. Wojskowym) na Powązkach, zaprojektowany przez Krzysztofa Ostrzeszewicza

Gwiazda Zbigniewa Zapasiewicza w Alei Gwiazd w Łodzi (2006)

Zbigniew Jan Zapasiewicz (ur. 13 września 1934 w Warszawie, zm. 14 lipca 2009 tamże^[1]) – polski aktor, reżyser i pedagog^[2].

Życiorys

Do liceum chodził na Żoliborzu^[3]. Studia wyższe rozpoczął w 1951 na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Przerwał je po roku, po przyjęciu na Wydział Aktorski w PWST. Studiowanie zakończył w 1956, a jego wykładowcami byli, m.in.: Jan Kreczmar, Marian Wyrzykowski, Bohdan Korzeniewski, Zofia Małynicz, Stanisława Perzanowska, Maria i Edmund Wiercińscy^[3]. Od 1969 do 1971 był prodziekanem Wydziału Aktorskiego; od 1979 docentem na Wydziale Reżyserii tej uczelni, w latach 1981–1984 dziekanem tego wydziału, a w latach 1984–1987 prodziekanem. W 1992 otrzymał nominację na profesora sztuk teatralnych^[4].

Aktorski debiut to rola Ewarysta Galois w Ostatniej nocy według Leopolda Infelda w Teatrze Młodej Warszawy w 1956. Na ekranie zadebiutował w 1963.

Grał kolejno w teatrach: Młodej Warszawy i Klasycznym (1956–1959), Współczesnym (1959–1966), Dramatycznym (1966–1983). Powszechnym (1983–1987). W latach 1987–1990 był dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru Dramatycznego, gdzie m.in. zwolnił z pracy aktora Jerzego Janeczka^[5]. Następnie pracował w zespole Teatru Polskiego w Warszawie. W ostatnich latach życia ponownie związał się z Teatrem Powszechnym w Warszawie. Był stałym współpracownikiem krakowskiego Teatru STU.

Dwukrotny laureat Nagrody im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego, za wybitne kreacje aktorskie (1973) oraz za kreacje aktorskie w „Kosmosie” Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Jarockiego w Teatrze Narodowym i „Zapasiewicz gra Becketta” w Teatrze Powszechnym w reżyserii Antoniego Libery (2006).

Jako aktor był współpracownikiem Teatru Polskiego Radia^[6].

Życie prywatne

Syn Zbigniewa Zapasiewicza, lewicującego działacza społecznego i Marii z domu Kreczmar, nauczycielki matematyki^[3]. Jego rodzina była związana z teatrem: wujek Jan Kreczmar był aktorem, a wujek Jerzy Kreczmar – reżyserem teatralnym.

Zapasiewicz był czterokrotnie żonaty z aktorkami: Mirosławą Dubrawską, Krystyną Maciejewską, Iwoną Słoczyńską^[7] (później przyjęła nazwisko Sydor) i Olgą Sawicką^[8].

Zmarł na raka wątroby. Zgodnie z jego ostatnią wolą urna z jego prochami została pogrzebana 22 lipca 2009 w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera BII30-tuje-1)^[9].

Zainteresowanie ze strony Służby Bezpieczeństwa

W październiku 1984 Służba Bezpieczeństwa rozpoczęła rozpracowanie Zbigniewa Zapasiewicza w ramach Sprawy Operacyjnego Rozpracowania krypt. "Zapas"^[10]. Powodem zainteresowania SB osobą aktora była jego negatywna postawa wobec oficjalnej propagandy, inicjatywy o charakterze politycznym oraz kontakty z dysydentami czeskimi i ośrodkami polonijnymi. O jego działalności SB jest informowana doniesieniami tajnych współpracowników, którzy są obecni nawet podczas jego wyjazdów zagranicznych, np. do Wielkiej Brytanii w 1984^[11]. 5 grudnia 1988 roku SB podejmuje decyzję o zakończeniu prowadzeniu sprawy i przekazaniu materiałów do archiwum. Obecnie znajdują się w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej pod sygnaturą AIPN 01322/3793^[12].

Filmografia

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 16 lipca 2009 „w uznaniu wybitnych zasług dla rozwoju kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy artystycznej i dydaktycznej”)^[14]
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 2001, „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy artystycznej”)^[15]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1979)
• Złoty Krzyż Zasługi (1974)^[16]
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
• Złoty Medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (2002)
• Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (22 lipca 2009, podczas ceremonii pogrzebowej)^[17]
• Odznaka Zasłużony Działacz Kultury
• Odznaka „Za zasługi dla Warszawy” (1970)
• nagroda państwowa I stopnia (1980)^[18]
• Wielki Splendor (1990) – nagroda przyznawana przez Zespół Artystyczny Teatru Polskiego Radia^[19]
• Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza, przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr” – dwukrotnie (za sezon 1985/1986 nagroda za rolę tytułową w Baalu Bertolta Brechta w Teatrze Powszechnym w Warszawie, za sezon 1996/1997 nagroda za rolę Stomila w Tangu Sławomira Mrożka w Teatrze Współczesnym w Warszawie)
• Diamentowy Mikrofon (2005, „za wielkie i wybitne kreacje aktorskie w spektaklach i słuchowiskach teatru wyobraźni Polskiego Radia”)^[20]
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki III stopnia (1969)^[21]
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia^[22]
• Nagroda im. Cypriana Kamila Norwida w kategorii Teatr (2006)^[23]

Przypisy

Bibliografia

• Filip Gańczak: Filmowcy w matni bezpieki. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2011. ISBN 978-83-7648-714-4. OCLC 879643901.

Linki zewnętrzne

• Zbigniew Jan Zapasiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2019-07-14] .
• Zbigniew Zapasiewicz w bazie IMDb (ang.)
• Zbigniew Zapasiewicz w bazie Filmweb
• Zbigniew Zapasiewicz w bazie filmpolski.pl
• Zbigniew Zapasiewicz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2021-04-09] .
• Zbigniew Zapasiewicz na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”