Zbiornikowiec

Holowniki wprowadzające tankowiec do portu w Gdańsku

Zbiornikowiec (pot. tankowiec z ang. tanker) – statek-cysterna, przeznaczony do transportowania materiałów płynnych. Zbiornikowce należą do największych statków handlowych. W przeciwieństwie do innych frachtowców nie posiadają ładowni, a zbiorniki ładunkowe – załadunek/wyładunek odbywa się za pośrednictwem systemu rurociągów i pomp. Mostek zbiornikowca najczęściej znajduje się w części rufowej jednostki.

Funkcja

Supertankowiec Batillus w Saint-Nazaire

Zbiornikowce najpowszechniej wykorzystywane i utożsamiane są z transportem ropy naftowej, jednak wykorzystuje je się także do przewozu chemikaliów (chemikaliowce) oraz jako jednostki przystosowane do przewozu skroplonego gazu (gazowce). Rozmiary zbiornikowców są bardzo zróżnicowane od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy ton wyporności. Do największych należą supertankowce transportujące ropę naftową. Jednym z nich był do chwili zezłomowania TT Mont, statek o największej wyporności na świecie – liczył 564 761 DWT i mógł zabrać blisko 650 000 m³ ropy naftowej, pojemność rejestrowa brutto: 260 941. Jego długość wynosiła 458,45 metrów^[1].

Czasami do zbiornikowców (pod względem funkcjonalnym) zalicza się tzw. statki kombinowane lub masowce kombinowane – OBO (ang. ore-bulk-oil; polska nazwa: ropo-rudo-masowce), COB (container-oil-bulk) czy PROBO. Są to statki wielozadaniowe do przewozu rudy, ładunków masowych oraz ładunków płynnych, ale konstrukcyjnie i w znacznej mierze funkcjonalnie są to jednak masowce. Ich ładownie mogą w szybki sposób zostać przystosowane do przewozu każdego z tych ładunków. Statki te wyposażone są zarówno w klapy ładowni, wykorzystywane podczas operacji przeładunkowych rudy i ładunków masowych, jak i rurociągi wykorzystywane podczas operacji z wykorzystaniem ładunków płynnych.

Wykorzystanie

Zbiornikowiec "Bro Premium" zakotwiczony na redzie Gdańska

Większość ruchu tankowców odbywa się na stałych trasach między eksporterami (np. krajami OPEC oraz krajami tranzytującymi jak Turcja) ropy naftowej a krajami konsumującymi (kolejność przypadkowa):

• Archipelag Malajski – Japonia
• Zatoka Perska – Japonia, USA, Europa
• Afryka Zach. – Europa, USA
• Maghreb – Europa
• Morze Czarne – Europa
• Alaska – zach. wybrzeże USA
• Ameryka Południowa – USA
• Morze Karaibskie – USA.

Upowszechnienie się motoryzacji i uzależnienie gospodarki światowej od energii pozyskiwanej z ropy naftowej pozwoliło na wyrośnięcie wokół transportu zbiornikowcami wielu fortun (zwłaszcza w czasie kryzysu paliwowego lat 70. XX wieku), z których najsłynniejsza należała do greckiego armatora Arystotelesa Onasisa.

Zagrożenia

Tankowiec Exxon Valdez

Ze względu na swoje niejednokrotnie strategiczne znaczenie dla dostaw surowców energetycznych w czasie wojen stają się częstym i łatwym (jednostki powolne z łatwopalnym ładunkiem) celem dla walczących armii i marynarek (zobacz: wojna iracko-irańska).

Uważa się, że katastrofy tankowców stanowią znaczne zagrożenie dla środowiska ze względu na rodzaj i ilość przewożonego ładunku. Najbardziej znane przypadki to wejście na mieliznę tankowca MT Exxon Valdez u wybrzeży Alaski w 1989 roku oraz zatonięcie MT Prestige u wybrzeży hiszpańskiej Galicji 13-19 listopada 2002 roku.

Jednak od pewnego czasu tankowce budowane są w systemie double-hull (dwuposzyciowy kadłub). Ma to na celu, zmniejszenie ryzyka ewentualnych wycieków w razie wejścia takiego statku na mieliznę. Konstrukcyjnie, w dużym uproszczeniu, wygląda to tak jakby mniejszy kadłub został wsadzony w większy. Przestrzeń pomiędzy nimi wykorzystywana jest do przewożenia balastu. Dzięki temu, woda balastowa jest w pełni odseparowana od ładunku. To także ma wpływ na ochronę środowiska, gdyż w starych typach tankowców balast przewożony był w pustych zbiornikach ładunkowych. Był więc zanieczyszczony resztkami ładunku. Podczas wyrzucania balastu mogło się zdarzyć, że resztki te dostawały się do środowiska naturalnego. W nowych typach tankowców, zagrożenie to właściwie nie istnieje.

Statki te mogą być niebezpieczne wtedy, gdy nie przewożą ładunku – ze względu na gromadzące się w komorach ładowni opary powstające z resztek przewożonego wcześniej towaru, jednak przeciwdziała się temu wypełniając puste zbiorniki tzw. gazem obojętnym (dwutlenkiem węgla lub azotem).

Zobacz też

• Chemikaliowiec
• Gazowiec
• Terminal naftowy
• Tankowiec powietrzny

Przypisy

Bibliografia

• Lesław Furmaga, Józef Wójcicki: Mały słownik morski. Gdynia: Mitel International Ltd, 1993. ISBN 83-85413-73-1.
• Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.